Қатысушы:Yermakhan Nyshanbek/зертхана

Биби-ханум Астрабади (парсы: بی‌بی‌خانم استرآبادی‎‎) 1858-1921 1 қаңтар) — әйгілі иран ақыны, жазушы,уағызшы.Ирандағы алғашқы әйелдер қозғалыстарының жетекшісі болды. Бибі ханым 19 ғасырдың соңы мен 20 ғасырдың басындағы революцияның ықпалды тұлғаларының бірі болды.

Бибі-ханым Астрабади
парсы: بی‌بی‌خانم استرآبادی‎ Толық есімі=Биби ханум Астрабади
Туған күні	1858 (1858)
Туған жері	Бендер- Гез,Гүлстан
Қайтыс болған күні	1921 1 қаңтар
Қайтыс болған жері	Тегеран
Азаматтығы	Иран
Қызметі	журналистика,эссеист,жазушы,
Әкесі	Мухаммед Багир-хан
Анасы	Хадиджа ханым
Жұбайы	Мұса-хан Вазири

Өмірбаяны

Бибі ханым Астрабади 1858 жылы Астрабадта дүниеге келген. Әкесі Мұхаммед Багир Хан Анзан руынан шыққан хәкім болған. Анасы Хадиджа ханым Ахунда Молла Казума Хорасанидің қызы болған. Бибі ханым Астрабади өөз еліндегі алғашқы қыз балаларға арналған мектеп ашқан. Жалпыға бірдей білім алу құқығын қолдап,көптеген мақалалар жазған. 1906 жылы аты шулы «Ерлердің жаман қылықтар» атты кітабын анонимді автордың «Әйелдерді сауықтыру» деген сексисттік брошюрасындағы әйелдерді үмітсіз ақымақтар,оларды ірдайым бақылауда ұстау керек деп көрсетілгенге полемикалық жауап ретінде шығарған. Астарабади өз кітабында еркектердің жаман қылықтары туралы,оның ішінде құмар ойындар,алкоголизм және кішкентай ұл балалармен жыныстық қатынас туралы айтқан. Шовинистердің қысымынан мектепті жабуға тура келді. Бірақ тынымсыз күш салудың арқасында бірнеше жылдан соң Астарабади ирандық қыздарға мектеп есігін қайта ашты. Бибі ханым Астарабади 22 жасында Парсы әскери бригадасының шенеунігі Мұса хан Вазириге тұрмысқа шықты. Ол жеті баланың анасы болды.Олардың ішінен көрнекті тұлға болғанадары:полковник Али―Наки Вазири(Иран музыка Академиясының және Иран Ұлттық оркестрінің егізін құраушы,әнші,композитор,атақты тарада ойнаушы),Хасан Вазири(суретші),журналист Хадидже Афзал Вазири.

Еңбектері

• «Ма′айиб ар―риджал»(«Ерлердің кемшіліктері») 1895 жылғы трактаттың авторы―Бибі ханым Астарабади,«Та′диб ан―ниса»(әйелдерді қайта тәрбиелеу) деген анонимді автордың әйелдерді дұрыс тәрбиелеу нұсқаулықтарына жауап ретінде шығарды.Халық арасында бұл кітапті Иранның жаңа тарихындағы әйелдер құқығының алғашқы декларациясы деп санайды.
• Оның мақалалары ―Tamaddon ( تمدن -Өркениет),Habl al-Matin (حبل المتين -Қатты жіп) және Majles (مجلس - Парламент) деген атақты газет беттерінде жарияланған.

Қыздарға арналған мектеп (دبستان دوشیزگان)

Бұл мектеп 1907жылы Тегерандағы Биби ханымның тұрғын үйінде құрылған.Оған жас қыздар да, олардың аналары да, әжелері де келді, олардың кейбіреулері үшін бұл олардың өмірінде алғаш рет ресми білім алудың ерекше мүмкіндігі болды деуге де болады. Мектеп қазіргі заманға сай деп санауға болатын ыңғайлылықтармен жабдықталған.Бұл Биби Хатунның Ирандағы әйелдердің білім беру ісіне деген шексіз адалдығын айқын көрсетеді. Бұл мектепте оқытылатын пәндерге алфавиттік тәртіп бойынша араб тілі, арифметика , тамақ дайындау , география , тарих , құқық , музыка , Парсы әдебиеті мен діні кірді. 1936 жылы қыздар мектебі құрылғаннан отыз жыл өткен соң, Тегеран университетіне алғаш рет 12 әйел келіп , барлық факультеттерге түскенін атап өткен жөн. Иранның жоғары білім министрлігі берген ресми мәліметтерге сәйкес, осы ғасырдың басында барлық жоғары оқу орындары студенттерінің шамамен 70% - ы әйелдер болды; дегенмен, сол уақытта академиялық мекемелердегі ғылым докторларының тек 20% - ы әйелдер болды. Қыздар мектебінің тарихи орны 1921 жылы Биби Хатун қайтыс болғаннан кейін шамамен 22 жыл бойы өзінің бастапқы түрінде сақталды; 1943 жылы бұл жерді Биби Хатунның тікелей отбасының қазіргі мүшелері сатты (25000 тұманға).

На Тадиб ан-Несван (تاديب النسوان - Әйелдерді қайта тәрбиелеу)

Ибрахим Набавидің айтуынша , 1288 жылы (1895 ж.) жарияланған та 'дейб аль-Несван - бұл кішкентай буклет, князьдердің бірі, авторы― Каджар сот", ол әйелінен қатты қорқатын , сондықтан оған өзінің атын оның авторы ретінде қоюға батылы жетпеді "(басқаша айтқанда , кітаптың авторы-белгісіз ханзада). Осы кітаптың әйелдерді "тәрбиелеуге" бағытталған негізгі ұсыныстарының қысқаша мазмұны: 1.Әйел-бұл балаға ұқсайтын тіршілік иесі,оны ер адамды тәрбиелеу керек. 2. Әйелдің құтқарылуы оның күйеуіне мүлдем мойынсұнуына байланысты. 3. Әйел ешқашан күйеуінен жақсылық сұрамауы керек; әйеліне мейірімді болу бұл күйеуінің ісі. 4. Үйде әйелдің міндеті-күйеуінің тыныштығына жағдай жасау. 5. Некенің мақсаты-күйеуінің жыныстық қалауын қанағаттандыру. 6.Әйел әрқашан төсектен басқа ұялуы керек. 7.Тамақтану кезінде әйел сөйлемеуі керек. 8.Әйел науқас сияқты баяу жүруі керек. Бұл екі шығарманы Хасан Джавади 1992 жылы Вашингтонда "Кажардың ерлер мен әйелдер туралы екі очеркі: Тадиб аль-Ниван және Мааиб аль-Риджал" деп жариялады. رویایی زن و مرد در عصر قاجار در عصرسارسار: دو تادیب النسوان و معایب الرجال

Биби Хатунның жауабы: Ma'ayeb al-Rejal (معايب الرجال - Ерлердің кемшіліктері)

Эбрахим Набавидің айтуынша, Мааиб Аль-Рейджал екі негізгі бөліктен тұрады , олардың бірінде Биби Хатун тадиб ан-Несванның мазмұнына тікелей жауап береді, ал екіншісінде ол ерлердің қоғамдық жиналыстарында кездесетін жағдайларды сипаттайды. өз уақытының. Кәдімгі жазу стиліне сәйкес, бұл кітаптағы Тон Биби Хатун мазақ етеді.

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Bibikhanom_family.jpg/800px-Bibikhanom_family.jpg

Тағы қарау

• Форо Азарахши
• Ирандық әйелдер
• Парсы әйелдерінің қозғалысы
• Парсы конституциялық революциясы

Иран әдебиеті

Ескертпелер мен сілтемелер

1. Биби (بی بی) Матронаны білдіреді, "үйленген әйел, әсіресе абыроймен, байсалды мінез-құлықпен және аналық келбетімен ерекшеленетін әйел" (OED ), құрметті ханым немесе әже. Хатун (اناتون) - Ханум (اانوم) немесе Хан (انانم) сөзінің нұсқасы. Осы үш сөздің кез-келгені (әсіресе соңғысы) көбінесе Құрмет белгісі ретінде әйелдің атына қосылады; сондықтан ол әйелдің ресми атауының бөлігі болуы міндетті емес. Хатунның ресми қолданылуы қазіргі Иранда сирек кездеседі, егер ескірмесе, ал қалған екеуінің ішінде ханом ресми, ал Ханум өте жақсы сөйлейді. Хатун , Ханум және хан сөздерінің әйелдік формалары моңғол тілінен шыққан.
2. Астарабади (استرببادی) Астарабад (استربباد) тұрғындарына, қазіргі Горган қаласы мен Ирандағы Голестан провинциясының астанасы
3. Баджи қызметші де, қарындас та дегенді білдіреді. Екінші жағдайда , бұл bji сөзінің нұсқасы, апа. Бұл жолдардың авторы бұл сөздердің этимологиясымен таныс емес, бірақ тарихтың белгілі бір кезеңінде ата-аналар және / немесе бауырлар сәйкесінше қыздарына және / немесе қарындастарына үй шаруашылығындағы күңдер ретінде келуі мүмкін. Алайда, Буджи жай ғана қарындас дегенді білдіреді және оның әйел күң ретінде мағынасы, Буджи күңін атай отырып, адамның отбасылық болуға және ауызша ақпаратты жеткізуге ниет білдіргендігімен байланысты болуы мүмкін. еркек отбасы мүшелерінің жыныстық зорлық-зомбылыққа ұшырамайтындығына сендіру; Иранда жағдайға байланысты қарама-қарсы жыныстың өкіліне ағасы немесе қарындасы ретінде жүгіну арқылы ұқсас мәлімдеме жиі кездеседі (алайда, егер дұрыс емес немесе шамадан тыс қолданылса , мұндай қолдануды патронат ретінде қарастыруға болады).
4. Биби Ханум Астарабади (Горгани) , Биби Хатун Астарабадидің (парсы тілінде) қысқаша өмірбаяны, Deutsche Welle доктор Mah-lag Mallami-ге берген сұхбатынан алынған кейбір транскрипцияланған материалдар бар. Shomaliha.com 2007 жылғы 29 маусымда Wayback Machine-де мұрағатталған).
5. «Иранская инициатива , Братство примирения (FOR) - За мир мира, справедливости и ненасилия, отчет 6, май 2006 г.» . Forusa.org. Архивировано из оригинала 11 июля 2007 года Биби Ханум Астарабади
6. 2006 жылы Deutsche Welle доктор Mah-Laga Malla - мен сұхбат алу үшін қараңыз Сыртқы сілтемелер Биби Ханум Астарабади

Әрі қарай оқу

Афсане Наджмабади, мұрты бар әйелдер және сақалы жоқ ер адамдар: Иранның қазіргі заманғы гендерлік және жыныстық алаңдаушылығы (Калифорния университеті Пресс, Беркли, 2005). ISBN 0-520-24263-7

• Афсане Наджмабади, Биби Ханум Астарабадидің " Маайиб Аль-Риджал: Ер адамдардың жамандықтары "кітабының редакторы (Мидленд принтері, Чикаго, 1992
• Хасан Джавади, Манидже Мараши және Симин Шекрлоо, редакторлар, Тадиб аль-Нисван ва Маайиб аль-Риджал әйелдер мен ерлердің жамандықтарын тәрбиелеу (Джахан Букс, Мэриленд, 1992
• Әйелдер мен ерлердің жамандықтарын тәрбиелеу: екі трактат Каджаров, пер. және қосылды. Хасан Джавади және Виллем Флора (Syracuse Univ. Press, Syracuse NY, 2010). ISBN 978-0-8156-3240-5
• Жасмин Хосрави , Бибі Ханум Астарабадидің өмір әлемінің айнасындағы әйелдік тұжырымдамасындағы ерлердің күнәлары (1921 ж.), С. Конерман және С. Хес (ред.): Исламтану мәдени білім ретінде. Тәсілдер мен мүмкіндіктер (Б. 235-262), (EB-Publishers, Г. 2007 Б Х А

Сыртқы сілтемелер

• брахим Набави, Биби хан және белгісіз ханзада ( بی بانم و اهزاده گمنام), BBC Persian, сәрсенбі, 26 шілде 2006.
• Қыздар мектебі (مدرسه بوشيزاان). Ирандағы Конституциялық революцияның 100 жылдығына арналған бағдарлама доктор Мах-Лагха Маллахпен
• иби ханом Астарабади (Горгани) , Биби Хатун Астарабадидің қысқаша өмірбаяны (парсы тілінде), доктор Мах-Лага Маллахтың Deutsche Welle-ге берген сұхбатында жоғарыда аталған кейбір декодталған материалдар бар (парсы тілінде ).