Минск: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
Өңдеу түйіні жоқ |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
51-жол: | 51-жол: | ||
=== Ресей империясының заманы=== |
=== Ресей империясының заманы=== |
||
[[Сурет:Minsk 1790.jpg|250px|thumb| |
[[Сурет:Minsk 1790.jpg|250px|thumb|Минск қаласының жоспары, 1790]] |
||
[[Сурет:Belarus-Minsk-Boy Playing with Swan Sculpture-3.jpg|thumb|right|250px|Александровск гүл алаңындағы фонтан(1874)]] |
[[Сурет:Belarus-Minsk-Boy Playing with Swan Sculpture-3.jpg|thumb|right|250px|Александровск гүл алаңындағы фонтан(1874)]] |
||
65-жол: | 65-жол: | ||
=== Соғыстан кейінгі кезең=== |
=== Соғыстан кейінгі кезең=== |
||
[[Сурет:Victory Sqare of Minsk.JPG|right|thumb|250px|[[Площадь Победы (Минск)| |
[[Сурет:Victory Sqare of Minsk.JPG|right|thumb|250px|[[Площадь Победы (Минск)|Жеңіс алаңы]]]] |
||
[[Сурет:Culture House of Trade Unions.JPG|right|thumb|250px|[[Дворец культуры профсоюзов (Минск)|Дом культуры профсоюзов]] на Октябрьской площади.]] |
[[Сурет:Culture House of Trade Unions.JPG|right|thumb|250px|[[Дворец культуры профсоюзов (Минск)|Дом культуры профсоюзов]] на Октябрьской площади.]] |
||
[[Сурет:Minsk old tv tower.jpg|right|thumb|250px|[[ |
[[Сурет:Minsk old tv tower.jpg|right|thumb|250px|[[Телемұнара (Минск)|Телемұнара]]]] |
||
[[Сурет:International street.JPG|left|thumb|250px|[[Улица Интернациональная |
[[Сурет:International street.JPG|left|thumb|250px|[[ Улица Интернациональная(Минск)|Интернационалдық көшесі]] в Центре Минска.]] |
||
[[Сурет:K. Marx street photo.JPG|right|thumb|250px|[[ |
[[Сурет:K. Marx street photo.JPG|right|thumb|250px|[[Орталық көшелердің бірі [[Карл Маркс көшесі(Минск)|Карл Маркс көшесі]].]] |
||
===Тәуелсіз Беларусь Астанасы === |
===Тәуелсіз Беларусь Астанасы === |
||
76-жол: | 76-жол: | ||
[[Сурет:Minsk all districts color-2011-05-02.png|thumb|left|250px| |
[[Сурет:Minsk all districts color-2011-05-02.png|thumb|left|250px|Минскінің әкімшілік бөлінісі]] |
||
қазіргі |
|||
В настоящее время территория Минска делится на 9 административных районов: |
В настоящее время территория Минска делится на 9 административных районов: |
||
# |
|||
# {{легенда|#E3D2E3|Центральный район ({{lang-be|Цэнтральны раён}})}} |
|||
* 1. Орталық аудан ({{lang-be|Цэнтральны раён}}) |
|||
* 2. Совет ауданы ({{lang-be|Савецкі раён}}) |
|||
* 3. Первомай ауданы ({{lang-be|Першамайскі раён}}) |
|||
* 4. Партизан ауданы ({{lang-be|Партызанскі раён}}) |
|||
* 5. Зауыт ауданы({{lang-be|Заводскі раён}}) |
|||
* 6. Ленинск ауданы ({{lang-be|Ленінскі раён}}) |
|||
* 7. Октябрь ауданы ({{lang-be|Кастрычніцкі раён}}) |
|||
* 8. Мәскеу ауданы ({{lang-be|Маскоўскі раён}}) |
|||
* 9. Фрунзе ауданы ({{lang-be|Фрунзенскі раён}}) |
|||
<br clear="both" /> |
08:17, 2011 ж. қыркүйектің 17 кезіндегі нұсқа
Ми́нск (белар. Мінск, до 1939 года — Менск[1][2]) -Белоруссия астанасы, Минск облысы (оның құрамына енбейді) мен Минск ауданының(оның құрамына енбейді) әкімшілік орталығы. Елдің ірі көліктік торабы, саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде ТМД елдерінің штаб-пәтері орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және Свислочь өзенінің бойында орналасқан. Аумағы - 307,90 км². Тұрғындарының саны - 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 21 жылдың маусын айынан бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала әкімі) Николай Александрович Ладутько (в 2009-10 төраға қызметін атқарушы болған) болып табылады.
Физико-географиялық сипаттамасы
Географиялық жағдайы
Минск оңтүстік-шығыс моренадан жаралған Минск қыратының бауырында орналасқан. Ол осы жерге қол жеткізген кейінгі Сожск мұзға айналуы кезінде түзілген. Теңіз деңгеінен орташа биіктігі 220 м.
Минскінің биік нүктесі Лещинск көшесінде 8 нөмірлі үйдің (қаланың батысқа қарай салынуына дейін мұндай нүкте Тимирязев пен Харьков көшелерінің аралығында болған еді.)артында орналасқан. [3]. Ең төменгі белгісі (181,4м) қаланың оңтүстік шығысындағы Чижовка ықшамауданындағы Свислочь жайылымында.
Климаты
Атлантикалық мұхит ауасының едәуір ықпалы әсер ететін орташа-континентальді.Жауын-шашынның жылдық орташа түсімі -650 мм шамасында. Жазы жылы, бірақ ыстық емес. Шілдедегі орта тәуліктік температура - +17,4 °C. Қысы жиі болып тұратын жылымығымен жұмсақ, қаңтардағы тәуліктік температурасы - −5,4 °C. Алайда кейінгі жылдары қысқы кезеңде температураның өсвуінің анық тенденциясы байқалды.
- Жылдық орта есеппен алынған температура — +6,1 °C
- Жылдық орта есеппен алынған желдің жылдамдығы — 2,8 м/с
- Жылдық орта есеппен алынған ауа ылғалдылығы — 78%
Су жүйесі
Қаланың жанынан Балтық және Қара теңіздері бассейндерінің су айрығы өтеді. Минск арқылы қаланың шекарасынан тағы алты өзен(Мышка және т.б.) құятын кішкене Свислочь өзені ағып өтеді. Олардың барлығы Қара теңіз бассейніне жатады. қаланың шетінде Свислочь өзеніндегі екі жайылымдағы жоларнада теңіз деңгейінен 184 метрден 280 метрге өзгеріп, жердің күрделі бедерін туындатады.
Астанасының су қоймасы 2010 жылдың жаз айына шомылуға жарамды болды. Үнемі судың жоспарлы сараптамасы жүргізіліп отырады, алынған қорытынды бойынша патогенді микрофлора табылмады.
2010 жылдың мамыр айының орта тұсынан бастап, қоқысқа 28 тонна шамасында шабылған балдыр апарып тасталды.
Қалаға ішуге жарайтын су (2011жылдың маусым айының мәліметтері бойынша)екі қайнардан , жерасты және жерүсті су жолдары , жеткізіліп отырады. Артезианды ішуге жарамды суды Ленинский, Первомай, Совет, Орталық, Заводской, Партизанский и Октябрь ауданының 60 % көбірек бөлшегі қолданады. Фрунзе, Москва, Октябрь ауданының бөлшегі жоғарғы қайнардан (арнайы өңдеуден өткізілген) қолданады
Экологиясы
Қоршаған ортаны радиациялық бақылаудың және мониторингінің республикалық орталығы РМ-10 қатты бөлшегін, азот диоксидін, формальдегид деңгейін, көміртек қышқылын, гамма-сәулелену мөлшерінің тәуліктік концентрациясын бақылап отырады.
Атауы
Қаланың атауы Немиги өзенінің тармағы болған Менка (Меня) өзенінің атауынан туындауы ықтимал. Меня гидронимі бұрынғы үндіеуропалық «men» — «малый» - «кішірек», сол сияқты литовскілік - «menkas» (кішірек) сөзінен пайда болуы мүмкін. Ежелгі орыс нұсқасындағы жазбаларда атау - «Мѣньскъ», «Мѣнескъ», «Мѣнскъ» түрінде кездеседі. Қаланың кейінгі атауларында ятя бөлшегініз «Меньск», «Менеск», «Менск» болып жазылады.
Тарихы
Ерте тарих
Ұлы Литовскі княздігінің заманы
Ресей империясының заманы
БХР, ССРБ, Литбел, БССР
Ұлы Отан соғысы
Соғыстан кейінгі кезең
[[Сурет:K. Marx street photo.JPG|right|thumb|250px|[[Орталық көшелердің бірі Карл Маркс көшесі.]]
Тәуелсіз Беларусь Астанасы
Әкімшілік үлес
қазіргі В настоящее время территория Минска делится на 9 административных районов:
- 1. Орталық аудан (белар. Цэнтральны раён)
- 2. Совет ауданы (белар. Савецкі раён)
- 3. Первомай ауданы (белар. Першамайскі раён)
- 4. Партизан ауданы (белар. Партызанскі раён)
- 5. Зауыт ауданы(белар. Заводскі раён)
- 6. Ленинск ауданы (белар. Ленінскі раён)
- 7. Октябрь ауданы (белар. Кастрычніцкі раён)
- 8. Мәскеу ауданы (белар. Маскоўскі раён)
- 9. Фрунзе ауданы (белар. Фрунзенскі раён)
- ↑ 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам, (бел.)
- ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>
тегі; no text was provided for refs namedpam
- ↑ МЕНСК.BY (Минск), Менскія міты