Қатысушы талқылауы:Guka
Желікпе – сарыуайымшыл психоз (ЖСП) – желікпе немесе сарыуайымдық түр ретінде ұстаманың оқтын-оқтын алмасуымен сипатталады. Талманың арасында әр түрлі уақытқа созылатын сау көңіл-күй болады. ЖСП-ның этиологиясында тұқым қуалаушылық үлкен орын беріледі. Әйелдер арасында жиі кездеседі.
Желікпе күй симптомдардың 3 түрі байқалады:
1) көтеріңкі көңіл күй
2) ойлау қарқынының жылдамдауы (интеллектуалдық қозу)
3) психомоторлық қозу.
Желікпе көңіл күйде аурудың көңіл күй көтеріңкі болады. Ауру денесінің сергектігін, күш-қуатын, толық денсаулығын сезінеді. Әдеттен тыс жеңілдік, күш-жігердің бойды кернеуі, шаршаудың болмауы байқалады. Қазіргі өмірі, өтпен мен болашақ ғажайып түрде бағаланады, болашаққа деген берік сенім байқалады, өзіне-өзі көтеріңкі баға береді. Талантты адамға бағалайды, кез келген қиындықты жеңе алатындай сезінеді. Аурудың өршуі кезеңінде ұлылық сандырақ идеялары көрініс береді, негізінен талантын, мүмкіндігін асыра бағалау байқалады, қиялға көп орын беріледі. Маңайдағылармен санаспайды, жоқтан өзгеге себепсізден себепсіз күледі. Маңайдаңылармен санаспастан, тоқтаусыз қалжыңдайды. Қимылы оқыс мәнерлі келеді. Ойлау қарқыны күрт жылдамдайды, секірмелі сипат сезіледі, сөздік және қимылдық қозумен ұштасады. Ауру тынбастан сөйлей береді, даусы қарлығады, сөйлемдер көбіне аяқталмай қалып жатады. Ауру үнемі қозғалыста жүреді, бір орында отыру қиынға соғады. Бір істің аяғына жетпей, ештеңе тындырмастан басқасына кірісіп кетеді. Үнемі асығып-үсігіп жүреді. Олар көптеген атқаа алмайтын міндеттерді өзіне жүктеп алады, осының салдарынан мекеменің жұмыс тәртібіне орасан зор зиян келтіреді, қазынаның ақшасы ысырап қылады, шексіз жанжалдарға соқтырады. Жыныстық құмарлық артады, бұл тақырыпқа көп сөйлейд, жалаңаштанады, жыныстық әуестік жағынан дөрекілік көрсетеді. Асқа тәбеті жоғары болып, обырлық көрсетеді, тағамның сапасына мүлде назар аудармайды, салмағы күрт кемиді. Психомоторлық қозуда күш-жігер орасан зор шығындалуына қарамастан шаршағанын сезбейді, ұйықтауды қажетсіну шұғыл азаяды, ұйқы ұзаққа созылмайды, түн ортасында оянып қоршаған жағдаймен мүлде санаспастан, маңайдағы адамдардың тынышын алады. Желікпе ұстамасы кезінде, әйелдерде етеккірдің келуі мен оның ұзақтығы бұзылады.
Сарыуайымшылдық күй симптомдардың 3 белгісі болады:
1) көңіл күйдің төмендеуі;
2) парасаттың ойлау қарқынының тежелуі;
3) психомоторлық сөздік және қимылдық тежелу
Еңсесі түскен көңіл күй, терең күйзеліс, шарасыз мұңға берілушілік сырқаттың санасы мен мінез-құлқының бүкіл мазмұнын айқындайды. Ештеңе қуандырмайдыы, ешбір оқиға алаңдата алмайды. Өтпен мен болашақтың бәрі қайғылы құсап көрінеді, өмірінде болған бар жақсылық атаулы ығыстырылып қалады, ауру өзін кем санайды, бірденеге айыпты сезінеді, өз жақындарына көптеген қайғы-қасірет пен зиян әкелгенін айтады. Сол сияқты өрескіл қателіктері салдарынан адамдардың көп зардап шеккенін сөз қылады. Шындықты сандырақ түріне бұрмалап өткенді қайғыға балайды. Дінге сенетіндерде сарыуайымшылдық сандырақтың мазмұны діни сипат алып, күнәға бату сезімін туғызады, бұның өзін-өзі жою сезімімен астасады, түкке тұрғысы адам ретінде санайды. Сырқат тек жақындарына масыл, кедергімін деген ойлар үнемі мазалайды. Бұл кезде олар өзінің мүлде сау екенін дәлелдейді, дәрігерлерді алдайды. Осы уақытта маңайдағыларды да бағалау бұрмаланады, оған айрықша көңіл бөліп іс-әрекеттерінің қателігін айқын байқап тұрғандай әсер қалдырады, оның қылықтарын талқылап жатқандай сезіледі. Сырқат өзінің ойын жинақтау, пайымдау қиынға түсетінін айтад. Ал ақымақтана түскеніне, ештеңені меңгере алмайтығында ақыл-есінің жоғалғандығына шағым айтады. Уақыт баяу өтіп, күн жылға татығандай көрінеді. Сырқат уақытының көбін бірсарынды күйде өткізеді, қимыл қозғалыс баяулайды, бет кескіш қатып қалғандай, мұңлы көрінеді. Сөзі арқын, үзік-созық шығады, дауыс бірсарынды, ештеңе сұрамайды, сұрақтарға да ұзақ кідірістен кейін жауап қайтарады. Сырқатта моторлық тежелу толық шарасыздық күйге дейін жетеді. Әдетте сырқат өзін ертеңгісін (таңертең) нашар сезінеді, кешке қарай кейбір жеңілденуді сезінеді, әңгімелесу онымен оңайлай түседі. Салмақ кілт төмендейді. Ауру егделеніп көрінеді. Ұйқы кенет бұзылады, азапты түстер көреді, көбіне ұйықтай алмадым деген айдан азап шегеді, өзі мүлде ұйықтамаған сәл-пәл қалғыған сияқты көрінеді, ал шындығында ұйқы бірнеше сағатқа созылады. Сырқаттың аузы кебе береді, тамаққа тәбеті кілт азаяды, іш жүрмеуі байқалады, дәм сезінуден қалады, тамаққа жеп көрініштілік пайда болады.