Қатысушы:Еркебұлан Есболатов/Краудфандинг
Краудфандинг-халықтық-қоғамдық қаржыландыру(ағылшынша crowd funding:crowd-"жамағат",funding- "қаржыландыру")-басқа адамдар(мүлік иелерін, стартап компаниялардың иелерін) немесе ұйымдардың(реципиенттерді) талпынысын қолдауда арналған ертікті түрде құрылған коллективиті адамдардың ынтымақтастығы(донарлардың, салымшының, қайырым жасаушылардың).
Ақша жинаудың бірнеше мақсаты болуы мүмкін-табиғи апаттардан зардап шеккендерге көмек,жанкүйерлер тарапынан көмек, саяси компанияларды қолдау, стартап-компаниялар мен стартап-жобаларды, кіші кәсіпкерлікті, жеке бизнесті қаражаттандыру, еркін программалық жасақтаманы құру үшін, біріккен инвестициялар арқылы пайдаға кенелу және т.б.
Краудфандинг қызметіне жүгінетін адам(стартапты құрушы адам) алдын ала жобаның мақсаты, керекті қаражат соммасын, бүкіл шығындардың жәнеде марапаттардың естептелуін,барлық адамдарға қаражат көзінің жинау барысы жайлы ақпараттың ашықтағын қамдаған дұрыс. Инвесторлардың көп спетріне кәсіпорындардың кіші бөліктерін сату арқылы копманияларды қаржыландыру краудфандингке жатуы мүмкін.
Краудфандингке басқа да терминді жатқызуға болады:
Коллаборация-бұл ортақ мақсатқа қол жеткізу үшін екі және одан да көп адамдардық бірігуін атайды. Ереже іспетті, қаражат донарлары кейбір соммалар үшін өздерінің үлестері үшін келесі бір кәделерді таңдауы мүмкін: белгілі бір тауар, колекциондық атрибут, ауызша немесе жазбаша алғыс білдіру, жеке видео жолдаулар, онлайн-видео байланыс, стартап иесімен жеке кездесу және т.б. Оның үстіне көбінесе стартаптар донарлары тауарларға,атрибуттарға және стартаппен байланысты кез келеген затпен байланысты экслюзивті, VIP қолжетімділік алады. Мысалы, белгілі бір кітапты шығаруға қаражатты жинап атсалысқан донорлер алдын ала онлайн дүкендерде тапсырып жасаған, кітап сүрелерінен бірінші болып алуға келкен адамдардар әлде қайда ертерек кітапқа қол жеткізеді.
Дүниежүзіне ең таралған, әйгілі деген сайттар- әлемдегі стартап алаңдары.
Kickstarter(АҚШ, Ұлыбритания мен Канада резиденттерінің стартап жобаларына ғана арналған, 2009 жылы құрылған)-Келесідегідей жобаларды қаржыландырады: АҚШ-тың тәуелсіз кинематографының фильмдерін жасауға,комикстер, видео ойындар, техника және т.б. жасауға арналған жобаларды қаржыландырады.
IndieGoGo(әлемдегі стартап жобаларды қаржыландыруға арналған, 2008 жылы құрылған)-келесідегідей жобаларды қаржыландырады: техникалық жаңалықтарды, тарихи ғимараттарды қалпына келтіру, ауқатсыз азаматтарды қолдауға арналған компанияларды, жеке кәсімкерлікті дамыту, АҚШ-тың тәуелсіз кинематографының фильмдерін жасау, комикстер, видео ойындар, техника және т.б. RocketHub(2009 жылы құрылған)- Мақсаты жағына IndieGoGo-ға ұқсас Тарихы 1997 жылы Marillion рок-группасының жанкүйерлері, группаның өзінің қатысынсыз, АҚШ-тың бүкіл аумағында жүріп өтетін группаның музыкалық турына арналған интернет-компаниясын ұйымдастырып қаржы жинаған екен. Оларға жалпы $ 60 000 жинай алған екен. Кейін группаның өзі өзініңі Anaroknophobia, Marbles жыне Happiness Is the Road атты альбомдарын жасап жылжытуды осы әдіс арқылы жасаған екен. АҚШ-та құралған ArtistShare(2000/2001) музыкаға арналған краудфандигілік сайт болып табылады. Одан кейін келесідегідей сайттар пайда бола бастады: Sellaband (2006), SliceThePie (2007), Hyper Funding (2008), IndieGoGo (2008), Pledge Music (2009), Kickstarter (2009), RocketHub (2009), FundaGeek (2011), и в Великобритании Sponsume (2010), PleaseFund.Us (2011), Authr.com (2012), OnSetStart (2012), Gittip (2012),және т.б. Краудфандинг киноиндустрияда кәсіпкер Ерик Бауманмен 2002 жылы FilmVenture.com атты компаниясын құрумен бастау алады. Ал екі жылдан кейін, 2004 жылы, француздық кәсіпкер және продюсер Бенджамен Поммеро және Guillaume Colboc компаниясының мүшесі Гийом Колбок Demain la Veille (Кешені күту) атта фильмін түсіруді біту үшін интернет арқылы қаржы жинау компаниясын бастаған деседі. Үш аптаның ішінде $ 50 000 жинап теруге мүмкіндік алды. Бұл оларға съекмкаларды жалғастыруға мүмкіндік берді. Бұл бұндай жүйелі Интернет-инициатива болып саналады. Ұйымдастырушылар оған арнайы сайт құрған екен, қаражат құюшыларға арналған бонустер, DVD-лер және де түсірілімдерде қатысуға мүмкіндік берген екен. Төрт айдан кейін Британдық Spanner Films атты Ұлыбританиялық компания климаттың өзгеру жайлы Век глупцов атты документалды фильмВек глупцов атты документалды фильмінт түсіруді бастады. Бес жылдың ішінде (2004 жылдың желтоқсанынан бастап 2009 жылға дейін) Фрэнни Армстронгпен басшылық жасалынған командаға £ 1 000 000-нан астам қаражат киноны промоуттауға жиналған екен. Бүкіл тісірілім командасы төмен жалақыға жұмыстеген екен. Оның үсіне команда краудфандтық "акцияларға" қол жеткізген екен.Контракттың шарттыра орай краудфандинг-инвесторларға және түсіріліп командасының мүшелеріне әр жыл сайын 10 жыл бойы фильм шыққан күннен бастас роялти-двивдендтері төленген екен. Morton Vaience краудфаундингті өзі бетінше краудфандингті белгілі бір сайтсыз-ақ қолдана бастаған қолдана бастаған бірінші группалардың бірі болған деседі. The Cosmonaut краундфандигтің киноиндустриядағы мысалы болып табылады. Олардың "Save the Cosmonaut" атты компаниясы бір аптаның ішінде € 130 000 қаражат жинай алған екен. Бүкіл уақыт аралығында фильм € 300 000 қаражат жинай алған екен. The Professional Contractors Group, бұл Энди Уайт атты мырзамен құрылған маудалық ассоциация. Бұл ұйым Ұлыбританиядағы фрилансерлермен 1999 жылы негізі қаланған ұйым. Мұрындық болған Уайт мердугерлерден £ 100 000 жинау үшін £ 50-ден осындай ассоциация құру үшін жинаған екен. Бес күннен кейін 2002 адамға жуық бұндай ұйымды құру үшін ақшаларын аударып керекті сомманы жинап берген екен. Қазіргі кезде бұл ұйымның құрамында 14000-дай британдық бар деседі. Қазіргі кезде краудфандинг арқылы тартылуға мүмкін сомма бұрынға қарағанда әлдеқайда өскен. 2012 жылы Double Fine Adventure және Wasterland атты видеоойындарды құрастыруға краудфандигтік Kickstarter атты сайт арқылы $ 3 336 371 және $ 3 040 299 жиналған екен. Жарна жасаған 87000 адам жасаған екен.
Дүние жүзіндегі краудфандинг мысалдары 2000 жылдан бастап краудфандинг АҚШ-та Интернет арқылы қаржы жинау саяси мақсатта қолдана басталды. 2008 жылы Барак Обама праймериз этапының өзінде 272 млн доллардан астам қаржыны 2 млн-нан астам адамнан жинаған деседі. Көбінесе бұл кішкентай жарналар еді. 2011 жылы Беларуссияда MaeSens атты краудфандингтік платформа іске қосылған еді. Оның мақсаты келесідегідей: шығармашылық және әлеуметтік жобаларды, балалар үйлерін қолдау, емдеуге зәру балаларға көмектесу, үйі жоқ жануарларға көмектесу. 2,5 жылдың ішінде бұл мақсатқа 2,5 млрд беларусстық рубльдер құйылған екен.( ол $250000-ға тең) 2014 жылы Зак Браун Kickstarter платформасы арқылы $55492 қаражатты картоптан жасалынған салат жасау үшін жинай алды. Бұл краудфандинг тарихындағы ең сәтті қалжың жоба ретінде қарастырылуы мүмкін. "Хылық құлы"(2015) атты телехикая үшін қаржы Краудфандинг арқылы жиналған екен. Бұл қаржы басты рөльді сомдайтын актердің президенттік компаниясына жиналған ақша еді.
Тәсілдемелер Краудфандинг арқылы қаржы тартқысы келетін кәсіпкер(бастама капиталды тарту үшін) көбінесе интернет-қоғамдастықтарды қолданады. Ондағы адамдар көбінесе көп емес қаржыны құюға қауқарлы жәнеде олар профессионалды финансисттер емес. Варияциалар диапазон айтарлықтай кең, мысалы: Ақшаны құйған адамдар алдында ешқандай тікелей матералдық қайтарыстау жұмыс істеу. Бұл қаражаттандыру түрі әжептауыр уақыт өмір сүруде.Оған мысал ретінде суретшілерді қолдау мен қайырымдылық фандрайзингті алуға болады. Кей кездері салымдардың табалдырығы қолдануы мүмкін. Ондай кезде салымдар көлемі белгілі бір межеден өтпейтін болса салымдар актуальдігінен шығып қалады. -Тағыда бір түрі қаржы бөлген үшін қаржы берушіні публика алдында рахымшылықпен айқындалады. Жақсы мысал ретінде " Страница на миллион долларов" (The Million Dollar Homepage) ретінде келтіруге болады. -Ақша қарызға алуға болады(краудлендинг) -Келесі мысал ретінде квази-акционерлік капиталды айтуға болады Акциалардың бірінші қойылатын финанстық жағдайға еш схема кірмеуі керек.. Қарапайым инвестициялық акционерлік капитал. Көп жақ шаруаға кірістірілген болса, бұл көптеген жұмысты қажет етуі мүмкін. Оны жеңілдету үшін платформалар бар. -Табалдырығы бар краудсорсинг түрі алайда бұл жолы сыйлықтар мен қайырымдылыққа ауыстырылатын сыйақы берілуі мүмкін.