Үргін-сүргін

Үргін-сүргін. Бұл қос сөздің мағынасы «қуғын-сүргіну әуре-сарсаң» дегенмен бірдей. «...жерінің кеңдігінен, елінің кеңпейілінен зардап шегіп, үргін-сүргінді көп көрген бақытсыз халық» (С. Жүнісов, Ақан сері). Қос сөздің алғашқы сыңары «үргін» өткен ғасырлардағы және осы күнгі кейбір түркі тілдерінде жеке-дара қолданып та тиісті мағына меншіктенген. Шағатай тілінде «үргүн» сөзі «ызалану», «қозғалыс шығару» мағынасында жұмсалған. Қазіргі түркі тілдері ішінде қырғыздарда —«үркүн» тұлғасы «әбігер, астан-кестен, абыржу, босып қашу» іспеттес мағыналарға нұсқайды. Енді ертедегі жазба ескерткіштерге бет бұрсақ, «үркүн» сөзінің «қорқыныш, үрей» сияқты мағыналарын кездестіреміз. Сөздің алғашқы, тұңғыш мағынасы осы болса керек. Қос сөздің екінші сыңары — «сүргін» туралы сөз қозғамаймыз. Өйткені, оның төркіні туралы өткен бір кітапта әңгіме болған.