Минск: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
шӨңдеу түйіні жоқ |
|||
1-жол: | 1-жол: | ||
{{Infobox settlement |
|||
|official_name = Minsk |
|||
|native_name = Мінск, Минск |
|||
|nickname = |
|||
|image_skyline = Miensk - Plac Niezaležnaści.jpg |
|||
|imagesize = 350px |
|||
|image_flag = Flag of Minsk, Belarus.png |
|||
|image_seal = Coat of Arms of Minsk, Belarus.png |
|||
|pushpin_map = Belarus |
|||
|map_caption = Location of Minsk, shown within the [[Minsk Voblast]] |
|||
|coordinates_region = BY |
|||
|subdivision_type = [[List of sovereign states|Country]]<br />[[Administrative divisions of Belarus|Subdivision]] |
|||
|subdivision_name = [[Белорусь]] |
|||
|leader_title = Mayor |
|||
|leader_name = Mikalai Ladutska (acting) (2009–) |
|||
|established_title = Founded |
|||
|established_date = 1067 |
|||
|area_magnitude = |
|||
|area_total_km2 = 307.895411 |
|||
|area_land_km2 = |
|||
|area_water_km2 = |
|||
|population_as_of = 2009 |
|||
|population_note = |
|||
|population_total = 1,836,808 |
|||
|population_density_km2 = 5966 |
|||
|population_urban = 2,101,018 |
|||
|timezone = [[Eastern European Time|EET]] |
|||
|utc_offset = +2 |
|||
|timezone_DST = [[Eastern European Summer Time|EEST]] |
|||
|utc_offset_DST = +3 |
|||
|latd=53 |latm=54 |latNS=N |
|||
|longd=27 |longm=34 |longEW=E |
|||
|elevation_m = 280.4 |
|||
|postal_code = 220001-220141 |
|||
|area_code = +375 17<br> |
|||
+375 29 (mobile Velcom, MTS or Diallog)<br> |
|||
+375 25 (mobile Life)<br> |
|||
+375 33 (mobile MTS)<br> |
|||
+375 44 (mobile Velcom) |
|||
|blank_name =License plate |
|||
|blank_info =7 |
|||
|website = [http://www.minsk.gov.by/en/ www.minsk.gov.by] |
|||
|footnotes = |
|||
}} |
|||
{{Coord|53|54|N|27|34|E|type:city_region:BY|display=title}} |
|||
'''Ми́нск''' ({{lang-be|Мінск}}, до 1939 года — ''Менск''<ref>[http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=18706 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам], {{ref-be}}</ref><ref name="pam"/>) -[[Белоруссия]] [[астана|астанасы]], [[Минск облысы]] (оның құрамына енбейді) мен [[Минск ауданы|Минск ауданының]](оның құрамына енбейді) [[әкімшілік орталығы]]. Елдің [[ірі көліктік торап|ірі көліктік торабы]], саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде [[ТМД]] елдерінің [[штаб-пәтер|штаб-пәтері]] орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және [[Свислочь өзені|Свислочь өзенінің]] бойында орналасқан. Аумағы - 307,90 км². Тұрғындарының саны - 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 21 жылдың маусын айынан бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала [[әкім|әкімі]]) [[Николай Александрович Ладутько]] (в 2009-10 төраға қызметін атқарушы болған) болып табылады. |
'''Ми́нск''' ({{lang-be|Мінск}}, до 1939 года — ''Менск''<ref>[http://www.nn.by/index.php?c=ar&i=18706 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам], {{ref-be}}</ref><ref name="pam"/>) -[[Белоруссия]] [[астана|астанасы]], [[Минск облысы]] (оның құрамына енбейді) мен [[Минск ауданы|Минск ауданының]](оның құрамына енбейді) [[әкімшілік орталығы]]. Елдің [[ірі көліктік торап|ірі көліктік торабы]], саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде [[ТМД]] елдерінің [[штаб-пәтер|штаб-пәтері]] орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және [[Свислочь өзені|Свислочь өзенінің]] бойында орналасқан. Аумағы - 307,90 км². Тұрғындарының саны - 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 21 жылдың маусын айынан бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала [[әкім|әкімі]]) [[Николай Александрович Ладутько]] (в 2009-10 төраға қызметін атқарушы болған) болып табылады. |
||
88-жол: | 133-жол: | ||
* 8. Мәскеу ауданы. |
* 8. Мәскеу ауданы. |
||
* 9. Фрунзе ауданы. |
* 9. Фрунзе ауданы. |
||
{{European capitals}} |
|||
[[Санат:Белоруссия қалалары]] |
|||
[[af:Minsk]] |
|||
[[ar:مينسك]] |
|||
[[an:Minsk]] |
|||
[[frp:Minsk]] |
|||
[[az:Minsk]] |
|||
[[zh-min-nan:Minsk]] |
|||
[[be:Горад Мінск]] |
|||
[[be-x-old:Менск]] |
|||
[[bo:མིན་སིཀ།]] |
|||
[[bs:Minsk]] |
|||
[[br:Minsk]] |
|||
[[bg:Минск]] |
|||
[[ca:Minsk]] |
|||
[[cv:Минск]] |
|||
[[cs:Minsk]] |
|||
[[cy:Minsk]] |
|||
[[da:Minsk]] |
|||
[[de:Minsk]] |
|||
[[et:Minsk]] |
|||
[[el:Μινσκ]] |
|||
[[myv:Минск ош]] |
|||
[[es:Minsk]] |
|||
[[eo:Minsko]] |
|||
[[eu:Minsk]] |
|||
[[ee:Minsk]] |
|||
[[fa:مینسک]] |
|||
[[hif:Minsk]] |
|||
[[fo:Minsk]] |
|||
[[fr:Minsk]] |
|||
[[fy:Minsk]] |
|||
[[ga:Minsc]] |
|||
[[gv:Minsk]] |
|||
[[gag:Minsk]] |
|||
[[gd:Minsk]] |
|||
[[gl:Minsk - Мінск]] |
|||
[[ko:민스크]] |
|||
[[hy:Մինսկ]] |
|||
[[hsb:Minsk]] |
|||
[[hr:Minsk]] |
|||
[[io:Minsk]] |
|||
[[id:Minsk]] |
|||
[[ie:Minsk]] |
|||
[[os:Минск]] |
|||
[[is:Minsk]] |
|||
[[it:Minsk]] |
|||
[[he:מינסק]] |
|||
[[jv:Minsk]] |
|||
[[kn:ಮಿನ್ಸ್ಕ್]] |
|||
[[ka:მინსკი]] |
|||
[[ky:Минск]] |
|||
[[sw:Minsk]] |
|||
[[kv:Минск]] |
|||
[[ht:Minsk]] |
|||
[[ku:Mînsk]] |
|||
[[la:Minscum]] |
|||
[[lv:Minska]] |
|||
[[lb:Minsk]] |
|||
[[lt:Minskas]] |
|||
[[lij:Minsk]] |
|||
[[ln:Minsk]] |
|||
[[lmo:Minsk]] |
|||
[[hu:Minszk]] |
|||
[[mk:Минск]] |
|||
[[ml:മിൻസ്ക്]] |
|||
[[mt:Minsk]] |
|||
[[mi:Minsk]] |
|||
[[mr:मिन्स्क]] |
|||
[[nah:Minsk]] |
|||
[[nl:Minsk]] |
|||
[[ja:ミンスク]] |
|||
[[nap:Minsk]] |
|||
[[no:Minsk]] |
|||
[[nn:Minsk]] |
|||
[[nov:Minsk]] |
|||
[[oc:Minsk]] |
|||
[[mhr:Минск]] |
|||
[[uz:Minsk]] |
|||
[[pnb:منسک]] |
|||
[[pms:Minsk]] |
|||
[[pl:Mińsk]] |
|||
[[pt:Minsk]] |
|||
[[crh:Minsk]] |
|||
[[ty:Minsk]] |
|||
[[ro:Minsk]] |
|||
[[qu:Minsk]] |
|||
[[ru:Минск]] |
|||
[[sah:Минскай]] |
|||
[[se:Minsk]] |
|||
[[sco:Minsk]] |
|||
[[sq:Minsk]] |
|||
[[scn:Minsk]] |
|||
[[simple:Minsk]] |
|||
[[sk:Minsk]] |
|||
[[cu:Мѣньскъ]] |
|||
[[sl:Minsk]] |
|||
[[ckb:مینسک]] |
|||
[[sr:Минск]] |
|||
[[sh:Minsk]] |
|||
[[fi:Minsk]] |
|||
[[sv:Minsk]] |
|||
[[tl:Minsk]] |
|||
[[ta:மின்ஸ்க்]] |
|||
[[tt:Минск]] |
|||
[[th:มินสก์]] |
|||
[[tg:Минск]] |
|||
[[tr:Minsk]] |
|||
[[tk:Minsk]] |
|||
[[udm:Минск]] |
|||
[[uk:Мінськ]] |
|||
[[ug:مىنىسكى]] |
|||
[[vec:Minsk]] |
|||
[[vi:Minsk]] |
|||
[[vo:Minsk]] |
|||
[[war:Minsk]] |
|||
[[wo:Minsk]] |
|||
[[wuu:明斯克]] |
|||
[[yi:מינסק]] |
|||
[[yo:Minsk]] |
|||
[[bat-smg:Minsks]] |
|||
[[zh:明斯克]] |
13:10, 2011 ж. қыркүйектің 17 кезіндегі нұсқа
Үлгі:Infobox settlement Координаттар: 53°54′ с. е. 27°34′ ш. б. / 53.900° с. е. 27.567° ш. б. (G) (O) (Я) Ми́нск (белар. Мінск, до 1939 года — Менск[1][2]) -Белоруссия астанасы, Минск облысы (оның құрамына енбейді) мен Минск ауданының(оның құрамына енбейді) әкімшілік орталығы. Елдің ірі көліктік торабы, саяси, экономикалық, мәдени және ғылыми орталығы. Минскіде ТМД елдерінің штаб-пәтері орналасқан. Қала елдің географиялық орталығына қашық емес жерде және Свислочь өзенінің бойында орналасқан. Аумағы - 307,90 км². Тұрғындарының саны - 1 864,1 мың адам (2011 жыл). 21 жылдың маусын айынан бастап, Минск қалалық атқару комитетінің төрағасы (қала әкімі) Николай Александрович Ладутько (в 2009-10 төраға қызметін атқарушы болған) болып табылады.
Физико-географиялық сипаттамасы
Географиялық жағдайы
Минск оңтүстік-шығыс моренадан жаралған Минск қыратының бауырында орналасқан. Ол осы жерге қол жеткізген кейінгі Сожск мұзға айналуы кезінде түзілген. Теңіз деңгеінен орташа биіктігі 220 м.
Минскінің биік нүктесі Лещинск көшесінде 8 нөмірлі үйдің (қаланың батысқа қарай салынуына дейін мұндай нүкте Тимирязев пен Харьков көшелерінің аралығында болған еді.)артында орналасқан. [3]. Ең төменгі белгісі (181,4м) қаланың оңтүстік шығысындағы Чижовка ықшамауданындағы Свислочь жайылымында.
Климаты
Атлантикалық мұхит ауасының едәуір ықпалы әсер ететін орташа-континентальді.Жауын-шашынның жылдық орташа түсімі -650 мм шамасында. Жазы жылы, бірақ ыстық емес. Шілдедегі орта тәуліктік температура - +17,4 °C. Қысы жиі болып тұратын жылымығымен жұмсақ, қаңтардағы тәуліктік температурасы - −5,4 °C. Алайда кейінгі жылдары қысқы кезеңде температураның өсвуінің анық тенденциясы байқалды.
- Жылдық орта есеппен алынған температура — +6,1 °C
- Жылдық орта есеппен алынған желдің жылдамдығы — 2,8 м/с
- Жылдық орта есеппен алынған ауа ылғалдылығы — 78%
Су жүйесі
Қаланың жанынан Балтық және Қара теңіздері бассейндерінің су айрығы өтеді. Минск арқылы қаланың шекарасынан тағы алты өзен(Мышка және т.б.) құятын кішкене Свислочь өзені ағып өтеді. Олардың барлығы Қара теңіз бассейніне жатады. қаланың шетінде Свислочь өзеніндегі екі жайылымдағы жоларнада теңіз деңгейінен 184 метрден 280 метрге өзгеріп, жердің күрделі бедерін туындатады.
Астанасының су қоймасы 2010 жылдың жаз айына шомылуға жарамды болды. Үнемі судың жоспарлы сараптамасы жүргізіліп отырады, алынған қорытынды бойынша патогенді микрофлора табылмады.
2010 жылдың мамыр айының орта тұсынан бастап, қоқысқа 28 тонна шамасында шабылған балдыр апарып тасталды.
Қалаға ішуге жарайтын су (2011жылдың маусым айының мәліметтері бойынша)екі қайнардан , жерасты және жерүсті су жолдары , жеткізіліп отырады. Артезианды ішуге жарамды суды Ленинский, Первомай, Совет, Орталық, Заводской, Партизанский и Октябрь ауданының 60 % көбірек бөлшегі қолданады. Фрунзе, Москва, Октябрь ауданының бөлшегі жоғарғы қайнардан (арнайы өңдеуден өткізілген) қолданады
Экологиясы
Қоршаған ортаны радиациялық бақылаудың және мониторингінің республикалық орталығы РМ-10 қатты бөлшегін, азот диоксидін, формальдегид деңгейін, көміртек қышқылын, гамма-сәулелену мөлшерінің тәуліктік концентрациясын бақылап отырады.
Атауы
Қаланың атауы Немиги өзенінің тармағы болған Менка (Меня) өзенінің атауынан туындауы ықтимал. Меня гидронимі бұрынғы үндіеуропалық «men» — «малый» - «кішірек», сол сияқты литовскілік - «menkas» (кішірек) сөзінен пайда болуы мүмкін. Ежелгі орыс нұсқасындағы жазбаларда атау - «Мѣньскъ», «Мѣнескъ», «Мѣнскъ» түрінде кездеседі. Қаланың кейінгі атауларында ятя бөлшегініз «Меньск», «Менеск», «Менск» болып жазылады.
Тарихы
Ерте тарих
Ұлы Литовскі княздігінің заманы
Ресей империясының заманы
БХР, ССРБ, Литбел, БССР
Ұлы Отан соғысы
Соғыстан кейінгі кезең
[[Сурет:K. Marx street photo.JPG|right|thumb|250px|[[Орталық көшелердің бірі Карл Маркс көшесі.]]
Тәуелсіз Беларусь Астанасы
Әкімшілік бөлініс
Қазіргі уақытта Миск аймағы 9 әкімшілік ауданға бөлінеді.
- 1. Орталық аудан.
- 3. Первомай ауданы.
- 4. Партизан ауданы.
- 5. Зауыт ауданы.
- 6. Ленинск ауданы.
- 7. Октябрь ауданы.
- 8. Мәскеу ауданы.
- 9. Фрунзе ауданы.
- ↑ 69 гадоў таму Менск стаў Мінскам, (бел.)
- ↑ Дереккөз қатесі: Жарамсыз
<ref>
тегі; no text was provided for refs namedpam
- ↑ МЕНСК.BY (Минск), Менскія міты