Қатаң норма
Қатаң норма - тілдің заңдастырылған нормаларымен бекітілген, тілдегі әр тірлі нұсқада айтылатын сөздерді бірізділікке, бір арнаға түсіретін қазақ тілінің тілдік нормасы. Қатаң норма тіл жүйесімен бұлжымас бірлікте болады. Тіл заңдылықтарын жете білетін адамға бұл еш қиындық тудырмайды. Тілде белгілі бір сөзді әр жерде әрқалай айтуы мүмкін. Осы жерде қай сөзді дұрыс қолдануды айғақтап беру үшін қатаң норма енгізілген. Мысалға, қазақ тілінде бұйрық райдың екінші жағындағы етістікті үш түрлі айтады: сен бар, сен барғың, сен барың. Қазіргі қатаң нормаға сәйкес аталмыш үш нұсқаның біріншісі, яғни сен бар нұсқасы айтылып жүр. Ал сен барғын, сен барың үлгілері диалектілерге жатады. Үш нұсқаның жанына жақын тартқанын таңдап алу сөйлеушінің ырқында болмайды. Тіл тәжірибесінде сыннан өтіп, жұртшылық таныған түрін ғана сөйлеуші қарым-қатынас мақсатында өолдана алады. Бұл - қатаң норманың грамматикалық мысалы. Қатаң нормалардың түрі фонетика, лексика саласында да кездеседі.
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- Уәли Н., Қыдырбаев Ө. Қазақ тілі: Сөз мәдениеті. - Алматы:"Мектеп" баспасы, 2006. - 119-бет.