Валуа: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
65-жол: 65-жол:


== Валуа үйінің тармақтары ==
== Валуа үйінің тармақтары ==
*'''Үлкен тармақ.''' Короля [[Карл V (Франция королі)|Карл V-нің]] үлкен ұлы, король [[Карла VI (Франция королі)|Карла VI-дан]] тарайды. 1498 жылы тоқтады.
*'''[[Алансон графтығы|Алансон герцогтарының]] тармағы.'''Де Валуа графы [[Карл Валуа|Карлдың]] кіші ұлы [[Карл II (Алансон графы)|Карл II-ден]] тарайды. 1525 жылы тоқтады.
*'''[[Валуа үйінің Анжуй тармағы|Анжуй герцогтарының тармағы.]]''' Король [[Иоанн II (Франция королі)|Иоанн II-нің]] екінші ұлы, [[Людовик I Анжуй|Людовиктен]] тарайды. 1481 жылы тоқтады.
*'''Берри герцогтарының тармағы.''' [[Иоанн II (Франция королі)|Иоанн II-нің]] үшінші ұлы, [[Жан (Берри герцогы)|Жаннан]] тарайды. 1416 жылы тоқтады.
*'''[[Валуа үйінің Бургундия тармағы|Бургундия герцогтарының тармағы]].''' [[Иоанн II (Франция королі)|Иоанн II-нің]] төртінші ұлы, [[Филипп II Батыл|Батыл Филипптан]] тарайды. 1477 жылы тоқтады. Бұл тармақтың екі тармағы болды:
**'''[[Брабант герцогтарының тізімі|Брабант герцогтарының]] тармағы.''' Батыл Филипптың ұлы, [[Антуан Бургундиялық|Антуаннан]] тарайды. Некесіз балалар қалдырған, Антуанның кіші ұлы [[Филипп (Брабант герцогы)|Филипп Брабант]] қайтыс болған соң 1430 жылы тоқтады.
**'''[[Невер графтары мен герцогтарының тізімі|Невер графтарының]] тармағы.''' Батыл Филипптың ұлы, Филипптан тарайды. 1491 жылы тоқтады.
*'''[[Орлеан герцогтары|Орлеан герцогтарының]] тармағы.''' Король Карл V-нің екінші ұлы, [[Людовик Орлеан|Людовиктен]] тарайды. 1515 жылы тоқтады. Бұл тармақтың бір тармағы болды.
**'''[[Ангулем графтары мен герцогтарының тізімі|Ангулем графтарының]] тармағы.''' [[Людовик Орлеан|Людовиктің]] екінші ұлы, [[Жан Ангулем|Жаннан]] тарайды. 1589 жылы тоқтады.


=== [[Бастард|Бастардтар]] ===
Сонымен қатар, Валуа үйінен бірнеше некесіз тармақтар тарады:

*[[Лонгвили|Лонгвиль герцогтарының]] тармағы, Жан де Дюнуадан тарайды, XVII ғасырдың соңында тоқтады, соңғы өкілі - [[Мария де Немур]].
*[[Валуа-Ангулем|Ангулем герцогтарының]] тармағы, король [[Карл IX (Франция королі)|Карл IX]] мен [[Мари Туше|Мари Тушенің]] некесіз туған ұлы, [[Шарль де Валуа (Ангулем герцогы)|Ангулем герцогы, Шарль де Валуадан]] тарайды.
*де [[Валуа-Сен-Реми]] тармағы, Генрих II-нің некесіз туған ұлынан тарайды, танымал өкілі - авантюрист [[Жанна Ламотт]].

== Валуа әулетінен шыққан королдердің тізімі (1328—1589) ==
=== Үлкен тармақ (1328—1498) ===
{| width=90% class="wikitable" align="center"
! width=8% | Портрет
! width=24% | Аты
! width=20% | Билік еткен уақыты
|-
|align="center"|[[Сурет:Philippe VI de Valois.jpg|80px]]||align="center"|[[Филипп VI (Франция королі)|Филипп VI]]||align="center"|1 ақпан 1328 — 22 тамыз 1350
|-
|align="center"|[[Сурет:JeanIIdFrance.jpg|80px]]||align="center"|[[Иоанн II (Франция королі)|Иоанн II Мейрімді]]||align="center"|22 тамыз 1350 — 8 сәуір 1364
|-
|align="center"|[[Сурет:Saint-Èvre - Charles V of France.jpg|80px]]||align="center"|[[Карл V (Франция королі)|Карл V Дана]]||align="center"|8 сәуір 1364 — 16 қыркүйек 1380
|-
|align="center"|[[Сурет:Charles6lefou.jpg|80px]]||align="center"|[[Карл VI (Франция королі)|Карл VI]]||align="center"|16 қыркүйек 1380 — 21 қазан 1422
|-
|align="center"|[[Сурет:Charles VII de france.jpg|80px]]||align="center"|[[Карл VII (Франция королі)|Карл VII]]||align="center"|21 қазан 1422 — 22 шілде 1461
|-
|align="center"|[[Сурет:Louis XI of France.jpg|80px]]||align="center"|[[Людовик XI (Франция королі)|Людовик XI]]||align="center"|22 шілде 1461 — 30 тамыз 1483
|-
|align="center"|[[Сурет:Charles VIII de france.jpg|80px]]||align="center"|[[Карл VIII (Франция королі)|Карл VIII]]||align="center"|30 тамыз 1483 — 7 сәуір 1498
|}

=== Валуа әулетінің Орлеан тармағы (1498—1515) ===
{| width=90% class="wikitable" align="center"
! width=8% | Портрет
! width=24% | Аты
! width=20% | Билік еткен уақыты
|-
|align="center"|[[Сурет:Louis XII de France.jpg|80px]]||align="center"|[[Людовик XII (Франция королі)|Людовик XII]]||align="center"|7 сәуір 1498 — 1 қаңтар 1515
|}

=== Валуа әулетінің Ангулем тармағы (1515—1589) ===

{| width=90% class="wikitable" align="center"
! width=8% | Портрет
! width=24% | Аты
! width=20% | Билік еткен уақыты
|-
|align="center"|[[Сурет:Francis1-1.jpg|80px]]||align="center"|[[Франциск І|Франциск I]]||align="center"|1 қаңтар 1515 — 31 наурыз 1547
|-
|align="center"|[[Сурет:Henry_II_of_France3.jpg|80px]]||align="center"|[[Генрих II (Франция королі)|Генрих II]]||align="center"|31 наурыз 1547 — 10 шілде 1559
|-
|align="center"|[[Сурет:FrancoisII.jpg|80px]]||align="center"|[[Франциск II]]||align="center"|10 шілде 1559 — 5 желтоқсан 1560
|-
|align="center"|[[Сурет:CharlesIX.jpg|80px]]||align="center"|[[Карл IX (Франция королі)|Карл IX]]||align="center"|5 желтоқсан 1560 — 30 мамыр 1574
|-
|align="center"|[[Сурет:Henri3France.jpg|80px]]||align="center"|[[Генрих III (Франция королі)|Генрих III]]||align="center"|30 мамыр 1574 — 2 тамыз 1589
|}

== Тағы қараңыз ==
*[[Франция монархтарының тізімі]]
*[[Валуа (графтығы)]]
*[[Де Валуа графтары мен герцогтары]]

== Әдебиет ==
*Валуа // Брокгауз бен Ефрон энциклопедиялық сөздігі : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

== Сілтеме ==
[https://www.coinshome.net/ru/dynasty.htm?action=view&dynasty=jFcK.GJAZzEAAAEtw1G372s9 Валуа әулетінің билеушілері]


[[Санат:Валуа]]
[[Санат:Валуа]]

18:50, 2018 ж. қаңтардың 4 кезіндегі нұсқа

Валуа
фр. Valois
Валуа
Валуа графтары мен герцогтарының елтаңбасы
Елі Франция патшалығы
Негізін салушы үйі Капетиндер
Титулдары
Негізін салушысы Карл де Валуа
Соңғы билеушісі Генрих III
Негізі салынған жыл 1270
Ыдырауы 1589
Ұлты француздар
Кейінгі әулет өкілдері
өңдеу Үлгі құжаттамасын қараңыз

Валуа (фр. Valois) — Франция корольдерінің әулеті, Капетиндер үй тармағы. Өзінің атауын осы тармақтың негізін салушы Француздық Карлдың титулы де Валуа графымен байланысты алды.

Валуа әулетінің өкілдері Капетин үйінің кіші тармағы Бурбондар әулеті алмастырғанша француз тағын 1328-ден 1589-ға дейін иемденді.

Де Валуа графтары

Тұңғыш де Валуа графтары де Валуа-Вексен-Амьен үйінің өкілдері болды (Капетиндер әулетінің кіші желісінің біреуі Францияның жесір королевасы Анна Ярославнаға үйленген). Осы рудың соңғы өкілі монахша шаш алды, ал Валуа графтығы апайының күйеуі Каролиндер әулетінің кіші желісі Гербертиндер үйінен шыққан граф Герберт IV де Вермандуаға өтті. Олардың мұрагер-қызы Француздық Генрих I патшаның ұлы де Вермандуа графы, Ұлы Гугоға тұрмысқа шығып, оған Валуа және Вермандуа графтықтарын жасау ретінде әкелді. Бұл некеде 6-шы буынға дейін капетин руының де Вермандуа графтары шықты, осыдан соң Валуа графтығы 1215 жылы Филипп II Август патша королдік иелікке қосты.

Король Батыл Филипп III 1285 жылы ұлы Карлға кеңейтілген Валуа графтығын берді. Карл, де Валуа графы - король Филипп IV-нің бауыры - Валуа үйінің негізін қалаушысы болды, ал оның ұлы Филипп VI француз тағына отырып, королдік Валуа әулетін құрды. 1280 жылы Рим Папасы Мартин V Арагон патшалығын Карл де Валуаға сыйлады, алайда ол 1290 жылы бұл сыйлықтан бас тартты. Алғашқы некесі Анжу мен Мэн графтығын әкелді. Екінші әйелі Екатерина де Куртененің құқықтары бойынша - ол Константинополь императоры атағын алды. Карл ағасының билік еткен уақытта мемлекеттік істерге белсене араласып, 1325 жылы Ножанда қайтыс болды.

Валуа әулеті

Әдемі Филипп IV-нің үш ұлы ер бала қалдырмай қайтыс болғаннан кейін, Карл де Валуаның ұлы Филипп VI 1328 жылы Капетиндердің жақын ұрпағы ретінде саналып Францияның тағына келді. Валуа үйінің биіктеуі Англия мен Франция арасындағы ұзаққа созылған соғыстың себебі болды (Жүзжылдық соғыс). Филипп VI-ның 2 ұлы болды: Иоанн (болашақта Мейрімді Иоанн II) мен Филипп. Соңғысы 1375 жылы де Валуа графы және Орлеан герцогы деп жарияланды, бірақ ұрпақтарсыз қайтыс болды. 1350 жылдан 1364 жылға дейін билік еткен Иоанн ІІ-нің 4 ұлы болды, оның ішінде: оның мұрагері Карл V мен кіші Бургундия үйінің негізін қалаушы, Бургундия герцогы Батыл Филипп II. Карл V-нің (1380 ж. дүн. өт.) Ақылсыз Карл VI мен принц Людовик деген екі ұлдары болды.

Орлеан тармағы

Ханзада Людовик Орлеан герцогы мен Ангулем және Валуа графы титулы мен жерлерін алды. Оның кезінде 1403 жылы Валуа графтығы герцог-пэрстық болды. Тарихта алғаш рет Орлеан герцогы ретінде белгілі Людовик, ағасы Карл VI-ның бақытсыз билігі кезінде Бургундия герцогымен билікке қатысты дауласты, ал 1407 жылы оны өлтірді. Оның немересі Людовик, Валуа және Орлеан герцогы, француздық Валуаның үлкен желісінің соңғы өкілі - Карл VIII (Карл VI-да соң ұлы Жеңіпаз Карл VII, содан соң оның ұлы Людовик XI, Карл VIII-нің әкесі билік етті) қайтыс болған соң - 1498 жылы Франция тағына Людовик XII деген атпен келді және осылайша Валуаны тәжбен біріктірді. Ақырында Валуа Валуа үйінің ханзадаларына, сосын Бурбон үйіне сыйланды, бірақ әрқашан Орлеан герцогтығымен бірге болды. Орлеан үйі 1787 жылғы революция кезінде ғана Валуа герцогтық титулын жоғалтты, бірақ ішінара атаумен байланысты жерлерді сақтап қалды.

Ангулем тармағы

1407 жылы қайтыс болған Орлеан және Валуа герцогы, Ангулемдық Жанның кіші ұлының Карл атты ұлы болды. Ал, оның ұлы баласыз Людовик XII дүниеден өткен соң Франциск І деген атпен француз тағына отырды (1515). Оның ұлы - Француздық Генрих ІІ-нің төрт ұлы болды, оның үшеуі елді биледі (Франциск ІI, Карл IX, Генрих III), ал төртіншісі - Франсуа - Алансон герцогы (кейін - Анжу). Олардың ешқайсысы заңды ұрпақ қалдырмады, ал 1589 жылы Генрих ІІІ-нің өлімінен кейін француз тағына Капетиндерден тарайтын Бурбон әулетінің өкілі - Генрих IV Бурбонға ауысты. Валуа үйінің соңғы патшалардың қарындасы, Маргарита де Валуа, Генрих IV-нің ажырасқан әйелі, 1615 жылы қайтыс болды. Ол Валуа әулетінің соңғы заңды ұрпағы болды.

Валуа үйінің тармақтары

Бастардтар

Сонымен қатар, Валуа үйінен бірнеше некесіз тармақтар тарады:

Валуа әулетінен шыққан королдердің тізімі (1328—1589)

Үлкен тармақ (1328—1498)

Портрет Аты Билік еткен уақыты
Филипп VI 1 ақпан 1328 — 22 тамыз 1350
Иоанн II Мейрімді 22 тамыз 1350 — 8 сәуір 1364
Карл V Дана 8 сәуір 1364 — 16 қыркүйек 1380
Карл VI 16 қыркүйек 1380 — 21 қазан 1422
Карл VII 21 қазан 1422 — 22 шілде 1461
Людовик XI 22 шілде 1461 — 30 тамыз 1483
Карл VIII 30 тамыз 1483 — 7 сәуір 1498

Валуа әулетінің Орлеан тармағы (1498—1515)

Портрет Аты Билік еткен уақыты
Людовик XII 7 сәуір 1498 — 1 қаңтар 1515

Валуа әулетінің Ангулем тармағы (1515—1589)

Портрет Аты Билік еткен уақыты
Франциск I 1 қаңтар 1515 — 31 наурыз 1547
Генрих II 31 наурыз 1547 — 10 шілде 1559
Франциск II 10 шілде 1559 — 5 желтоқсан 1560
Карл IX 5 желтоқсан 1560 — 30 мамыр 1574
Генрих III 30 мамыр 1574 — 2 тамыз 1589

Тағы қараңыз

Әдебиет

  • Валуа // Брокгауз бен Ефрон энциклопедиялық сөздігі : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.

Сілтеме

Валуа әулетінің билеушілері

«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Валуа&oldid=2589403» бетінен алынған