Қатысушы:Алина Жайлаубаева/зертхана

Нейрондар арасы байланысын жазу үшiн «нейроглия» («nеurоn»-жүйке, «gliа»-желiм) атауын немiс ғалымы Рудольф Вирхов енгiздi. Нейроглия жүйке ұлпасындағы нейрондар, олардың өсiндiлерi мен қантамырлары арасындағы кеңiстiктердi толтырады және тiректiк, қоректiк (заталмасу), шекаралық, тұрақтылық сақтау, тосқауыл, түзiндi бөлу және қорғаныш қызметтерiн атқарады. Нейроглия жасушалары (глиоцит-gliocytus) жүйке ұлпасының қосымшажасушалары, жүйкелiк тiтiркенiстi өткiзбей, бөлiнiп, мидың зақымданған жерiнде көбейiп, ақауларды толтырып, тыртықтарды құрады.

Нейроглия екiтүрге: макроглияжәнемикроглияболыпбөлiнедi.

Макроглия, нейрондардай, жүйкетүтiгiнендамып, үштүрлi - астроглия, олигодендроглия, эпендимдiглияжасушаларынантұрады.

Астроглия (astrocytus, грек. «аstrа»-жұлдыз) ең iрi жасуша, оның ақшыл сопақша ядросы, тұрақты қосындылары, көптеген гликоген түйiршiктерi, аралық филаменттерi бар цитоплазмасы болады.

Астроглия екi топқа бөлiнедi: жүйке жүйесiнiң орталық бөлiмiнің сұр затында кездесетiн, ерекше глиальдi талшықты қышқыл белогi аз, жақсы тармақталған қысқа, бiрақ қалың өсiндiлi түрiн - протоплазмалық (плазмалық-protoplasmaticus), ал тек жүйке жүйесiнің орталық бөлiмiнiң ақ затында ғана орналасатын, ұзын, жiңiшке, нашар тармақталатын өсiндiсi бар, ерекше глиальдi талшықты қышқыл белогi жоғары деңгейде болатын түрiн - талшықты (фиброзды-fibrosus) депатайды.

Эпендимдi глия немесе эпендима (ependymocutus, грек. «ереndуmа»-төсеушi) куб тәрізді жасушалар, орталық өзектi, ми қарыншаларын төсейдi, кiрпiкшелерi жақсыдамыған, цитоплазмасы көпiршiктер сақтап, аралық, тығызжәнесаңылаубайланыстарынқалыптастырып, өткiзгiштiктосқауылқұрады.

Олигодендроглия (oligodendrocytus, грек. «оligо»-аз, «dеndrоn»-ағаш) өсiндiлерi аз глия, әртүрлiұсақ, қысқаөсiндiлiжасушалар. Оны алғашретзерттеген Т. Шванн, сондықтан олигодендроглияны Шванн жасушасы немесе леммоцит деп атайды. Олар нейрон денесiн, жүйке талшықтарын, ұштарын қаптап, нейроциттер

қабықтарын құруға қатысады. Олар жүйке жүйесiнiң орталық, шеткi бөлiмдеріндегi сұр және ақзаттарында кездесiп, ядросы қоңыр, ал тығыз цитоплазмасында митохондрийлер, лизосомалар, гликоген түйiршiктерi жоғары деңгейде сақталады.

Микроглия (microglia) мезенхимадан және тiкелей моноциттен дамиды. Микроглия жасушаларының көлемi кішкентай, түрi дұрыс емес, көптеген тармақталған өсiндiлерi және ядросындаiрi хроматин үйiндiлерiболады. Оныңцитоплазмасыкөптегенлизосомаларды, липофусцин түйiршiктерiн жәнетығыз тақташалы денешiктерді сақтайды. Зақымдану белгiлерi пайда болысымен микроглия жасушалары жылдам көбейедi, белсендiлiгiартады.