Қырықтытау

Қырықтытау
башқ. Ҡырҡтытау
Сипаттамасы
Тау жүйесі	Оңтүстік Орал
Ұзындығы	60 км
Орналасуы
53°31′31″ с. е. 58°29′55″ ш. б.53.52528° с. е. 58.49861° ш. б. / 53.52528; 58.49861
Елдер	Ресей
Қырықтытау
Ортаққордағы санаты

Қырықтытау (башқ. Ҡырҡтытау, орыс. Крыктытау) — Башқұртстанның шығыс бөлігінде орналасқан Оңтүстік Орал таулы жотасы.

Сипаттамасы

Жотаның ұзындығы шамамен 60 шақырымды құрайды, ол Башқұртстан Республикасының Әбжәлел және Белорет аудандары шегінде солтүстік және солтүстік-шығыс бағытта Үлкен Қызыл өзенінің аңғарымен созылады.

Жота қалдық тасты биік төбелері бар бойлық тізбектер жүйесінен тұрады. Ең биік таулары Қаратас (1118 м), Шыршалытау (1108 м), Көсем (1080 м), Қосай (1048 м).

Жота жанартаутекті жыныстардан — порфириттерден, туфтардан, туфобрекчиялардан құралған.

Солтүстік және батыс экспозициялары бар жотаның беткейлері қайың ормандарымен, ал шыңдарында - ақшыл сұр орманда және жұқа жетілмеген топырақта қайың мен қарағай араласқан жалпақ жапырақты ормандармен жабылған. Тілімденген құлама беткейлер жапырақты орман алқаптары бар далаланған шалғындарымен жабылған. Оңтүстік және шығыс экспозициялары бар жотаның беткейлері бозды-бетегелі даламен жабылған, ал Қырықтытаудың оңтүстік бөлігінің шыңдары селдір сиретілген шабындық шөбі бар жусанды-бетегелі далалармен шектелген.

Қосымша ақпарат

Жотаның баурайында Башқұртстанның бірнеше табиғи ескерткіштері бар:

• жотаның Бабай, Қушай, Хандық шыңдары бар бөлігі
• Ұлтық-Қарақас шатқалы
• Қаратас тауы
• Хуускан шатқалы

Топонимикасы

«Қырықты» сөзі бір нұсқа бойынша, башқұртша «ҡырҡты» — «қырқылған», «шауып тастау» ал басқа нұсқасына келсек, башқұртша «ҡырҡ» — «қырық», санды не «көп» деген мағынада.