Талқылау:Жойқын жарылыс

Осы «Жойқын жарылыс» деген мақала барлық Уикипедияларда болуы тиіс мақала тізіміне кіреді. Бұны таңдаулы мақала не жақсы мақала деңгейіне дамытуы Қазақша Уикипедия қауымының елеулі мақсаты болып табылады.

Жойқын әлде Үлкен?

--2.132.159.145 19:40, 2020 ж. мамырдың 22 (+06)Big Bang дегенді "Жойқын" деу қаншылықты дұрыс? Егер "жойқын" деген "жою" сөзімен түбірлес болса (анықтап алу керек), онда "Разрушительный" дегенге келеді емес пе? Big Bang-та ғалам жойылмаған, керісінше, пайда болған деп алсақ. Сосын "жарылыс" орнына "дүмпу" деген нұсқа жоқ па?

Жойқын деген жою емес

Қазақшада жойқын деген жою сөзінен шыққан емес. Мысалы Дарын деген сөз адам өлтіретін Дар дегеннен шықпаған ғой, сол секілді. ЖОйқын деген "ерекше үлкен", "аса алапат", "мүлде зор"... деген сөздің айтылуы. Мысалы "сіздің біліміңіз жойқын екен" десек, онда сіз Эйнштейнмен тең деңгейде, тіпті одан артық екенсіз дегенді білдіреді. BigBang жай ғана үлкен жарылыс емес, ол аса жойқын жарылыс, тіпті қазіргі біз білетін жарылыстармен салыстыру мүлде мүмкін емес жағдай. Оны жай ғана үлкен жарылыс дей салу сылдыр сөз ғана. Сондықтан Жойқын жарылыс деу біршама ақылға қонымды болады деген ойдамын. Ал, Дүмпу деген жарылыс емес, жарылыстың кеңеюі және айналасына қатты әсерін білдіреді. ОЛ тіпті келмейді.

Айтпақшы, осы салада біліміңіз мол секілді, "Кеңейген әлем" (Expansion of the universe) дегенге мақала жазыңызшы, әлі қызылмен тұр. Пікір білдіргеніңізге Рақмет--Алфи Хайдар 21:01, 2020 ж. мамырдың 24 (+06)

Big Bounce

@Alphy Haydar: Big Bounce мақаласын бірлесіп аударсақ қалай қарайсыз? Бұл әлем жойқын жарылыстан әрі шексіз жиналу қайта жарылу процесінен пайда болған дейді. Яғни бұл ғаламның бастауы я соңы жоқ. Уақыттың да бастауы және соңы жоқ шексіз. Жойқын жарылыс үздіксіз қайталану процесі. Әлем жарылып кеңейіп қайтадан бір нүктеге жиналады, сосын қайта жарылады. --Аrysтanbek (талқылауы) 19:06, 2020 ж. маусымның 24 (+06)

Big Bounce

Жақсы идея екен. Және қиын емес. Бірақ бұл ұғымды қазақша қалай алсақ болады? "Ірі жиналу", немесе "Үлкен жиырылу", немесе "Жойқын серпілу" ... ? --Alphy Haydar (талқылауы) 15:09, 2020 ж. маусымның 25 (+06)

@Alphy Haydar: en:Big Crunch бұл сіз айтқан үлкен, жойқын жиырылу, ал Big Bounce (infinite) = Big Bang (infinite) + Big Crunch (infinite). Бұл ірі ғалам тағдырлары бір рет қана болмайды шексіз қайталанады. --Аrysтanbek (талқылауы) 17:31, 2020 ж. маусымның 25 (+06)

• Мәселе бұл ұғымға әзірше қазақшада ортақ келісілген атау жоқ секілді. Таппадым. Көптің кеңесі және келісімі керек. Менше Серпілу деген дұрыс секілді, Big Crunch деген жиырылу, сығылу, қысылу дегенге жақын, үгітілу, күтірлеу деп те аударылады. Ал, bounce деген серпілу, қайта қайту, қаңқу. Дүние сығылады, сосын жарылады, сөйтіп шексіз серпіліс жасап отырады деген мағынада. Ницше оны Мәңгілік қайталаным (Eternal return) деп атаған. --Alphy Haydar (талқылауы) 22:04, 2020 ж. маусымның 25 (+06)