Экономиканың Долларлануы

Экономиканың Долларлануы – ұлттық валютадан долларға (басқа да шетелдік валютаға) “безіну” (“қашу”); капиталдың шекарадан өтпей “безінуінің” бір түрі. Э. д. елде қалыптасқан түрлі объективтік және субъективтік себептерге байланысты туындайды. Негізгі факторлары: елдегі саяси және экон, жағдайдың тұрақсыздығы; дүрбелеңдер қатерінің төнуі; валюта бағамының ауытқымалылығы; инфляция; өтімді тауарлармен жеткілікті қамтамасыз етілмеген ұлттық валютаның әлжуаздығы; халықтың өз валютасына сенімсіздігі. Э. д. халықтың және шаруашылық жүргізуші субъектілердің өз капиталының табысын көбейту, оны қатерден қорғау, неғұрлым сенімді де пайдалы орналастыру, инвестициялау мақсатымен долларды, өзге де шетелдік валюталарды сатып алу нысанында жүзеге асырылады. Доллардың ішкі шаруашылыққа және ақша айналымына енуін бағалау қиын. Өйткені бұл шетелдік валюталардың тасқыны көбінесе заңсыз сипатта болып, көлеңкелі экономикаға қызмет көрсетеді, ресми статистикада көрсетілмейді. Халық пен шаруашылық жүргізуші субъектілер табысының валюталық операциялар аясына ауысуы инвестиц. үдеріске, экон. өрлеуге салқынын тигізеді, салық түсімін азайтып, мемл. бюджетке зиян келтіреді. Елдің ақша-несие және қаржы жүйесін қожыратады, ұлттық валютаға деген сұранымды ығыстырып, инфляц. факторды туғызады, жергілікті халықтың өз валютасына деген сенімсіздігін күшейтеді. Э. д. салдарынан ақшалай қорланым экономиканың нақты секторына жұмсау үшін пайдаланылмайды. Долларды сатып алу шын мәнінде АҚШ-қа несие беру деген сөз. Э. д-н еңсеру үшін экономиканы сауықтырудың кезең-кезеңдік бағдарламасын іске асыру, инфляция мен валюталық бағамды тиімді реттеу, мемлекеттілікті және қаржы-банк жүйесін нығайту, халықтың ұлттық валютаға деген сенімін қалпына келтіру, теңгелей салымдар және ақшалай қорланымды ұлттық экономикаға салу үшін пайдалану бойынша кепілдіктер беру қажет. Әлемдік практикада долларланудан арылу мақсатында экономиканы реттеудің нарықтық әдістері де, мемл. әдістері де қолданылады.