Қатысушы:Gulnaz Borambaeva/зертхана

IDEF0 НОТАЦИЯСЫН СИПАТТАУ

IDEF0 (Integrated Definition Function Modeling) – функционалды модельдеу әдістемесі. IDEF0 әдістемесі кейбір бизнес функцияларын көрсететін блок тұжырымдамасына негізделген.

• 
  Cурет 1. Функционалдық блок

Блоктың төрт жағы әртүрлі рөлдерге ие: сол жағы «кіріс», оң жағы «шығыс», жоғарғы жағы - «басқару», төменгі жағы - «механизм» деген мағынаны білдіреді (1 сурет). IDEF0-дегі функциялар арасындағы өзара әрекеттесу бір функцияның шығысынан екіншісінің кірісіне келетін деректер немесе материал ағынын көрсететін доға ретінде ұсынылған. Ағын блоктың қай жағымен байланыстырылғанына байланысты сәйкесінше «кіріс», «шығыс», «басқару» деп аталады.

IDEF0 -дегі модельдеу ұстанымдары

IDEF0-те модельдеу процесстерінің үш базалық ұстанымдар енгізілген:

• функционалды декомпозициялау ұстанымы;
• күрделілікті шектеу ұстанымы;
• контекст ұстанымы.

Функционалды декомпозициялау ұстанымы кез келген әрекетті, операцияны, функцияны қарапайым әрекеттерге, операцияларға, функцияларға бөлуге (ыдыратуға) болатын типтік жағдайды модельдеу тәсілі болып табылады. Басқаша айтқанда, күрделі іскерлік функцияны қарапайым функциялар жиынтығы ретінде көрсетуге болады. Функцияларды графикалық түрде блоктар түрінде көрсете отырып, блоктың ішіне қарап, оның құрылымы мен құрамын егжей-тегжейлі қарастыруға болады.

Функционалды декомпозициялау ұстанымы кез келген әрекетті, операцияны, функцияны қарапайым әрекеттерге, операцияларға, функцияларға бөлуге (ыдыратуға) болатын типтік жағдайды модельдеу тәсілі болып табылады. Басқаша айтқанда, күрделі іскерлік функцияны қарапайым функциялар жиынтығы ретінде көрсетуге болады. Функцияларды графикалық түрде блоктар түрінде көрсете отырып, блоктың ішіне қарап, оның құрылымы мен құрамын егжей-тегжейлі қарастыруға болады.

Күрделілікті шектеу ұстанымы. IDEF0 диаграммаларымен жұмыс істегенде олардың анықтылығы мен оқылу шарты маңызды. Күрделіліктің шектеу принципінің мәні диаграммадағы блоктар саны кемінде екі және алтыдан көп болмауы керек. Тәжірибе көрсеткендей, бұл принципті сақтау IDEF0 моделі түрінде ұсынылған функционалдық процестердің жақсы құрылымдалған, түсінікті және талдауға оңай болуына әкеледі.

Контекстік диаграмма ұстанымы. Бизнес-процестерді модельдеу контекстік диаграмманы құрудан басталады. Бұл диаграмма тек бір блокты көрсетеді - модельденетін жүйенің негізгі бизнес функциясы. Бүкіл кәсіпорынды немесе тіпті үлкен бөлімшені модельдеуге келетін болсақ, негізгі бизнес функциясын, мысалы, «өнімдерді сату» деп тұжырымдауға болмайды. Жүйенің негізгі іскерлік қызметі жүйенің «миссиясы», оның қоршаған әлемдегі маңызы. Кәсіпорынның стратегиясы туралы түсініксіз оның негізгі функциясын дұрыс тұжырымдау мүмкін емес.

Функционалдық модельді құрудың екі негізгі тәсілі бар: «болғандай» құру және «болатындай» құру.

Модельді «сол қалпында» құру. Кәсіпорын сауалнамасы корпоративтік ақпараттық жүйені құру немесе дамыту бойынша кез келген жобаның міндетті бөлігі болып табылады.

Функционалдық модельді «сол қалпында» құру кәсіпорында қандай бизнес-процестер жүзеге асырылатынын, бизнес-процестер мен жекелеген операцияларды орындауда қандай ақпараттық объектілер пайдаланылатынын нақты бекітуге мүмкіндік береді. «Қалай болса» функционалдық моделі кәсіпорынның қажеттіліктерін талдаудың, проблемалар мен кедергілерді анықтаудың және бизнес-процестерді жақсарту жобасын әзірлеудің бастапқы нүктесі болып табылады.

«Қалай болу керек» үлгісін құру. Корпоративтік ақпараттық жүйені құру және енгізу жеке операцияларды орындау шарттарын, бизнес-процестердің құрылымын және жалпы кәсіпорынды өзгертуге әкеледі. Бұл кәсіпорында қолданылатын іскерлік ережелер жүйесін өзгерту, қызметкерлердің лауазымдық нұсқаулықтарын өзгерту қажеттілігіне әкеледі.