Иран вице-президенті
Иран вице-президенттері (парсы: معاون رئیسجمهور ایران, Rayis Jomhur-e Irān) — Иран үкімет басшысының орынбасарлары. Иран Конституциясының 124-бабы бойынша вице-президент болып Иран президенті тағайындаған кез келген адам бола алады. Вице-президент Ирандағы президенттік істермен байланысты ұйымды басқаруға жауапты және 2019 жылғы тамыздағы жағдай бойынша елде он екі вице-президент бар. Бірінші вице-президент (парсы: معاون اول رئیسجمهور) президент болмаған кезде кабинет отырыстарын басқарады.[1]
Бірінші вице-президент
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| Иран Ислам Республикасының Бірінші Вице-Президенті | |
 Иран елтаңбасы | |
| Басқару түрі |
Үкімет басшысының басты орынбасары |
|---|---|
| Ресми резиденциясы | |
| Тағайындалды | |
| Өкілеттігінің мерзімі |
Шектеу жоқ |
| Лауазым пайда болды |
1 қыркүйек 1989 |
| Алғашқысы | |
| Сайты | |
Бірінші вице-президенттің лауазымы 1989 жылғы Конституцияны қайта қарау кезінде құрылды. Ол премьер-министрдің кейбір міндеттерін өз мойнына алды. 124-бапқа сүйенсек, бірінші вице-президент министрлер кеңесін басқарады және президент бекіткен басқа вице-президенттіктерді үйлестіреді.
131-бапқа сәйкес, президенттік орын бос болғанда немесе президент өз міндеттерін атқара алмаса, жоғарғы көсемнің мақұлдауынан кейін бірінші вице-президент бұл рөлге кіріседі. Сол бапқа сәйкес, бірінші вице-президенттен (немесе президенттің міндетін атқарушы кез келген адамнан), Парламент спикерінен және сот билігінің басшысынан тұратын кеңес елу күн ішінде жаңа президенттің сайлануын қамтамасыз етуі керек. 132-бапқа сүйенсек, президент міндетін атқарушы (әдетте бірінші вице-президент) қызмет ететін уақыт ішінде Парламент министрлерге импичмент жариялай алмайды, жаңадан енгізілген министрлерді мақұлдамайды, Конституцияны қайта қарауға және ұлттық референдумдарды өткізуге болмайды.
Бірінші вице-президенттер тізімі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]| No. | Суреті | Аты-жөні (өмір сүрген жылдары) |
Қызметі | Партиясы | Президенті | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Бастады | Аяқтады | Өкілеттігі | ||||||
| 1 | 
|
Хасан Хабиби (1937–2013) |
21 тамыз 1989 | 26 тамыз 2001 | 12 жыл, 5 күн | Партиясыз | Акбар Рафсанджани | |
| Құрылыс атқарушыларының партиясы (1996 бастап) | ||||||||
| Мұхаммед Хатами | ||||||||
| 2 | 
|
Мұхаммед Реза Ареф (1951 туған) |
26 тамыз 2001 | 10 қыркүйек 2005 | 4 жыл, 15 күн | Исламдық Иран қатысу майданы | ||
| 3 | 
|
Парвиз Давуди (1952–2024) |
10 қыркүйек 2005 | 17 шілде 2009 | 3 жыл, 310 күн | Партиясыз | Махмұд Ахмадинежад | |
| 4 | 
|
Эсфандияр Рахим Машаи (1960 туған) |
17 шілде 2009 | 25 шілде 2009 | 8 күн | Партиясыз | ||
| 2009 жылғы 25 шілдеден 13 қыркүйекке дейін лауазымы бос болды | ||||||||
| 5 | 
|
Мұхаммед Реза Рахими (1949 туған) |
13 қыркүйек 2009 | 5 тамыз 2013 | 3 жыл, 326 күн | Партиясыз | ||
| 6 | 
|
Эсхак Джахангири (1957 туған) |
5 тамыз 2013 | 8 тамыз 2021 | 8 жыл, 3 күн | Құрылыс атқарушыларының партиясы | Хасан Рухани | |
| 7 | 
|
Мұхаммед Мохбер (1955 туған) |
8 тамыз 2021 | Қазіргісі | 2 жыл, 310+ күн | Партиясыз | Ибраһим Раиси | |
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Iran VP pick too friendly toward Israel? (ағыл.). Associated Press. Тексерілді, 22 шілде 2009.