Контрацепция: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: 2017 қайнарын өңдеу
Өңдеу түйіні жоқ
Тег: 2017 қайнарын өңдеу
3-жол: 3-жол:


'''Контрацепция''' (жаңа латынның ''contraceptio'' — шектеу сөзінен шыққан, сондай-ақ '''тууды бақылау''' не '''фертилдікті бақылау''' деп те аталады) — [[Жүктілік|жүктілікті]] болдырмау әдісі не сол үшін қолданылатын құрылғы.<ref>{{cite web|title=Definition of Birth control|url=http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=53351|work=MedicineNet|accessdate=August 9, 2012|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120806234913/http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=53351|archivedate=August 6, 2012|df=mdy-all}}</ref> Тууды бақылау мәселесі ежелгі дәуірден белгілі, алайда оның тиімді әрі қауіпсіз әдістері тек [[XX ғасыр|20-ғасырда]] пайда болған.<ref name=Hopkins2010>{{cite book|last1=Hanson|first1=S.J.|last2=Burke|first2=Anne E.|year=2010|chapter=Fertility control: contraception, sterilization, and abortion|chapterurl=https://books.google.com/books?id=4Sg5sXyiBvkC&pg=PR232|editor1-last=Hurt|editor1-first=K. Joseph|editor2-last=Guile|editor2-first=Matthew W.|editor3-last=Bienstock|editor3-first=Jessica L.|editor4-last=Fox|editor4-first=Harold E.|editor5-last=Wallach|editor5-first=Edward E.|title=The Johns Hopkins manual of gynecology and obstetrics|edition=4th|location=Philadelphia|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|pages=382–395|isbn=978-1-60547-433-5}}</ref> Контрацепция әдістерін қолдану, жоспарлау және қолжетімді ету – отбасын жоспарлау боп саналады.<ref name=OED2012>{{cite book|url=http://www.oed.com/view/Entry/19395|title=Oxford English Dictionary|date= 2012|publisher=Oxford University Press}}</ref><ref name="WHO-health-topic">{{cite web|url=https://www.who.int/topics/family_planning/en/|title=Family planning|author=World Health Organization (WHO)|publisher=World Health Organization (WHO)|work=Health topics|accessdate=March 28, 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160318195523/http://www.who.int/topics/family_planning/en/|archivedate=March 18, 2016|df=mdy-all}}</ref> Кей мәдениеттер контрацепцияны ақылақтық, діни не саяси тұрғыдан жағымсыз деп санап, оны шектеуге не тежеуге тырысады.<ref name=Hopkins2010 />
'''Контрацепция''' (жаңа латынның ''contraceptio'' — шектеу сөзінен шыққан, сондай-ақ '''тууды бақылау''' не '''фертилдікті бақылау''' деп те аталады) — [[Жүктілік|жүктілікті]] болдырмау әдісі не сол үшін қолданылатын құрылғы.<ref>{{cite web|title=Definition of Birth control|url=http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=53351|work=MedicineNet|accessdate=August 9, 2012|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120806234913/http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=53351|archivedate=August 6, 2012|df=mdy-all}}</ref> Тууды бақылау мәселесі ежелгі дәуірден белгілі, алайда оның тиімді әрі қауіпсіз әдістері тек [[XX ғасыр|20-ғасырда]] пайда болған.<ref name=Hopkins2010>{{cite book|last1=Hanson|first1=S.J.|last2=Burke|first2=Anne E.|year=2010|chapter=Fertility control: contraception, sterilization, and abortion|chapterurl=https://books.google.com/books?id=4Sg5sXyiBvkC&pg=PR232|editor1-last=Hurt|editor1-first=K. Joseph|editor2-last=Guile|editor2-first=Matthew W.|editor3-last=Bienstock|editor3-first=Jessica L.|editor4-last=Fox|editor4-first=Harold E.|editor5-last=Wallach|editor5-first=Edward E.|title=The Johns Hopkins manual of gynecology and obstetrics|edition=4th|location=Philadelphia|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|pages=382–395|isbn=978-1-60547-433-5}}</ref> Контрацепция әдістерін қолдану, жоспарлау және қолжетімді ету – отбасын жоспарлау боп саналады.<ref name=OED2012>{{cite book|url=http://www.oed.com/view/Entry/19395|title=Oxford English Dictionary|date= 2012|publisher=Oxford University Press}}</ref><ref name="WHO-health-topic">{{cite web|url=https://www.who.int/topics/family_planning/en/|title=Family planning|author=World Health Organization (WHO)|publisher=World Health Organization (WHO)|work=Health topics|accessdate=March 28, 2016|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160318195523/http://www.who.int/topics/family_planning/en/|archivedate=March 18, 2016|df=mdy-all}}</ref> Кей мәдениеттер контрацепцияны ақылақтық, діни не саяси тұрғыдан жағымсыз деп санап, оны шектеуге не тежеуге тырысады.<ref name=Hopkins2010 />

<!-- Әдістер -->
[[Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы]] мен АҚШ Ауруды бақылау және болдырмау орталықтары арнайы сырқаты бар әйелдеде тууды бақылау әдістерінің қауіпсіздігі жайлы нұсқаулық дайындаған.<ref>{{Cite book|title=Medical eligibility criteria for contraceptive use.|others=World Health Organization. Reproductive Health and Research,, World Health Organization|year=2015|isbn=978-92-4-154915-8|edition=Fifth|location=Geneva, Switzerland|oclc=932048744}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Curtis|first=Kathryn M.|date=2016|title=U.S. Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use, 2016|url=https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/65/rr/rr6503a1.htm|journal=MMWR. Recommendations and Reports|language=en-us|volume=65|issue=3|pages=1–103|doi=10.15585/mmwr.rr6503a1|pmid=27467196|issn=1057-5987|doi-access=free}}</ref> Контрацепцияның ең тиімді әдістеріне [[стерилизация (көбею)|стерилизация]] (ерлерде [[вазэктомия]], әйелдерде [[түтікті лигация]]), [[жатыріші құрылғылар]] (ЖІҚ) мен [[имплант контрацепция]].<ref name=WHO_FP2011 />


==Контрацепция түрлері==
==Контрацепция түрлері==

17:52, 2020 ж. қарашаның 5 кезіндегі нұсқа

Контрацепцияны насихаттайтын ашықхат, Англия, XIX ғасыр
Орта ғасырдағы хирургиялық аборт

Контрацепция (жаңа латынның contraceptio — шектеу сөзінен шыққан, сондай-ақ тууды бақылау не фертилдікті бақылау деп те аталады) — жүктілікті болдырмау әдісі не сол үшін қолданылатын құрылғы.[1] Тууды бақылау мәселесі ежелгі дәуірден белгілі, алайда оның тиімді әрі қауіпсіз әдістері тек 20-ғасырда пайда болған.[2] Контрацепция әдістерін қолдану, жоспарлау және қолжетімді ету – отбасын жоспарлау боп саналады.[3][4] Кей мәдениеттер контрацепцияны ақылақтық, діни не саяси тұрғыдан жағымсыз деп санап, оны шектеуге не тежеуге тырысады.[2]

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы мен АҚШ Ауруды бақылау және болдырмау орталықтары арнайы сырқаты бар әйелдеде тууды бақылау әдістерінің қауіпсіздігі жайлы нұсқаулық дайындаған.[5][6] Контрацепцияның ең тиімді әдістеріне стерилизация (ерлерде вазэктомия, әйелдерде түтікті лигация), жатыріші құрылғылар (ЖІҚ) мен имплант контрацепция.[7]

Контрацепция түрлері

  • Контрацепцияның табиғи әдістері. Олар мүмкін делінген ұрықтану мерзімдерін есепке алу және осы күндері жыныстық қатынастарды болдырмауға негізделген.
  • Механикалық әдіс, олар қолданылатын ерлер презервативтері, әйелдер қалпақшалары немесе жатыріші спиралдары.
  • Гормоналды контрацепция немесе пилюлялар мен таблеткалар (түймедақтар).

Артықшылықтары

Егер дәрігермен кеңесу мүмкін болмаса, ерлер презервативін қолданған жөн, оларға қазір еш тапшылығы жоқ. Пезервативтердің тағы бір артықшылығы олар жыныстық жолмен таралатын аурулардың алдын алуда маңызы зор. Контрацепция уақытша түрде ұрықтануды болдырмайтын әдістердің бірі болып табылады.

Кемшіліктері

Төмен мөлшерлі препараттарды жиі қолданғанда қан кетулер немесе аменорея , дисменорея болады. Кейде жүрек айну, дене салмағы жоғарлауы және сүт бездерінің ауырсынуы болады. Бас ауру, ішінің ауруы, құсу басқа аурулармен байланысты болуы мүмкін. Таблеткаларды екі — үш рет қабылдағаннан кейін бұл көріністер жоғалып кетеді.Гормоналды заттар да берік қорғаныс тудырады, бірақ кейбір әйелдерде пилюля не таблеткалар аллергия туғызуы мүмкін, ал бұл өте қауіпті.

  1. ↑ Definition of Birth control. MedicineNet. Басты дереккөзінен мұрағатталған 6 тамыз 2012. Тексерілді, 9 тамыз 2012.
  2. ↑ a b Fertility control: contraception, sterilization, and abortion // The Johns Hopkins manual of gynecology and obstetrics — 4th. — Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins, 2010. — P. 382–395. — ISBN 978-1-60547-433-5.
  3. ↑ Oxford English Dictionary — Oxford University Press.
  4. ↑ World Health Organization (WHO) Family planning. Health topics. World Health Organization (WHO). Басты дереккөзінен мұрағатталған 18 наурыз 2016. Тексерілді, 28 наурыз 2016.
  5. ↑ Medical eligibility criteria for contraceptive use. — Fifth. — Geneva, Switzerland, 2015. — ISBN 978-92-4-154915-8.
  6. ↑ Curtis, Kathryn M. (2016). "U.S. Medical Eligibility Criteria for Contraceptive Use, 2016" (in en-us). MMWR. Recommendations and Reports 65 (3): 1–103. doi:10.15585/mmwr.rr6503a1. ISSN 1057-5987. PMID 27467196. https://www.cdc.gov/mmwr/volumes/65/rr/rr6503a1.htm. 
  7. ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз <ref> тегі; no text was provided for refs named WHO_FP2011
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Контрацепция&oldid=2811435» бетінен алынған