Генриетта Суон Ливитт
Генриетта Суон Ливитт (ағылш. Henrietta Swan Leavitt, 4 шілде 1868 ж. - 12 желтоқсан 1921 ж.) - ауыспалы жұлдыздарды зерттеу жайлы еңбектерімен белгілі америкалық астроном. Биография Ливитт 1868 жылы Ланкастер қаласында конгрегационалистік шіркеу министрі Джордж Рузвелл Ливитт[1] және оның әйелі Генриетта Суон (Кендрик) отбасында дүниеге келді. Он жетінші ғасыр басында Масачусетс шығанағы колониясында қоныстанған 1892 жылы сол кездегі алғаштардың бірі болып әйел адамдарға есігін ашқан Рэдклифф колледжін бакалавр деңгейімен бітірді. Оқу кезінде ауыр науқастан кейін есту қабілеті қатты нашарлады.
Зерттеулері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1893 жылдан бастап Гарвард Колледжінің Обсерваториясында әйел адам - компьютерлердің бірі ретінде Эдуард Чарльз Пиккеринг обсерваториясында еңбек етті. Ливитт өз қалауымен еңбек еткендіктен, Пикеринг алғашында оның жұмысына ақы төлемеген, кейінірек Ливитт сағатына $0,30 алатын болды. Пикеринг Ливиттке жарықтығын периодпен өзгертетін ауыспалы жұлдыздарды зерттеуді тапсырды. Ғылыми жазушы Джереми Бернштейн жазуы бойынша: " ауыспалы жұлдыздар көп уақыт бойы ғылымда белгілі болды, бірақ Ливитт бұл жұмыспен айналысуды бастағанда, Пикеринг оның бар астрономияны өзгертетін ашылу жасайтынына сенімді болды".[2] Ливитт Магеллан бұлттарындағы мыңдаған ауыспалы жұлдыздардың бейнесін жасады. 1908 жылы бақылау нәтижесін Annals of the Astronomical Observatory of Harvard College,[3]. Бұл жұмыста кейбір жарық жұлдыздар салыстырмалы түрде ұзағырақ периодқа ие болатыны айтылған. Тағы біраз зерттеуден кейін, 1912 жылы ол абсолютті жарықтығы жоғары жұлдыздар ұзаырақ периодқа ие болатынын дәлелдеді. Ливитт өз зерттеуінде келесі болжамды пайдаланды: "Егер Магеллан бұлтындағы Цефеида Жұлдыздары жерден шамамен бірдей қашықтықта болса, олардың абсолютті жарықтарының қатынасы мен көрінетін жарықтарының қатынасы тең болады"[4] Ливитт зерттеулері период пен жарықтықтың қатынасы ретінде белгілі: Период логарифмі жұлдыздың орташа ішкі жарықтығына(көрінетін спектрдегі қуаттың логарифміне) тәуелді. Ливиттің ашқан тәуелділігі астрономияға ғаламат өзгерістер алып келді, ғылымға галактикаларға дейінгі қашықтықты зерттеуге мүмкіндік берді Сонымен қатар ол Эдвин Хаббл сияқты ғалымдарға маңызды ашылулар мен теориялар жасауға көмектесті.
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Gregory M. Lamb. Before computers, there were these humans..., Christian Science Monitor (5 шілде 2005). Тексерілді 18 мамырдың 2007.
- ↑ Jeremy Bernstein, "Review: George Johnson's Miss Leavitt's Stars", Los Angeles Times, 17 шілде 2005
- ↑ Leavitt, Henrietta S. "1777 Variables in the Magellanic Clouds". Annals of Harvard College Observatory жариялады. LX(IV) (1908) 87-110
- ↑ Miss Leavitt in Pickering, Edward C. "Periods of 25 Variable Stars in the Small Magellanic Cloud" Harvard College Observatory Circular 173 (1912) 1-3.