Өзекті мүшелеу

Өзекті мүшелеу(сөйлемнін) орыс. актуальное членение предложения (лат.aktualisәрекетті) — контекстегі сөйлемдерде баяндалатын хабардын бастапкы бөліктері болып табылатын — тема (к.) мен рёмага (к.) жіктелуі. Мысалы, тақырып өтекөлемдідегенде субъект пен оның сапалык белгісін білдіретін темаремалык сипат бар, ал өтекөлемді тақырып десек, тема аякталмай, тек сапалык белгі көрсетілген.Өзекті мүшелеу сөйлем мүшелерін формалды- грамматикалык жіктеуден баскаша. Оның күрамын дауыс ырғағына, сөйлем мүшелерінің орын тәртібіне т. б. карап айыруға болады. Сөйлемдегі пікірдін негізгі ой, онын иесі және предикат деп жіктелетінін тіл біліміндегі логикалык, психологиялык бағыттардын өкілдері атап көрсеткен. Прага тіл мектебінің өкілі В. Матезиустын пікірінше, тема белгілі жағдаятка катысты негізгі пікірді, ал рема сөйлеушінін сол пікір аркылы нені хабарлайтынын білдіреді. Дегенмен, Өзекті мүшелеудің синтаксистік табиғатына байланысты әлі де зерттеп аныктайтын жағы аз емес.^[1]