Қытай қорғаны: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш r2.7.1) (Боттың түзеткені: war:Dungganan nga Bungbong han Tsina |
Өңдеу түйіні жоқ |
||
| 39-жол: | 39-жол: | ||
{{Link FA|ar}} |
{{Link FA|ar}} |
||
{{Link FA|he}} |
{{Link FA|he}} |
||
[[an:Gran Muralla Chinesa]] |
|||
[[ar:سور الصين العظيم]] |
|||
[[arz:سور الصين العظيم]] |
|||
[[az:Böyük Çin səddi]] |
|||
[[ba:Бөйөк Ҡытай диуары]] |
|||
[[bat-smg:Dėdlīsės Kėnėjės robežios]] |
|||
[[be:Вялікая Кітайская сцяна]] |
|||
[[be-x-old:Вялікая кітайская сьцяна]] |
|||
[[bg:Велика китайска стена]] |
|||
[[bn:চীনের মহাপ্রাচীর]] |
|||
[[bo:ལྕགས་རི་རིང་པོ།]] |
|||
[[br:Moger Vras Sina]] |
|||
[[bs:Veliki kineski zid]] |
|||
[[ca:Gran Muralla Xinesa]] |
|||
[[ckb:دیواری چین]] |
|||
[[cs:Velká čínská zeď]] |
|||
[[cv:Аслă Китай хӳтлĕхĕ]] |
|||
[[cy:Mur Mawr Tsieina]] |
|||
[[da:Den Kinesiske Mur]] |
|||
[[de:Chinesische Mauer]] |
|||
[[dv:ޗައިނާގެ ބޮޑު ފާރު]] |
|||
[[el:Μέγα Σινικό Τείχος]] |
|||
[[en:Great Wall of China]] |
|||
[[eo:Granda Ĉina Muro]] |
|||
[[es:Gran Muralla China]] |
|||
[[et:Suur Hiina müür]] |
|||
[[eu:Txinako Harresi Handia]] |
|||
[[fa:دیوار چین]] |
|||
[[fi:Kiinan muuri]] |
|||
[[fiu-vro:Hiina müür]] |
|||
[[fr:Grande Muraille]] |
|||
[[fy:Sineeske Muorre]] |
|||
[[ga:Balla Mór na Síne]] |
|||
[[gan:長城]] |
|||
[[gd:Balla Mòr Shìona]] |
|||
[[gl:Gran Muralla Chinesa]] |
|||
[[gu:ચીનની મહાન દિવાલ]] |
|||
[[hak:Van-lî Tshòng-sàng]] |
|||
[[he:החומה הגדולה של סין]] |
|||
[[hi:चीन की विशाल दीवार]] |
|||
[[hif:Great Wall of China]] |
|||
[[hr:Kineski zid]] |
|||
[[hu:Kínai nagy fal]] |
|||
[[hy:Չինական մեծ պարիսպ]] |
|||
[[id:Tembok Raksasa Cina]] |
|||
[[io:Granda china muro]] |
|||
[[is:Kínamúrinn]] |
|||
[[it:Grande muraglia cinese]] |
|||
[[ja:万里の長城]] |
|||
[[jbo:banli jungo bitmu]] |
|||
[[jv:Témbok Raseksa Cina]] |
|||
[[ka:ჩინეთის დიდი კედელი]] |
|||
[[kn:ಚೀನಾದ ಮಹಾ ಗೋಡೆ]] |
|||
[[ko:만리장성]] |
|||
[[ku:Bedena Çînê]] |
|||
[[la:Murus Sinicus]] |
|||
[[lb:Chinesesch Mauer]] |
|||
[[lt:Didžioji kinų siena]] |
|||
[[lv:Lielais Ķīnas mūris]] |
|||
[[mk:Кинески Ѕид]] |
|||
[[ml:ചൈനയിലെ വന്മതിൽ]] |
|||
[[mn:Цагаан хэрэм]] |
|||
[[mr:चीनची भिंत]] |
|||
[[ms:Tembok Besar China]] |
|||
[[my:တရုတ်ပြည်မှ မဟာရံတံတိုင်းကြီး]] |
|||
[[nds-nl:Sinese muur]] |
|||
[[ne:चीनको विशाल पर्खाल]] |
|||
[[nl:Chinese Muur]] |
|||
[[nn:Den kinesiske muren]] |
|||
[[no:Den kinesiske mur]] |
|||
[[nrm:Graund-murâle]] |
|||
[[oc:Granda Muralha de China]] |
|||
[[pa:ਚੀਨ ਦੀ ਮਹਾਨ ਦਿਵਾਰ]] |
|||
[[pap:Muraya Grandi di China]] |
|||
[[pl:Wielki Mur Chiński]] |
|||
[[pnb:دیوار چین]] |
|||
[[pt:Muralha da China]] |
|||
[[qu:Chunwa Hatun Pirqa]] |
|||
[[ro:Marele Zid Chinezesc]] |
|||
[[ru:Великая китайская стена]] |
|||
[[sah:Кытай улуу эркинэ]] |
|||
[[scn:Granni Muragghia Cinisi]] |
|||
[[sh:Veliki kineski zid]] |
|||
[[si:චීන මහා ප්රාකාරය]] |
|||
[[simple:Great Wall of China]] |
|||
[[sk:Veľký čínsky múr]] |
|||
[[sl:Kitajski zid]] |
|||
[[so:Gidaarka Shiinaha]] |
|||
[[sq:Muri kinez]] |
|||
[[sr:Кинески зид]] |
|||
[[stq:Chinesiske Muure]] |
|||
[[su:Tembok Besar Cina]] |
|||
[[sv:Kinesiska muren]] |
|||
[[sw:Ukuta wa China]] |
|||
[[ta:சீனப் பெருஞ் சுவர்]] |
|||
[[te:చైనా మహా కుడ్యము]] |
|||
[[tg:Девори Бузурги Чин]] |
|||
[[th:กำแพงเมืองจีน]] |
|||
[[tl:Mahabang Muog ng Tsina]] |
|||
[[tr:Çin Seddi]] |
|||
[[tt:Бөек Кытай дивары]] |
|||
[[ug:Sedichin Sépili]] |
|||
[[uk:Великий китайський мур]] |
|||
[[ur:دیوار چین]] |
|||
[[vi:Vạn Lý Trường Thành]] |
|||
[[war:Dungganan nga Bungbong han Tsina]] |
|||
[[wuu:万里长城]] |
|||
[[xmf:ჩინეთიშ დიდ კიდალა]] |
|||
[[yi:כינעזער וואנט]] |
|||
[[zh:长城]] |
|||
[[zh-classical:長城]] |
|||
[[zh-min-nan:Tn̂g-siâⁿ]] |
|||
[[zh-yue:萬里長城]] |
|||
13:52, 2012 ж. наурыздың 16 кезіндегі нұсқа
| Ұлы Қорған* | |
|---|---|
| UNESCO World Heritage Site | |
| |
| State Party |  Қытай
|
| Type | Мәдениеттік |
| Criteria | i, ii, iii, iv, vi |
| Reference | 438 |
| Region** | Asia-Pacific |
| Inscription history | |
| Inscription | 1987 (11-ші Session) |
| * Name as inscribed on World Heritage List. ** Region as classified by UNESCO. | |
«Ұлы Қорған» (дәст. қыт.: 長城; жеңіл. қыт.: 长城; пінин: Chángchéng; «ұзын қала қорғаны») немесе (дәст. қыт.: 萬里長城; жеңіл. қыт.: 万里长城; пінин: Wànlǐ Chángchéng; дәлме-дәлді «10 000 ли ұзынды қорған (里)¹») — Қытайдың Миң әулеті (1368—1644) тұсында салынған құрылыс.
«Ұлы Қорғанның» шығысы Ляудұңның Жолбарыс тауынан басталып, батысы Гансудағы Жяйүйгуанға дейін барады, жалпы ұзындығы 6700 km артық. 7 ғ. ЗБ дәуірден бастап 17 ғ. дейінгі 1000 жылда, жиыны 10 патшалық әулеті құрылыс салып, осы қорғанды жасаған.
Бейжің, Хыбый, Шанши, Гансу сияқты жерлердегі қорғанның орташа биіктігі 7—8 m, қорған үстінің кеңдігі 4—5 m. Қорған үстінде бақылау және атқылау қарауылы бар. Қорғанды бойлай, белгілі аралыққа белгі отын жағатын тұғыр орнатылған. Жау нышаны байқала қалса, күндіз түтін салып, түнде от жағып бір-біріне әскери белгі беретін болған. Осыған негізделіп «Ұлы Қорғанның» жәй қорған емес, өткел аузы, әскерлер тұрағы, от жағатын тұғыр түгел қамтылған әскери қорғаныс жүйесі екендігін білеміз.
Қорғанды салғанда, көбінесе, кірпіш жинап, тас қалаған, шыңдап дуал түйген.
Чу
Ең ертедегісі 656 ЗБ ж. немесе одан көп бұрын салынған. Бұл Қытай тарихында Чұнчиу шидай деген кезеңіне тура келеді. Қытайдың орта және терістік бөлігінде көптеген ұсақ мемлекеттер болған, соның ішіндегі Чу мемлекеті жаудан қорғану үшін осы қорғанды салған. Әне содан бастап әр қайсы мемлекет қорған салып, қорғаныс орнатқан. Жасаған қорғандарының бірнеше жүз km ұзындығынан 1,2 мың км дейін жеткен.
Чин
221 ЗБ ж. Чин әулеті патшасы — Чин Шыхуаң Қытайды бірлікке келтіреді. Солтүстіктегі көшпенді ғұндар оңтүстікке жасаған шапқыншылығын бөгеу үшін, патша солтүстікте салынған ішінара қорғандарды бір-біріне тұтастыру бұйрығын түсіреді. Ол тұстағы қорғанның жалпы ұзындығы 5000 km жеткен әрі сол тұстан бастап «Ұлы Қорған» деп атала бастаған.
Хан
Хан әулеті (206 ЗБ—220) тұсында, қытайлар мен ғұндар арасында үнемі соғыс болып тұрады да, Хан патшалығы «Ұлы Қорғанды» батысқа қарай соза түсіп, жалпы ұзындығын мөлшермен 10 мың km жеткізеді. Бұл ханзулар тарихындағы ең ұзын қорған есептелінеді. Хан патшалығының бұлай істеуі, жаңа ашылған «Жібек Жолын» қорғау үшін де еді.
1987 ж. «Ұлы Қорған» мәдениеттік дүние мұрағатына кіргізілді.
 |
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: Great Wall of China |