Қатысушы:Фатима~kkwiki/зертхана

Адам геномы 23 жұп хромосомадан тұрады , әр хромосома жүздеген  геннен тұрады. Қазіргі таңда адам геномы негізінен барлық хромосомалардың бүкіл ДНҚ молекулаларындағы нуклеотидтердің орналасу реті анықталды. Адам геномына талдау жасаудың нәтижесі оның 3,2 миллиард жұп нуклеотидтерден тұратындығы және құрамында белоктарды кодтайтын 30-40 мыңдай гендердің болатындығын көрсетті. Ол гендердің бір-бірінен мөлшері жағынан айырмашылығы бар. Жалпы геном – берілген түр хромосомаларының гаплоидты жиынтығындағы барлық ДНҚны айтамыз. Генотип – сыртқы көрiнiсi (фенотиптiк) бар гендер жиынтығы. Тiрi организмдердiң тұтас геномын зерттеуге арналған генетиканың бөлiмi геномика деп аталады. Адам генінің орташа ұзындығы шамамен 27 мың нуклеотидтерден тұратындығы анықталған. Ондай геннің құрамында орташа есеппен 9 экзон және 8 интрон болады. Қазiргi кезде көптеген “геномды проектiлер” жасалынуда. Олардың мақсаты белгiлi түрдiң организмдерiндегi ДНК молекуласының бiр жиынтығындағы негiздер тiзбегiн анықтауға бағытталған. Бұл “Адам геномы”, “Дрозофила геномы”, “Ашытқы геномы” бағдарламалар – барлығы 50.     “Адам геномы” проектiнде зерттеушiлер келесi мақсатқа жетуге ұмтылды: 1) Арасында орташа шамамен 2 млн. негiздер орналасқан бiр-бiрiнен алшақ жатқан гендердi белгiлей отырып, генетикалық карта жасау. 2) Әр хромосома ДНҚ-сының физикалық картасын жасау. 3) Нуклеотидтер тiзбегi картасына адамның барлық гендерiн белгiлеу. Қазiргi уақытқа дейiн микрорганизмдердiң 1- ден 20 Мб геном мөлшерi бар 18 түрiнiң геномдары картасы жасалынды (архебактериялар, спирохеталар, хламидобактериялар, iшек таяқшасы, пневмания, сифилис, гемофилия қоздырғыштары, метантүзушi бактериялар, микоплазмалар, риккетсиялар, цианобактериялар).2004 жылы адам ДНК-сы толық зерттелдi.Экзон дегеніміз белоктың амин қышқылдар тізбегі туралы ДНҚ-ның информациялық бөлігі. Экзондардың жалпы ұзындығы 1000 н.ж жетеді. Гемоглабин тізбегі геннің үш экзоны екі интронмен бөлінген. Интрондардың орташа ұзындығы 5000-20 000 н.ж аралығында өзгереді. Гендердегі интрондардың орташа ұзындығы шамамен 240 ж.н құрайды. Рибосомалық белоктардың геніндерінде интрондардың ұзындығы 400ж. н жуық болады.Адам гендеріндегі интронның орташа ұзындығы экзоннан 22 есе үлкен болады.1990 жылдың қазан айында “Адам геномы” проектына қол қойылды. Адам геномын түгелімен оқу 2005 жылы жобаланған. Адам геномын зерттеутің бір мақсаты адамның барлық хромосомаларының толық әрі нақты картасын жасау.