Қатысушы:Төрегелді Назым/Импостер синдромы

Импостер синдромы (ағылш. Impostor (imposter) syndrome) - адам өзінің жетістіктерін өзінің қасиеттеріне, қабілеттеріне және күш-жігеріне жатқыза алмайтын психологиялық құбылыс. Олардың өркендеуінің сыртқы дәлелдеріне қарамастан, синдромға бейім адамдар өздерінің алдамшы екендігіне және қол жеткізген жетістікке лайық емес екендігіне сенімді бола береді. Олар, әдетте, өз жетістіктерін сәттілікпен, дұрыс жерге және уақытқа түсумен шын мәнінде қарағанда ақылдырақ және сауаттырақ адамның бейнесін жасаумен басқаларды адастыру арқылы түсіндіреді.

Клиникалық көрініс

Импостер синдромындағы сезімдерді үш санатқа бөлуге болады:

• Адам қол жеткізілген жетістікке немесе кәсіби ұстанымға лайық емес деп санап, өзгелердің қате ойлайтынына сенгеннің салдарынан өзін-өзі өтірікші сезіну. Әдетте, мұндай ойлар әшкере болу қорқынышымен қатар жүреді, мысалы, әріптестер синдромы бар адамның өзінің кәсіби саласында қаншалықты қабілетсіз екенін түсіну қауіпі. Әшкере болу қорқынышы сәтсіздікпен қатар, сәттілік пен жетістіктер алдында қорқынышты да едәуір арттырады, өйткені жетістік үлкен жауапкершілік деп қабылданады.
• Адамның өзінің жетістіктерін еңбегі не қабілеті арқылы емес, сәттілік немесе басқа сыртқы себептермен түсіндіруі. Сонымен қатар, адам келесі жолы оның жолы болмай қалады деп қорқады
• Адам өзінің жұмысының тым оңай болды және көп көңіл аударуға тұрарлық емес деп санағаннан оның жетістіктерінің құнсыздану cезімі пайда болуы.

Себептері

Кейбір зерттеушілердің мәліметтері бойынша, екі отбасылық модель импостер синдромына әкелуі мүмкін. Бірінші жағдайда, ата-аналар балаларына жапсырмаларды іліп қою арқылы әр түрлі бағалайды. Мысалы, олар бір баланы екіншісіне қарағанда ақылды деп санауы мүмкін, содан кейін олар не істесе де, балалар туралы өз ойларын өзгертпейді. Ақыр соңында, бұл ақылды деп саналған баланың «ақылды» баладан гөрі жоғары баға алса да, айтарлықтай жетістіктерге жетсе де, өзін ақылды сезінбейтіндігіне әкелуі мүмкін. Екінші жағдайда, ата-ана баласын идеализациялайды. Кейінірек, бала есейіп, қиындықтарға кезіккенде, ол ата-анасының дұрыстығына күмәндана бастайды, сонымен қатар оған қиын екенін жасырады, өйткені ол ата-анасының өзі туралы идеалдандырылған идеясын жойғысы келмейді. Нәтижесінде, бұл адамның өзін орташа деп санайтындығына әкеледі.

Импостер синдромы абсолютті диагноз емес, кейбір адамдар кейбір жағдайларда ұқсас сезінуі мүмкін, ал басқаларында болмайды.

Cілтемелер

Юлия Сеткова Ішіңдегі импостердан құтыл // Білім және жұмыс. — 06.02.2015.

Импостер синдромы // Caltech Councelling Center. — 2014.