Қатысушы:Mp5am/Қазақстандағы ЛГБТ құқықтары
Қазақстанда гомосексуалдық қатынастар 1997 жылдан бері заңды. Қазақстанда біржынысты жыныстық қатынас ерікті болғанша заңсыз емес. Біржынысты одақтарды тіркеуге Конституциямен ресми түрде тыйым салынған. Сонымен қатар, бір жынысты ерлі-зайыптылар қарама-қарсы жынысты ерлі-зайыптылар сияқты құқықтық қорғауға құқылы емес. Оларға заңды некеге тұруға және бала асырап алуға тыйым салынады.
 Қазақстанның бейресми ЛГБТ-туы | |
| Негізгі құқықтарға шолуы | |
|---|---|
| Байланыстардың заңдылығы |
1998 жылдан бері бір жынысты байланыстар заңды |
| Қарым-қатынасты тіркеу |
Біржынысты некеге заңмен тыйым салынған. ЛГБТ бірлестіктерінің басқа нысандары тіркелмеген. |
| Бала асырап алу |
Жоқ |
| Трансгендерлік ауысу |
Иә |
ЛГБТ-ның заңнамадағы орны[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстан Қылмыстық кодексінің 104-бабы 1997 жылға дейін біржынысты қарым-қатынас жасағаны үшін ер адамдарды жауапқа тарту үшін қолданылған. Бұл мақала Кеңес Одағынан мұра болып қалды. Қазақстанда гомосексуалдылығы 1998 жылдан бері рұқсат етілген.
2009 жылдан бастап Қазақстанда жыныс ауыстыру операциясын жасауға ресми түрде рұқсат етілген[1].
2011 жылдың 26 желтоқсанынан бастап Қазақстанда «Неке және отбасы туралы» жаңа кодекске сәйкес бір жыныстағы адамдардың некеге тұруына заңмен тыйым салынған[2].
Қазақстан Республикасының Конституциясы 14-баптың 2-тармағы: «Тегіне, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайына, жынысына, нәсіліне, ұлтына, тіліне, дінге көзқарасына, нанымына, тұрғылықты жеріне байланысты немесе кез келген өзге жағдаяттар бойынша ешкімді ешқандай кемсітуге болмайды»[3].
Қазақстан Республикасының Еңбек кодексінде кемсітушілікке тыйым салуда «жыныстық бағдар» және «гендерлік сәйкестік» ұғымдары жоқ[4].
2013 жылдың 3 қазаны Қарағандыдағы гейлердің алғашқы күні болды[5].
Дискриминациясы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Қазақстандағы ЛГБТ өкілдері күнделікті өмірінде жыныстық бағдары немесе гендерлік сәйкестігі бойынша кемсітушілікке ұшырайды. ЛГБТ өкілдеріне қатысты теріс көзқарас әлеуметтік оқшаулау, қорлау және зорлық-зомбылық түрінде көрінеді; мұның бәрі көбінесе физикалық, психологиялық және эмоционалдық зақымға әкеледі. Теріс көзқарастардан аулақ болу үшін көптеген ЛГБТ адамдар өздерінің жыныстық бағдарын және/немесе гендерлік сәйкестігін барлығынан дерлік жасыруға мәжбүр. Олардың көпшілігі жұмыс орнын сақтап қалу және басшылар мен әріптестердің дұшпандығына жол бермеу үшін өздерінің жыныстық бағдарын және/немесе гендерлік сәйкестігін жұмыстағы әріптестерінен жасыруды қажет деп санайды[6].
Жиынтық кестесі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
| Бір жынысты жыныстық қатынас заңды | Иә (1998 жылдан бері) |
| Келісу жасы тең | Иә (1998 жылдан бері) |
| Жұмыспен қамту саласындағы кемсітушілікке қарсы заңдар | Жоқ |
| Тауарлар мен қызметтерді ұсынудағы кемсітушілікке қарсы заңдар | Жоқ |
| Барлық басқа салалардағы кемсітуге қарсы заңдар (соның ішінде жанама кемсітушілік, өшпенділік сөздері) | Жоқ |
| Біржынысты неке | Жоқ |
| Бір жынысты жұптарды тану | Жоқ |
| Бір жынысты ерлі-зайыптылар бірге бала асырап ала алады | Жоқ |
| ЛГБТ әскерде ашық қызмет етуге рұқсат берді[7] | Иә (2022 жылдан бері) |
| Заңды жынысты өзгерту құқығы | Иә (2003 жылдан бері) |
| Лесбияндарға ЭКҰ-ға қол жеткізу | Жоқ |
| Гейлер үшін коммерциялық суррогат аналар | Жоқ |
| ЕЖЕ-ге (еркектермен жыныстық қатынасқа түсетін еркектер) қан тапсыруға рұқсат етілген | Жоқ |
Сондай-ақ қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- «Гомофобиясыз Қазақстан 2022» жобасы
- KOK.TEAM (Қазақстандық ЛГБТ ұйымы, қазірге жабық)
- Орталық Азиялық LGBTIQ+ кемсітпейтін ресурсы
- ↑ https://web.archive.org/web/20150408013325/http://www.zakon.kz/148552-v-kazakhstane-razreshena-smena-pola.html
- ↑ https://web.archive.org/web/20160304074928/http://www.zakon.kz/page,1,1,4470289-v-novom-kodekse-rk-o-brake-i-seme.html
- ↑ https://www.akorda.kz/ru/official_documents/constitution
- ↑ https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=38910832#pos=399;-59
- ↑ https://web.archive.org/web/20131007020633/http://news.nur.kz/284361.html
- ↑ https://www.soros.kz/wp-content/uploads/2018/02/unacknowledged_and_unprotected.pdf
- ↑ https://informburo.kz/novosti/minoborony-predstaviteli-seksualnyx-mensinstv-takie-ze-grazdane-kak-vse-v-kazaxstane