Қатысушы:Асем12345678/зертхана

Функция-бір айнымалы шаманың әрбір мәніне екінші шаманың бір ғана мәні сәйкес болатын айнымалы шамалар арасындағы тәуелділік. Шамалардың бірі тәуелді айнымалы болады, оны функцияның мәні немесе функция деп атайды және әдетте, у әрпімен белгіленеді.Айнымалы шамалар жұбының екіншісі тәуелсіз айнымалы болады, оны аргумент деп атайды және әдетте, х әрпімен белгілейді.Бірақ, біз білетіндей, тәуелсіз айнымалылар кейкезде барлық мәндерді қабылдамайды, оның қабылдайтын бар мәндерді – анықталу облысы деп атайды.Егер функцияны қарастыру кезінде тәуелсіз айнымалының нақты мәндері көрсетілмесе, онда функцияның анықталу облысы ретінде тәуелсіз айнымалының барлық мүмкін болатын мәндер алынады.Мысалы, у=30х функциясы үшін айнымалының мүмкін болатын мәндер жиыны кез келген сан, сондықтан анықталу облысы (-∞;+∞) сан аралығы болады; у=120/х функциясы үшін айнымалының мүмкін болатын мәндер жиыны нөл санынан басқа барлық сандар(өйткені нөлге бөлуге болмайды), сондықтан анықталу облысы (-∞;0)U(0;+∞) сан аралығы болады. Аргументтің үлкен/кіші мәніне функцияның үлкен/кіші мәні сәйкес болғанда ғана функция өспелі функция деп аталады. Аргументтің улкен/кіші мәніне функцияның улкен/кіші мәні сәйкес болғанда ғана функция кемімелі функция деп аталады. Жалпы функция әртүрлі тәсілдермен берілуі мүмкін. Функцияны беру – берілген аргументтің мәндеріне сәйкес функцияның мәндерін табуды көрсету.Оның бірінші түрі: формуламен берілуі. Жалпы осы түрі жиі кездеседі. Функцияны формула арқылы беру функцияны аналитикалық тәсілмен беру деп аталады.Мысалы, қандай да бір жылдамдықпен 2сағ-та жүрілген жолдың формуласын қарастырайық.Егер жылдадық өзгерсе, онда белгілі бір уақытта жүрілген жол ұзындығы өзгереді.Демек, бұл мысалда жылдамдық тәуелсіз айнымалы, оны х деп белгілейміз, ал жүрілген жол ұзындығы тәуелді айнымалы, оны у арқылы өрнектейміз.Сонда жүрілген жол ұзындығыныңөозғалыс жылдамдығына тәуелділігін у=2х формуласымен жазуға болады. Оның екінші түрі: Функцияны графиктік тәсілмен беру. Абциссалары тәуелсіз айнымалыға(х аргументіне), ал ординаталары тәуелді айнымалыға(у функцияның мәніне) тең болатын координаталар жазықтығының нүктелер жиыны функцияның графигі деп аталады. Функцияның графигі координаталар жазығының бір немесе бірнеше нүктесінен немесе сызықты құрайтын шексіз көп нүктеден тұруы мүмкін.Мысалы, графигі үш нүктеден тұратын функцияның х=2 аргументіне функцияның у=3 мәні сәйкес, өйткені бұл мәндер А(2;3) нүктесінің координаталары болып табылады. Егер функцияның графигі түз сызық болса, онда аргумент пен функцияның сәйкес мәндерін былай табады. График бойынша аргументі 3-ке тең функцияның сәйкес мәнін табу үшін абциссасы 3 санына тең нүкте арқылы Ох осіне перпендикуляр жүргізеді.Одан кейін осы перпендикулярдың функия графигімен қиылысу нүктесі табылады.Оу осіне перпендикуляр жүргізіледі, ендеше аргументтің 3-ке тең мәніне функцияның 4-ке тең мәні сәйкес. Осыдан, функцияның графигтік тәсілдеріндегі қасиеттері мен ерекшелікерін қарастыруға болады.

Дерек көздері

1. Алгебра: Әбілқасымова А.Е., Шойынбеков К.Д.-Алматы:Мектеп,2007.-69бет. 2. Алгебра: И.Бекбоев, А.Абдиев, З.Жұмағұлова.-Алматы:Мектеп,2007.-112-132бет. 3. Алгебра және анализ бастамалары:А.Н.Колмогоров, А.М.Абрамов, Ю.П.Дудницын-Алматы: Просвещение-Казахстан,2004.-228-260бет. 4. Алгебра және анализ бастамалары: Шыныбеков Ә.Н.-Алматы:Атамұра,2007.-200бет 5. Математика: Әбілқасымова А.Е., Т.П.Кучер,-Аламты:Мектеп, 2011-400бет. 6. Математика: А.Әбілқасымова-Алматы:Мектеп,2009.-300бет. 7. Алгебра және анализ бастамалары: Шыныбеков Ә.н.-Алматы:Атамұра,2007.-250бет.