Дмитрий Дмитриевич Шостакович

Дмитрий Дмитриевич Шостакович (25.9.1906, Петербург қаласы – 9.8.1975, Мәскеу қаласы) – ресейлік композитор, РКФСР-дың (1948), КСРО (1954), Башқұрт (1964) пен Бурят (1969) АКСР-лерінің және Әзірбайжан КСР-інің (1972) халық артисі, өнертану докторы (1965). Социалистік Еңбек Ері (1966).

Өмірбаяны

Инженердің отбасында туған ол 1923 ж. Ленинград (қазіргі Санкт-Петербург) консерваториясын Л.В. Николаевтың фортепьяно сыныбы
1925 ж. М.О. Штейнбергтің композиция сыныбы бойынша бітірген.
1927 ж. Варшава қаласында өткен Ф.Шопен атындағы 1-Халықаралық пианиношылар байқауына қатысып, жеңімпаз атанды.
1937 жылдан педагогикалық қызметпен шұғылданып, Ленинград (1939 – 41) және Мәскеу мемлекеттік консерваториясының (1943 – 48) профессоры болды.

Шәкірттері:

А.Д. Гаджиев
І.А. Қараев
Г.В. Свиридов
К.С. Хачатурян
Б.А. Чайковский, т.б.

Жетістіктері

Құрметті мүшелік

Швед корольдік музыка академиясының (1954)
Рим қаласындағы “Санта Чечилия” өнер академиясы (1956)
Серб өнер академиясының (1965) құрметті мүшесі

Құрметті ғылым докторлығы

Оксфорд университеті (1958)
Солтүстік-батыс университеті, Эванстон қаласы, (АҚШ) (1973)
Француз әсемдік өнер академиясының (1975) құрметті ғылым докторы
Бавария әсемдік өнер академиясының (1968) корреспондент мүшесі

Құрметті профессорлығы

Англия корольдік музыка академиясы (1958)
АҚШ Ұлттық ғылым академиясының (1959) мүшесі,
Мексика консерваториясының құрметті профессоры (1959) болып сайланған.

Шығармашылығы

Шостакович – 20 ғасырдағы ең әйгілі композиторлардың бірі. Оның терең мағыналы, өмір шындығына сәйкес адам тағдырындағы күрделі шиеленістерді, кейде трагедиялық тартыстарды көрсете білуі өзіндік ерекшелігі болды. Композитор өзінің үздік туындыларымен музыка жанрының көптеген түрлерін байытты. Шостакович оркестр құрамындағы музыка аспаптарының үн-бояуын музыкалық драматургия құралдарының бірі ретінде өте шебер пайдаланды. Ол

Н.В. Гогольдің “Мұрын” повесі (1928, 1930 ж. қойылды)
Н.С. Лесковтың “Мценск уезіндегі леди Макбеті” (“Катерина Измайлова”, 1932, 1934 ж. қойылды; 2-нұсқасы 1963) бойынша жазылған опералардың
“Алтын ғасыр” (1930)
“Тұнық жылға” (1934, 1935 ж. қойылды) балеттерінің
лирикалық поэзияға толы І-ішекті квартет (1938) пен фортепьянолық квинтеттің (1940; КСРО Мемлекеттік сыйлығы, 1941)
Е.А. Долматовскийдің сөзіне жазылған “Орман туралы ән” (1949, КСРО Мемл. сыйлығы, 1950) ораториясының
“Мәскеу, Черемушки” музыкалық комедиясының (1958)
“Күн Отанымызға нұрын шашады” (1964) кантатасының
15 симфонияның (оның ішінде атақты антифашистік-қаһармандық “Ленинградтық” деп аталатын 7-симфониясы, 1941, КСРО Мемлекеттік сыйлығы, 1942;
“1905 жыл” атты 11-симфониясы, 1957, Лениндік сыйлық, 1958; 15-симфония, 1971)
фортепьянолық трионың (1944, КСРО Мемлекеттік сыйлығы, 1946)
хорға арналған 10 поэманың (1951, КСРО Мемлекеттік сыйлығы, 1952)
скрипкаға (1948, 1967)
фортепьяноға (1933, 1957)
виолончельге (1959, 1966) арналған концерттердің
“Степан Разинді дарға асу” (1964; КСРО Мемлекеттік сыйлығы, 1968) атты вокалды-симфониялық поэманың (сөзі Е.А. Евтушенконыкі)
14 квартеттің
Микеланджело Буонарротидің сөзіне жазылған вокалдық сюитаның (1974)
ішекті аспаптар квартетінің (12; оның ішінде Он төртінші квартеті, 1973, РКФСР Мемлекеттік сыйлығы, 1974)
фортепьянолық пьесалардың (24 прелюдиялар мен фугалар)
А.С. Пушкин
А.А. Блок
Долматовскийдің сөздеріне жазылған вокалдық циклдердің
көптеген романстар мен әндердің авторы. Сондай-ақ
“Максимнің жастық шағы” (1935)
“Максимнің оралуы” (1937)
“Мылтықты адам” (1938)
“Жас гвардия” (1948)
“Бөгелек” (1955)
“Гамлет” (1964), т.б. көркем фильмдердің, драмалық спектакльдердің музыкасын жазды.

Шостаковичтің 7-симфониясын 1943 ж. Алматы қаласында бұрынғы КСРО симфониялық оркестрі орындап, тыңдаушылар тарапынан жоғары бағаға ие болды. 1964 ж. қыркүйекте ол Қазақстанда өткен РКФСР-і әдебиеті мен өнерінің онкүндігіне қатысты. Қазақтың мемлекеттік симфониялық оркестр ұжымы Шостаковичтің 15 симфониясын (1982) түгел орындады. 1975 жылдан қазіргі Санкт-Петербург қаласындағы Мемлекеттік академиялық филармония Шостаковичтің есімімен аталады.

Марапаттары

Халықтар арасындағы бейбітшілікті нығайтқаны үшін сыйлығы (1954)
УКСР-і Мемлекеттік сыйлығының (1976, қайтыс болғаннан кейін;
Киев мемлекеттік опера және балет театрында қойылған “Катерина Измайлова” операсы үшін) лауреаты.
3 рет Ленин (1946, 1956, 1966) ордені
Октябрь революциясы ордені
Еңбек Қызыл Ту орденімен
көптеген медальдармен марапатталған.^[1]^[2]^[3]

Дереккөздер

↑ Мейер К., Шостакович. Жизнь, творчество, время, пер. с польск., СПб., 1998
↑ Волков С., Шостакович и Сталин. Художник и царь, вступ. ст. В. Спивакова, М., 2004
↑ «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том

[1] Мейер К., Шостакович. Жизнь, творчество, время, пер. с польск., СПб., 1998

[2] Волков С., Шостакович и Сталин. Художник и царь, вступ. ст. В. Спивакова, М., 2004

[3] «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том

[1]

[2]

[3]