Өзекті мүшелеу

Өзекті мүшелеу(сөйлемнің) орыс. актуальное членение предложения, чех. aktuální členění věty — контекстегі сөйлемдерде баяндалатын хабардың бастапқы бөліктері болып табылатын — тема (белгілі ақпарат); (к.) және ремаға (жаңа ақпарат); (к.) жіктелуі. Мысалы, тақырып өтекөлемдідегенде субъект пен оның сапалык белгісін білдіретін темаремалык сипат бар, ал өте көлемді тақырып десек, тема аякталмай, тек сапалык белгі көрсетілген.Өзекті мүшелеу сөйлем мүшелерін формалды- грамматикалык жіктеуден баскаша. Оның күрамын дауыс ырғағына, сөйлем мүшелерінің орын тәртібіне т. б. карап айыруға болады. Сөйлемдегі пікірдін негізгі ой, онын иесі және предикат деп жіктелетінін тіл біліміндегі логикалык, психологиялык бағыттардын өкілдері атап көрсеткен. Прага тілтану (лингвистикалық) мектебінің өкілі В. Матезиустын пікірінше, тема белгілі жағдаятка катысты негізгі пікірді, ал рема сөйлеушінін сол пікір аркылы нені хабарлайтынын білдіреді. Дегенмен, Өзекті мүшелеудің синтаксистік табиғатына байланысты әлі де зерттеп аныктайтын жағы аз емес.