Жапырақ бүргесі

Жапырақ бүргесі
Psylla alni
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі: Жануарлар Жамағаты: Буынаяқтылар Табы: Жәндіктер Сабы: Жартылай қатты қанаттылар‎ Кіші сабы: Sternorrhyncha Ұлы тұқымдасы: Psylloidea Latreille, 1807
Families
Aphalaridae Calophyidae Carsidaridae Homotomidae Phacopteronidae Psyllidae Triozidae

Жапырақ бүргесі (лат. Psylloidea) – тең қанаттылар отрядына жататын зиянкес жәндік. Дене ұзындығы 1,5—4 мм, ал Австралияда 6 мм жетеді. Сырт пішіні бітелерге ұқсас, бірақ олардың алдыңғы қанаттары қалың тығыз және артқы аяқтары секіруге бейімделген. Екі жұп қанаттары мөлдір, түстері мен пішіні әртүрлі, алдыңғы тері немесе жарғақты қанаттары артқыларынан жақсы жетілген. Дернәсілдері ересектеріне ұқсас.

Жер бетінде кең тараған, 1300-дей түрі белгілі. Қазақстанның, негізінен, оңт-нде кездеседі. Ондағы жеміс ағаштарының зиянкестеріне алма жапырақ бүргесі (Psylla malі) және алмұрт жапырақ бүргесі (Psylla pyrіcola) жатады. Бұлардың дене тұрқы 1,5 — 4 мм-дей (Австралияда кездесетін түрінің ұзындығы 6 мм). Басы жалпақ, көздері үлкен, күрделі болады. Қос жұп қанаттары түссіз. Аяқтары қысқа, артқы жұп аяқтары секіруге бейім. Жылына 1 — 5 ұрпақ береді, топтанып тіршілік етеді. Жұмыртқаларын ағаш бұтағының көзге көрінбейтін жеріне салады да, сол жерде қыстап шығады. Көктемде олардан шыққан дернәсілдері (жылтыр, жалпақ) мен нимфалары (жыныстық жағынан толық жетілмеген аналықтары) жеміс ағаштарының жапырағы, сағағы, гүлтұғыры, бұтағына жабысып алып, өсімдіктің шырынын сорады. Дернәсілдері қоректенгенде, өздерінен бөлінетін тәтті, жабысқақ сұйық затпен өсімдіктің вегетативтік мүшелерін зақымдап, өсуіне кедергі жасайды. Өспеген жеміс ағаштары солып, қурап қалады. Сондай-ақ, Ж. б. — вирус таратушы жәндіктер. Күрес шаралалары: ағаштар бүршік жарғанда фосфорлы органик. инсектицидтер шашу қажет.