Халықаралық бірліктер жүйесі: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш r2.6.4) (Боттың түзеткені: cu:Мєждоународьнъ мѣръ сѷстима |
ш Боттың түзеткені: su:Sistem Hijian Internasional |
||
214-жол: | 214-жол: | ||
[[sq:Sistemi SI]] |
[[sq:Sistemi SI]] |
||
[[sr:Међународни систем јединица]] |
[[sr:Међународни систем јединица]] |
||
[[su: |
[[su:Sistem Hijian Internasional]] |
||
[[sv:Internationella måttenhetssystemet]] |
[[sv:Internationella måttenhetssystemet]] |
||
[[sw:Vipimo sanifu vya kimataifa]] |
[[sw:Vipimo sanifu vya kimataifa]] |
00:33, 2011 ж. мамырдың 30 кезіндегі нұсқа
Өлшем бірліктерінің халықаралық жүйесі (фр. Système International d'unités, SI) — өлшемдердің халықаралық қалыпы, метрикалық жүйесінің заманауи нұсқасы.
SI күнделікті өмірмен қатар ғылым және техникада әлемдегі ең көп пайдаланатын бірліктер жүйесі болып табылады. Қазіргі кезде әлемнің көп елдерінде SI заңды түрдегі бірліктер жүйесі ретінде қабылданған және тіпті күнделікті өмірде дәстүрлі бірліктерді қолданатын елдердің өзі осы жүйе бірліктерін ғылымда әрқашан дерлік пайдаланады. Осы аздаған елдер (мысалы, АҚШ) дәстүрлі бірліктердің өзін SI бірліктерне ауыстырған
Бұл жүйе мына өлшемдерге негізделінеді: ұзындық, алыстық және жылжым үшін — метр, масса үшін — килограм, уақыт үшін — секунда.
Атауы | Халықаралық белгілеуі |
Өлшемі |
---|---|---|
метр | m | ұзындық |
килограм | kg | масса |
секунд | s | уақыт |
ампер | A | ток күші |
келвин | K | термодинамикалық температура |
мол | mol | заттегі мөлшері |
кандела | cd | жарық қарқыны |
Метр, килограм, секунда бірі-бірімен үйлестіріліп қолдануы мүмкін. Бұл әртүрлі өлшемдер жасайды. Мысалы, көлем, қуат, қысым, жылдамдық дегендер үшін.
Кей уақытта үлкендеу мен кішілеу өлшеу мағыналарын айтқанда, өлшем атаулары алдына арнайы префикс қосылады. Мысалы, кило — «1000», милли — «0,001». Сонда километр — 1000 метр болады, миллиграм — 1/1000 грам бөлшегі. Осы арнайы префикстер үшін төменгі кестені қараңыз.
Атауы | йотта- | зетта- | екса- | пета- | тера- | гига- | мега- | кило- | һекто- | дека- |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Халықаралық белгілеуі |
Y | Z | E | P | T | G | M | k | h | da |
Еселігі | 1024 | 1021 | 1018 | 1015 | 1012 | 109 | 106 | 103 | 102 | 101 |
Атауы | деси- | сенти- | милли- | микро- | нано- | пико- | фемто- | атто- | зепто- | йокто- |
Халықаралық белгілеуі |
d | c | m | µ | n | p | f | a | z | y |
Еселігі | 10-1 | 10-2 | 10-3 | 10-6 | 10-9 | 10-12 | 10-15 | 10-18 | 10-21 | 10-24 |
Түсініктемелер
- ↑ Barry N. Taylor, Ed. The International System of Units (SI) — Gaithersburg, MD: National Institute of Standards and Technology. — P. 9.
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |