Шағалалар

Шағалалар
Қылаң шағала
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Хордалылар Табы: Құстар Сабы: Татреңтәрізділер Тұқымдасы: Laridae Тегі: Larus Linnaeus, 1758

Шағалалар (лат. Larus) — татреңтәрізділер отряды, шағала тұқымдасына жататын құс туысы. Қазақстанның кез келген су алабында кездесетін 9 түрі бар.

Сипаттамасы

Шағалалар жақсы ұшып, жүзеді, бірақ суға сүңги алмайды. Қанаттары ұзын, аяқтары қысқа, аяқ саусақтарының арасы жарғақты. Шоғыр құрып тіршілік ететін түрлері де бар. Ұясын жерге, шың басына, судағы жартасқа шөптен жасайды. Ірі жәндіктермен, моллюскалармен, тышқан тәрізді кемірушілермен, балықтармен қоректенеді.

Шағалалардың ішіндегі ең ірілерінің бірі — дуанбас. Ең майдасы — кіші шағала (L. minutus), оның денесінің ұзындығы 290 — 300 мм, құйрығы 85 — 95 мм, тұмсығы 21 — 25 мм, салм. 120 — 150 г, түсі сұр қоңыр. Түр тармағын құрмайды, жыл құсы. Ұясын республиканың солтүстік өңірлерінен бастап, оңтүстікте Қамыс — Самар комитетіне дейінгі аймақтарда салады. Ұясында 2 — 3 жұмыртқа болады, жылына бір рет балапан басып шығарады. Ең жиі кездесетіні — қылаң шағала (L. argentatus), оның денесінің ұзындығы 580 — 640 мм, құй-рығы 160 — 190 мм, тұмсығы 55 — 90 мм, салм. 750 г-нан 1,1 кг-ға дейін, қанатының түсі күмістей. 10 түр тармағының республикада 2-уі кездеседі.

Жыл құсы, көктемде ұшып келіп, барлық жазықты-сулы жерлерге ұя салады. Көл шағаласы (L. ridibundus), оның денесінің ұзындығы 420 мм, құйрығы 130 мм, тұмсығы 40 мм, салмағы 255 — 345 г, түсі қоңыр сарғыш. Түр тармағы жоқ. Жыл құсы, республиканың сулы жерінің бәрінде кездеседі. Шағалалардың Халықаралық табиғат қорғау одағының “Қызыл кітабына” 4 түрі (бұлардың ішінде өте сирек кездесетіні: Шығыс Қытай теңізі мен Сары теңіздің жағалауларында мекендейтін — қытайлық кіші шағала (L. saundersi) 1 түр тармағы қорғауға алынып, енгізілген.

Дереккөздер

Ортаққорда бұған қатысты медиа файлдар бар: Category:Larus