Арап Сіләмұлы Еспенбетов

Еспенбетов Арап Сләмұлы — 1945 жылы Шығыс Қазақстан облысы Абай ауданы Қарауыл ауылында туған. Ғалым, филология ғылымдарының докторы, профессор, ҚР халық ағарту саласының озық қызметкері, ҚР еңбек сіңірген қайраткері. Семей педагогикалық институтын бітірген.

1967-1991 жылдар аралығында Семей педагогикалық институтында оқытушы, аға оқытушы, доцент, аға ғылыми қызметкер.

1972-1975 жылдары ҚазҰУ-дың қазақ әдебиеті кафедрасының аспирантурасын бітірді. 1977

1978 жылдары Семей педагогикалық институты филология факультеті деканының орынбасары, қазақ әдебиеті кафедрасының меңгерушісі кызметтерін атқарды.

1993-1996 жылдары Шәкәрім атындағы Семей педагогикалық институтының проректоры, Семей мемлекеттік университеті гуманитарлық институтының ректоры. Ғылыми-зерттеу еңбектері қазақ әдебиеті тарихы мәселелеріне арналған.

1975 жылы «С.Торайғыровтың лирикасы» деген тақырыпта кандидаттық,

1993 жылы «С.Торайғыровтың шығармашылық өмірбаяны» деген тақырыпта докторлық диссертация қорғады. А.Еспенбетовтің қазақ әдебиеттану ғылымының өзекті мәселелеріне, абайтану, шәкәрімтану, сұлтанмахмұттануға арналған бес жүзге тарта ғылыми мақалалардың авторы.

Өмірібаяны мен қызметі

–1961-1965 - Семей педагогикалық институтының тарих-филология факультетінің студенті.

–1967 - Семей педагогикалық институтының оқытушысы.

–1972-1975 - Қазақ мемлекеттік университетінің аспирантурасында оқыған.

–1973 - Қазақ ССР-і «Білім» қоғамының тарапынан «С.Торайғыров» кітапшасын шығарған (проф. Б.Кенжебаевпен бірге).

–1974 - қазақ және орыс тілдерінде «С.Торайғыров» библиографиялық көрсеткішін құрастырған.

–1975 - проф. Бейсембай Кенжебаевтың жетекшілігімен «Сұлтанмахмұт Торайғыровтың лирикасы» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғаған.

–1978 - Семей мемлекеттік педагогикалық институты филология факультетінің деканы қызметіне сайланған.

–1979 - осы институттың қазақ тілі және әдебиеті кафедрасының доценті ғылыми атағы берілді.

–1987 - «Қазақ ССР халық ағарту ісінің озығы» значогымен наградталды.

–1989-1991 - аға ғылыми қызметкер.

–1992 - «Ғылым» баспасынан «Сұлтанмахмұт Торайғыров» монографиясы жарық көрді.

–1992 - Семей мемлекеттік педагогикалық институты қазақ филологиясы факультетінің деканы, қазақ әдебиеті тарихы кафедрасының меңгерушісі қызметтеріне сайланды.

–1993 - Семей мемлекеттік педагогикалық институтының оқу ісі жөніндегі проректоры қызметіне тағайындалды.

–1993 - «Сұлтанмахмұт Торайғыровтың шығармашылық өмірбаяны» тақырыбында докторлық диссертация (ғылыми кеңесші – академик З.Қ.Қабдолов) қорғады.

–1993 - Семей өңірінің үні «Үш анық» газетінің редакция алқасына сайланды.

–1993 - Семей қалалық ономастикалық комиссиясының құрамында қызмет жасады.

–1993 - профессорлар Б.Б.Мамраев, Қ.Ергөбековтермен бірге қазақтың ұлы ақыны С.Торайғыровтың екі томдық академиялық жинағын құрастырып, «Ғылым» баспасынан шығарды. –1994 - профессор ғылыми атағы берілді.

–1994 - республикалық «Абай» журналының редколлегия мүшелігіне бекітілді.

–1995 - «Семей» мемлекеттік университеті гуманитарлық факультетінің деканы, қазақ әдебиеті кафедрасының меңгерушісі қызметтеріне тағайындалды.

–1998 - 2007 М.О. Әуезов атындағы Семей университеті ректоры

–2001 - Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Алғыс хатымен» марапатталды.

–2001 - Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті жанындағы докторлық диссертация қорғау жөніндегі Кеңестің құрамына енді.

–2004 - «ҚР Білім саласының құрметті қызметкері» атағы берілді.

–2005 - «Шәкәрім» ғылыми-педагогикалық журналының редакция алқасы құрамына сайланды.

–2005 - «Інжу-маржан» баспасынан «Уақыт бедері» монографиясы жарық көрді.

–2006 - «М.О.Әуезов атындағы Семей университетінің хабаршысы» ғылыми басылымының бас редакторы.

–2007 - М.О.Әуезов атындағы Семей университеті жанындағы «М.О.Әуезов және абайтану» ғылыми-зерттеу орталығының директоры.

–2008 - «Шәкәрім» тұлғалық энциклопедиясы редакциялық алқасының мүшесі.

–2008 - Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті гуманитарлық факультетінің деканы.

–2008 - «Раритет» баспасынан «Шәкәрім және Cұлтанмахмұт» монографиясы жарыққа шықты.

–2008 - «Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті хабаршысының» алқа мүшесі.

–2009 - «Қазақ әдебиеті және мемлекеттік тіл» республикалық ғылыми- әдістемелік журналының алқа мүшесі.

–2010 - «Сұлтанмахмұт Торайғыров» энциклопедия-сының алқа мүшесі.

–2010 - «Мәшһүр Жүсіп Көпейұлы» энциклопедия-сының алқа мүшесі.

– 2010 - «Жоғарғы оқу орнының үздік оқытушысы-2010» мемлекеттік грантының иегері.

– 2010 - «Абай мұражайының хабаршысы» журналының алқа мүшесі.

– 2011, ақпан - Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің бірінші проректоры, ректордың кеңесшісі - аппарат жетекшісі.

– 2011 - «Ақындары Алаштың» монографиясы жарық көрді.

– 2011, қыркүйек - Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті гуманитарлық – заң факультетінің деканы.

– 2011- «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 20 жыл» мерекелік медалімен наградталды.

– 2011- «Қазақстан Республикасының ғылымын дамытуға сіңірген еңбегі үшін» белгісімен марапатталды.

– 2011- «Абай әлемі» оқу құралы баспадан шықты.

– 2011 - «Алтай – Ертіс кітапханасы» сериясы ақылдастар алқасының мүшесі.

– 2012 - Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері.

– 2013 - «Отыкен» журналының алқа мүшесі.

– 2013 - Семей қаласының Шәкәрім атындағы мемлекттік университеті Педагогика жоғары мектебінің директоры.

– 2014 - «Алтай – Ертіс кітапханасы» сериясымен «Фолиант» баспасынан шығармаларының екі томдығы жарық көрді.

- 2015 – Абай ауданының Құрметті азаматы.

- 2015 - Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті ректорының кеңесшісі.

- 2017 – Семей қаласының Құрметті азаматы.

- 2019 - "Парасат" орденімен марапатталды.

- 2021 - "Нар тұлға" сериясымен "Фолиант" баспасынан "Сұлтанмахмұт" монографясы жарық көрді.

- 2021 - "Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті" КеАқ "Абай және ұлттық руханият" ҒЗО-ның жетекшісі.

- 2021 - Әлихан Бөкейхан университетінің Құрметті профессоры.

- 2022 - Семей қаласының Шәкәрім атындағы университетінің Құрметті профессоры.

– 2024 – «Абайды оқы, таңырқан...» зерттеу еңбегі жарық көрді.

– 2024 – «Қазақстан жоғары мектебінің еңбек сіңірген қайраткері» төсбелгісімен марапатталды.

– 2024 – Семей қаласының Шәкәрім атындағы университетінің дамуына қосқан үлесі үшін мерейтойлық медальмен марапатталды.

- 2024 - Абай облысының Құрметті азаматы.

Сілтемелер

Еспенбетов Арап Сләмұлы