Қатысушы:Sultanmuratbek/зертхана

Біріккен Ұлттар Ұйымының моделі (БҰҰ моделі) - бұл студенттер мен орта білім мекемелерінің оқушылары бірнеше БҰҰ тілдерінде шығарылатын ғылыми конференция мен рөлдік ойынның синтезі. Бұл ұйымдар органдарының жұмысы дипломатиялық, көшбасшылық, көпшілік алдында сөйлеу және тілдік дағдыларды және ымыраға келу қабілетін алады.

Тарихы

Модельдер тарихы алғашында Америка Құрама Штаттарының колледж студенттері Америка Сенатының жұмысын модельдеуінен бастау алды. Содан соң, бүкіл әлем бойынша халықаралық ұйымдардың пайда болуымен, олардың да қызметі модельдене бастады. Ең көне БҰҰ модель Нью-Йорктағы БҰҰ-ның 1953 штаб-пәтерінде өтті.

Қазір мұндай модельдер (көбінесе БҰҰ модельдері) бүкіл әлемге таралды. Еуропадағы негізгі модельдердің бірі - Гаагадағы (TEIMUN) Еуропалық халықаралық БҰҰ моделі. Бірінші Ресейлік БҰҰ-ның моделі Мәскеуде МГИМО (ж) СІМ мекен-жайы бойынша 1990 жылы өтті.

Бүгінгі таңда бұл модельдер пандемияның кесірінен онлайн үлгісінде өткізіліп жатыр, ол бүкіл әлем оқушыларын жарыссөзге қатысуға мүмкіндік береді.

Конференция форматы

1. Әзірлену сатысы
2. БҰҰ моделі

Конференцияның жұмыс ережелері

БҰҰ моделі бойынша комитет отырыстарының жұмысын реттейтін негізгі құжат «Рәсімдер ережелері» болып табылады.

Комитеттердің жұмысына төралқа (төраға, төрағаның орынбасары және сарапшы), хатшылар, делегаттар, бақылаушылар, делегация кеңесшілері және қонақтар қатысады.

Төралқа отырыстарға төрағалық етеді, рәсім ережелерін қадағалайды және делегаттарға сөз береді.

Делегаттар талқыланатын күн тәртібі бойынша (төраға сөз бергеннен кейін) сөйлеуге, процедуралық ұсыныстар беруге, басқа делегаттардың процедуралық ұсыныстарына дауыс беруге, қаулы жобасына қатысуға және оған дауыс беруге құқылы, демеушілер ретінде аттану құқығына да ие.

Бақылаушылар талқыланған күн тәртібі бойынша сөз сөйлеуге және қаулы жобасын жазуға қатысуға құқылы, бірақ олар процедуралық ұсыныстар ұсына алмайды және оларға дауыс бере алмайды, сонымен қатар қарардың авторы бола алмайды.

Делегация кеңесшілері мен қонақтары кездесудің барысын бақылайды, бірақ сөз алып, сөз сұрауға құқылы емес.

Комитеттің жұмысы үш режимнің бірінде өтеді: ресми пікірталастар, төрағалық етуші бейресми дебаттар, төрағалықсыз бейресми дебаттар. Төрағалық ететiн ресми және бейресми жарыссөздер кезiнде делегаттар сөз сөйлегеннен кейiн төрағалық етушiден кейiн белгiленген уақыт аралығында кезек-кезек сөйлейдi. Төрағалық етпейтін бейресми дебаттар кезінде делегаттар бір-бірімен еркін сөйлесе алады, келіссөздер жүргізе алады.

Процедуралық ұсыныс делегаттың негізгі құралы болып табылады. Оны енгізу үшін, төраға комитеттен процедуралық ұсыныстар сұрағанда, делегат өз елінің тақтайшасын көтеруі керек. Процедуралық ұсыныстардың көмегімен сөйлеу уақыты және тақырып белгіленеді, мәжілістің ашылуы мен жабылуы жүзеге асырылады және т.б.

Делегаттар бүкіл конференция бойы бірнеше кезеңдерде жазылған қарар құжатымен жұмыс атқарады. Бірінші кезең - делегаттар коалиция құратын, келіссөздер жүргізетін, күн тәртібіндегі ұсыныстарды әзірлейтін қаулы жобасы. Қаулы жобасы екі бөліктен тұрады: кіріспе және негізгі. Преамбула бөлімі кіріспе болып табылады және қаулыға сілтеме жасайтын қажетті құжаттарды көрсетеді, қарардың жалпы бағытын белгілейді. Негізгі - күн тәртібі бойынша ұсыныстар. Резолюция жобасына делегаттардың уақыты мен ең төмен санын төралқа белгілейді.

Қаулылардың жобалары ұсынылғаннан кейін олармен авторлар таныстырады. Делегаттар «қолдау» және «қарсы» позицияларын көрсете отырып, пікірсайыстар жүргізеді және соңында дауыс беру нәтижесінде жобаның так біреуі ғана қабылданады. Қабылданғаннан кейін қаулы жобасы қарардың жұмыс жобасына айналады.

Комитеттің жұмысы кезінде қабылданған жобаға енгізілмеген ұсыныстарды және басқа өзгерістерді, делегаттар түзетулер түрінде рәсімдейді. Түзетулердің үш түрі бар: қарардың жұмыс жобасына өзгеріс енгізу ретінде пунктті жою, өзгерту және қосу. Барлық түзетулер төралқаға тапсырылып, сарапшымен тексеріледі. Кейін авторлар өз түзетулерімен таныстырып, олардың әрқайсысына дауыс беріледі. Қабылданған түзетулерді сарапшы қарардың жұмыс жобасына енгізеді.

Қарардың жұмыс жобасына соңғы түзетулер енгізілгеннен кейін төраға оны дауысқа салады, оның нәтижелері бойынша комитет қарары қабылданады (немесе қабылданбайды, және комитет жаңа құжатты шұғыл жазу үшін дағдарыс тәртіптемесіне көшеді). Қарар қабылданғаннан кейін комитет жұмысы аяқталды деп жарияланады.

Қазақстандағы БҰҰ моделінің дамуы

Қазақстан Республикасында жастар үшін «БҰҰ-ның кіші моделі» еліміздің әр қалаларында ұйымдастырылып, белсенді жастардың басын қосып отыр. Мысалы, Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде БҰҰ-ның 70-жылдығына орай «Біріккен Ұлттар Ұйымының кіші моделі – Жаңа Жібек жолы» конференция өткізілді. Іс шараны Кәрімжан Шакиров, халықаралық қатынастар факультетінің деканы, ашып, бұл кіші модельдің өзгешелігі БҰҰ Бас Ассамблеясының тұрақты даму жөніндегі шешіміне арналатынын атап өтті.

БҰҰ-ның кіші моделі барысында Бас Ассамблея, Қауіпсіздік кеңесі мен БҰҰ-ның Балалар қоры кмитеттері жұмыстарын ұйымдастырды. Конференцияға қатысушылар киберқауіпсіздік, діни қақтығыстарды шешу жолдары, жас жеткіншектер арасында психикалық ауытқушылықтармен күрес деген әлеуметтік тақырыптарды талқылады. Жиын барысында Қазақстан Республикасындағы БҰҰ-ның қоғамдық ақпарат департаментінің өкілі Властимил Самек, халықаралық қатынастар факультеті деканының ғылыми істер жөніндегі орынбасары Лейла Деловарова, «Біріккен Ұлттар Ұйымының кіші моделі – Жаңа Жібек жолы» директоры Рафис Абазов, UNDPI офисінің ассистенті Ален Құспанов сөз алды. Олар әрбір қатысушының жаһандық мәселеледің шешіміне өзіндік үлесін қосатынын атап өтті. Сонымен бірге жақын арада Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың баяндамасы Елбасының БҰҰ-ның 70 жылдығына арналған саммитінде талқыланып, ондағы ойлар мен ұсыныстарға қатысты пікірлер айтылды.

БҰҰ моделінің ұйымдастыру комитетінің төрайымы Рано Юсупова айтуынша: "Осындай талқылау барысында студенттер өздерінің білімдері мен танымдарын арттырып, елшілік қырларын шыңдайды".

«Біріккен Ұлттар Ұйымының кіші моделі – Жаңа Жібек жолы» жобасы Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің БҰҰ өкілдігі мен АҚШ-тың Бас консулдығы қолдауымен ұйымдастырылған. Ең белсенді болған БҰҰ моделі клубының мүшелері Рим, Дели және т.б. қалаларда өткен халықаралық конференцияда Қазақстанды таныстырып, ел беделін көтеруге өз үлесін тигізді.[1]

Сілтемелер

• A Guide to Delegate Preparation: A Model United Nations Handbook, edited by Scott A. Leslie, The United Nations Association of the United States of America, 2004 edition (October 2004), softcover, 296 pages, ISBN 1-880632-71-3.
• Леви Д. А., Моделирование деятельности международных организаций. Практикум проведения образовательных тренингов «Модель Европейского Союза» и «Модель Организации Объединенных Наций». Санкт-Петербург. Арт-Эго, 2012г. (8,6 п. л.)
• Леви Д. А., Романова Т. А., Моделирование деятельности международных организаций. Практикум проведения образовательных тренингов «Модель Европейского Союза» и «Модель Организации Объединенных Наций» (второе издание, дополненное). Санкт-Петербург: Арт-Эго, 2013 г. (8,9 п. л.)
• Ана Тілі газеті. (29 Қазан, 2020). БЕЙБІТ ӨМІРГЕ АРНАЛҒАН САНА. Retrieved from http://anatili.kazgazeta.kz/file/2020/10/28/2020-44.pdf