Үнем
Үнем, үнемдеу — өнімнің бір өлшемін өндіруге немесе жұмыстардың бүкіл көлемін орындауға жұмсалатын ресурстардың шығынын (тұтынылуын) жоспарлы шамамен, белгіленген нормамен немесе базистік кезеңдегі нақты жұмсалған шығынмен салыстырғанда қысқартылуы.
Шектеусіз (абсолюттік) және салыстырмалы үнем түрлеріне бөлінеді:
- Абсолюттік үнем - өнімді өндіру (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) көлемі бойынша жоспарлы тапсырманың орындалу дәрежесін есептемей, материалдық, еңбек, ақша ресурстарының шығынын азайтуды сипаттайды. Ол ресурстардың нақты түрінің (шикізаттың, материалдардың, отынның, энергияның, жалақының) нақты жұмсалған шығынының абсолюттік шамасын оның жоспар, норма бойынша немесе базистік кезеңдегі мәнінен шегеру жолымен айқындалады.
- Салыстырмалы үнем - өндіріс көлемі бойынша жоспардың орындалуын ескере отырып, шығынның жоспарлы деңгейімен салыстырғанда ресурстардың нақты шығынының азаюын сипаттайды. Ол ресурстардың нақты түрлерінің нақты шығынының мөлшерін өнімді өндіру көлемі бойынша (немесе базистік кезеңдегі) жоспардың орындалуы деңгейіне түзетілген шығынынан шегеру жолымен айқындалады.
Нақты және заттанған еңбекті барынша сақтап, неғұрлым тиімді қолдануға негізделіп құралған шаруашылықты жүргізу жүйесін үнем режимі деп атайды. Ол өндіріс тиімділігін арттырудың басты шарттарының бірі болып табылады және экономиканың барлық салаларында еңбек, материалдық және қаржы ресурстарын үнемді де ұтымды пайдалануды көздейді.[1][2]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Қаржы-экономика сөздігі. — Алматы: ҚР Білім және ғылым министрлігінің Экономика институты, «Зияткер» ЖШС, 2007. ISBN 978-601-215-003-2
- ↑ "Қазақ Энциклопедиясы", 9 том
 | Бұл мақалада еш сурет жоқ.
Мақаланы жетілдіру үшін қажетті суретті енгізіп көмек беріңіз. Суретті қосқаннан кейін бұл үлгіні мақаладан аластаңыз.
|
|
Бұл — экономика бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |