Мазмұнға өту

Аманұлла хан

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Аманұлла хан
парсы: امان‌الله خان‎
Ауғанстанның 10-шы әмірі Аманулла-хан
Ауғанстанның 10-шы әмірі Аманулла-хан
Туған күні

1 маусым 1892 (1892-06-01)

Туған жері

Пагман

Қайтыс болған күні

25 сәуір 1960 (1960-04-25) (67 жас)

Қайтыс болған жері

Цюрих, Швейцария

Ұлты

Пуштун

Қызметі

Ауғанстан королы (21.02.1919—14.01.1929).

Әкесі

Хабибулла-хан

Жұбайы

Сорайя Тарзи

Балалары
  • Аменах Ша Бегум ханшайым
  • Абедах Биби Ширинджан ханшайым
  • Мелиха Сёкер ханшайым
  • Рахматулла ханзада
  • Сейфулла ханзада (балалық шағында тырысқақтан қайты болған)
  • Химаятулла ханзада (балалық шағында пневмониядан қайты болған)
  • Аделах (Ангелина) ханшайым
  • Эхсанулла ханзада
  • Үндістан ханшайым
  • Нагия (Дуген) ханшайым

Аманұлла хан (парсы: امان‌الله خان‎; 1 маусым, 1892 жыл, Пагман, Ауғанстан – 25 сәуір, 1960 жыл, Цюрих, Швейцария) — Ауғанстанның 10-шы әмірі, Ауғанстан королы (21.02.1919—14.01.1929).

Биографиясы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Аманұлла-хан Түркияның бірінші президенті Мұстафа Кемал Ататүрікпен, Анкара, 1928 ж.

Хабибулла-хан әмірдің баласы.

1919 ж. 21 ақпанда өкімет басына келісімен, Ауғанстанды тәуелсіз ел деп жариялады (28.02.1919 ж).

1919 ж. үшінші ағылшын-ауған соғысы бассталды. Нәтижесінде Англия 1921 ж. Ауғанстанның тәуелсіздігін мойындады.

Аманулла-хан мен В.И.Лениннің келісуі бойынша, 1919 ж. Ауғанстан мен Совет одағы арасында дипломатиялық қатынас орнатылды. 1921 ж. совет-ауған арасында бейтараптық сақтау, бір-біріне шабуыл жасамау тіралы шарт жасалып, 1926 ж. бекітілді. 1927—1928 жылдары Аманулла Үндістанға, Таяу Шығыстың бірқатар елдеріне, Батыс Еуропа елдеріне достық сапрымен барған. 1928 ж. Аманулла-хан КСРО-ға келіп қайтты.

Аманулла-хан жүргізген реформалар елдің бірлігін нығайтып, экономиканы дамытуға себепші болды. Сонымен бірге, салықтың көбеюі қарапайым халықта наразылық туғызды. 1928-1929 ж. ағылшындардың қолдауымен Бачаи Сакао үкіметке қарсы көтеріліс бастады. Нәтижесінде Аманулла-хан тақтан түсуге мәжбүр болды. Елден безіп, Италияда өмір сүрді. 1948 ж. Цюрихте қайтыс болды. Жалалабад қаласында (Ауғанстан) жерленді.

Сыртқа сілтемелер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Аманұлла_хан&oldid=3120689» бетінен алынған