Халықаралық бірліктер жүйесі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
ш r2.7.2+) (Боттың үстегені: ky:СИ өлчөө системи
ш Bot: Migrating 107 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q12457 (translate me)
139-жол: 139-жол:
{{Link FA|ro}}
{{Link FA|ro}}
{{Link FA|vi}}
{{Link FA|vi}}

[[af:SI-stelsel]]
[[als:SI-Einheitensystem]]
[[an:Sistema Internacional d'Unidatz]]
[[ar:نظام الوحدات الدولي]]
[[ast:Sistema Internacional d'Unidaes]]
[[az:Sİ]]
[[bat-smg:SI]]
[[be:СІ, міжнародная сістэма адзінак вымярэння]]
[[be-x-old:Міжнародная сыстэма СІ]]
[[bg:Международна система единици]]
[[bn:আন্তর্জাতিক একক পদ্ধতি]]
[[br:Reizhiad etrebroadel unanennoù ar fizik]]
[[bs:SI sistem]]
[[ca:Sistema Internacional d'Unitats]]
[[cs:Soustava SI]]
[[cu:Мєждоународьнъ мѣръ сѷстима]]
[[cy:System Ryngwladol o Unedau]]
[[da:Système International d'Unités]]
[[de:Internationales Einheitensystem]]
[[el:Διεθνές σύστημα μονάδων]]
[[en:International System of Units]]
[[eo:Internacia sistemo de unuoj]]
[[es:Sistema Internacional de Unidades]]
[[et:SI-süsteem]]
[[eu:Nazioarteko Unitate Sistema]]
[[fa:دستگاه بین‌المللی یکاها]]
[[fi:Kansainvälinen yksikköjärjestelmä]]
[[fr:Système international d'unités]]
[[frr:SI-süsteem]]
[[fur:Sisteme internazionâl di unitâts]]
[[fy:Ynternasjonaal Systeem fan Ienheden]]
[[ga:Córas Idirnáisiúnta na nAonad]]
[[gan:國際單位系統]]
[[gd:Siostam Eadar-nàiseanta nan Aonadan]]
[[gl:Sistema Internacional de Unidades]]
[[he:מערכת היחידות הבינלאומית]]
[[hi:अन्तर्राष्ट्रीय इकाई प्रणाली]]
[[hif:SI]]
[[hr:Međunarodni sustav mjernih jedinica]]
[[hu:SI mértékegységrendszer]]
[[ia:Systema International de Unitates]]
[[id:Sistem Satuan Internasional]]
[[io:Unaj-internaciona sistemo]]
[[is:Alþjóðlega einingakerfið]]
[[it:Sistema internazionale di unità di misura]]
[[ja:国際単位系]]
[[jbo:treci'e]]
[[jv:Sistem Pétungan Internasional]]
[[ka:ერთეულთა საერთაშოირისო სისტემა]]
[[ko:국제단위계]]
[[krc:ЁС]]
[[ksh:SI-Basiseinheite]]
[[ku:Sîstema Navneteweyî ya Yekeyan]]
[[ky:СИ өлчөө системи]]
[[la:Systema Internationale]]
[[lb:Internationalt Eenheetesystem]]
[[lt:SI (sistema)]]
[[lv:Starptautiskā mērvienību sistēma]]
[[mk:Меѓународен систем на мерни единици]]
[[ml:അന്താരാഷ്ട്ര ഏകകവ്യവസ്ഥ]]
[[mn:Олон улсын нэгжийн систем]]
[[mr:आंतरराष्ट्रीय गणना पद्धती]]
[[ms:Sistem Unit Antarabangsa]]
[[my:အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ယူနစ် စနစ်]]
[[nds:Internatschonal Eenheitensystem]]
[[nl:SI-stelsel]]
[[nn:SI-systemet]]
[[no:SI-systemet]]
[[nso:SI]]
[[oc:Sistèma Internacionau d'Unitats]]
[[pa:ਅੰਤਰਦੇਸ਼ੀ ਇਕਾਈ ਢਾਂਚਾ]]
[[pl:Układ SI]]
[[pnb:ناپاں دا انٹرنیشنل پربندھ]]
[[pt:Sistema Internacional de Unidades]]
[[qu:SI tupuy]]
[[ro:Sistemul internațional de unități]]
[[roa-tara:Sisteme 'Ndernazionale de aunità de mesure]]
[[ru:Международная система единиц]]
[[sco:SI]]
[[sh:SI]]
[[simple:International System of Units]]
[[sk:SI]]
[[sl:Mednarodni sistem enot]]
[[so:Horgale (Fiisikis)]]
[[sq:Sistemi SI]]
[[sr:Међународни систем јединица]]
[[su:Sistem Hijian Internasional]]
[[sv:Internationella måttenhetssystemet]]
[[sw:Vipimo sanifu vya kimataifa]]
[[ta:அனைத்துலக முறை அலகுகள்]]
[[th:ระบบหน่วยวัดระหว่างประเทศ]]
[[tl:Pandaigdigang Sistema ng mga Yunit]]
[[tr:Uluslararası Birimler Sistemi]]
[[tt:СИ]]
[[uk:Міжнародна система одиниць (СІ)]]
[[ur:بین الاقوامی نظام اکائیات]]
[[uz:Xalqaro birliklar tizimi]]
[[vec:Sistema Internasional]]
[[vi:SI]]
[[vls:SI-systèm]]
[[war:Kanasodnon Sistema han mga Yunit]]
[[yi:אינטערנאציאנאלע סיסטעם פון איינסן]]
[[yo:Ìwọ̀n Ẹyọ Akáríayé SI]]
[[zh:国际单位制]]
[[zh-classical:萬國公制]]
[[zh-min-nan:Kok-chè Tan-ūi Hē-thóng]]
[[zh-yue:國際單位制]]

15:20, 2013 ж. наурыздың 11 кезіндегі нұсқа

Өлшем бірліктерінің халықаралық жүйесі (фр. Système International d'unités, SI) — өлшемдердің халықаралық қалыпы, метрикалық жүйесінің заманауи нұсқасы.

SI күнделікті өмірмен қатар ғылым және техникада әлемдегі ең көп пайдаланатын бірліктер жүйесі болып табылады. Қазіргі кезде әлемнің көп елдерінде SI заңды түрдегі бірліктер жүйесі ретінде қабылданған және тіпті күнделікті өмірде дәстүрлі бірліктерді қолданатын елдердің өзі осы жүйе бірліктерін ғылымда әрқашан дерлік пайдаланады. Осы аздаған елдер (мысалы, АҚШ) дәстүрлі бірліктердің өзін SI бірліктерне ауыстырған

Бұл жүйе мына өлшемдерге негізделінеді: ұзындық, алыстық және жылжым үшін — метр, масса үшін — килограм, уақыт үшін — секунда.

Кесте 1 — SI негізгі бірліктері[1][2]
Атауы Халықаралық
белгілеуі 		Өлшемі
метр m ұзындық
килограм kg масса
секунд s уақыт
ампер A ток күші
келвин K термодинамикалық температура
мол mol заттегі мөлшері
кандела cd жарық қарқыны

Метр, килограм, секунда бірі-бірімен үйлестіріліп қолдануы мүмкін. Бұл әртүрлі өлшемдер жасайды. Мысалы, көлем, қуат, қысым, жылдамдық дегендер үшін.

Кей уақытта үлкендеу мен кішілеу өлшеу мағыналарын айтқанда, өлшем атаулары алдына арнайы префикс қосылады. Мысалы, кило — «1000», милли — «0,001». Сонда километр — 1000 метр болады, миллиграм — 1/1000 грам бөлшегі. Осы арнайы префикстер үшін төменгі кестені қараңыз.

Кесте 2 — SI префикстері
Атауы йотта- зетта- екса- пета- тера- гига- мега- кило- һекто- дека-
Халықаралық
белгілеуі 		Y Z E P T G M k h da
Еселігі 1024 1021 1018 1015 1012 109 106 103 102 101
Атауы деси- сенти- милли- микро- нано- пико- фемто- атто- зепто- йокто-
Халықаралық
белгілеуі 		d c m µ n p f a z y
Еселігі 10-1 10-2 10-3 10-6 10-9 10-12 10-15 10-18 10-21 10-24

Пайдаланған әдебиет

  1. ↑ Barry N. Taylor, Ed. The International System of Units (SI) — Gaithersburg, MD: National Institute of Standards and Technology. — P. 9.
  2. ↑ Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Физика / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д,, профессор Е. Арын – Павлодар: С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті, 2006. ISBN 9965-808-88-0


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA Үлгі:Link FA

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Халықаралық_бірліктер_жүйесі&oldid=1760323» бетінен алынған