Парси аруз

Парси аруз - араб поэзиясының негізінде қалыптасқан араби аруз уәзінінің парсы әдебиетінде өктемдік етуінен туындаған өлең өлшемі.

Арабтардың парсыларды жаулап алысымен оларды ислам дініне күшпен енгізгені Наршаһидың «Бұқара тарихы» (19 ғ.) еңбегінде айтылған. Бұл өлкеде араб тілі саясаттың, ғылымның, поэзияның тіліне айналып, үстемдік жүргізді. Парсы тілінің сөздік құрамына араб тілі диалектілері көптеп еніп, халық тілі шұбарланды. Парсы поэзиясына бейімделген Парси аруз дәстүрінде жазылған Жусіп Арузи Нишабуридің, Вахид Табризидің туындылары жарық көрді. Абай оқыған Физули, Шәмси, Сәйхали, Әлішер Науаи, Сағди, Фирдауси, Руми, Низами, Бабырдың бәрі де осы Парси аруз үлгісімен өлең жазып, ол жөнінде Ғылыми-теориялық еңбектер қалдырған. Шәкірт Абайдың медресе есігін ашып, тұңғыш рет өзінің ақындық лебізін білдірген «Иузи - рәушан, көзі - гәуһар», «Физули, Шәмси, Сәйхали» өлеңдері Парси аруз уәзінімен үндес жазылуының себебі де осы жағдайларға байланысты. Абай қазақтың өлең құрылысына жаңалық енгізу жолындағы ізденістерінде Парси аруз жайлы Ғылыми еңбектермен біршама мол танысқан.