Реней никелі

Реней никелі немесе «қаңқа никелі» (ағылшын тілінде кейде spongy nickel деп те атайды) — көптеген химиялық-технологиялық процестерде қолданылатын, мықты, борпылдақ микрокристаллды никелді катализатор. Бұл катализатордың дайындалу әдісін 1926 жылы америкалық инженер Реней Мюррей ұсынған болатын. Құрамында алюминийдің аздаған мөлшері (15 масс.% дейін) және қаныққан сутегісі (33 ат.% дейін) бар, никельден өзге жоғары дисперстік сұр ұнтақ (бөлшегінің көлемі 400-800 нм) кездеседі. Ұнтақ бөлшектерінің көп мөлшерлі бос қуыстарының әсерінен меншіктік беттік аудан 100 м²/г жуық болып келеді. Реней никелі пироферен болып келеді. Яғни, бөлме температурасында ауада өздігінен тұтана алады. Сол себепті, оны су, спирт немесе бензин қабаттарының астында сақтайды. Реней никелін органикалық қосылыстардағы сутектендіру немесе тотықсыздану сияқты әртүрлі процестердің катализаторы ретінде кеңінен қолданады. Мысалы: аренді, алкенді немесе өсімдік майларын сутектендіру. Сондай-ақ ауадаға оттектің тотығу процесін де жылдамдатады. Реней никелінің құрылымдық және жылулық тұрақтысы кең ауқымды реакциялар жүргізуге мүмкіндік береді. Зертханалық тәжірибелерде оны бірнеше рет қолдануға болады. Реней никелінің каталитикалық түрдегі белсенділігі платина тобындағы металдардан төмен. Алайда, бағасы платина тобындағы элементтерге қарағанда арзан болып келеді.

Реней никелін алюминий мен никельдің (20-50 % Ni; кейде құймаға мырыш пен хромның аздаған мөлшері қосылады) 1200 °C құймасынан алады. Осыдан соң, алюминийді жоюға арналған үгінді құйманы концентрациясы 10-35 % болатын натрий гидроксидінің ыстық ертіндісімен өңдейді. Қалған бөлігін сутек атмосферасында сумен жуып-шаяды. Реней никелін дайындау әдісіндегі басты принцип, белсенді металдардың каталитикалық түрін алуда қолданылады. Мысалы: кобальт, мыс, темір және тағы басқа да металдар.