Мазмұнға өту

Сингапурдағы дін

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Диаграмма

Түрлі халықтың этникалық және өзара тарихи өзгешелігінен Сингапурда бірнеше діни конфессиялар және ағыстар бар, олардың ешбірі басыңқы болып табылмайды. Республиканың конституциясы дін тұту еркіншілігін кепілдендіреді [1][2].Сингапурда 2010 жылдың жағдайы бойынша тұрғындардың буддизм (33,3%), христиан (18,3%), ислам(14,7%), даосизм (10,9%) және индуизм (5,1%), басқа діндерді ұстағандар 0,7% негізгі конфессиялар болып табылды. Ешқандай дінді ұстанбайтындармыз деп 17,0 % Сингапурлықтар (2000 жылы - 14,8 ) санайды . XIX ғасырдың бірінші жартысына жататын елде бірнеше көркем ғимараттар бар. Жаңа мешіттерді тұрғызу бағдарламасы бойынша діни құрылыс жүргізілуде. Үлкен этно-діни әр түрлілікке қарамастан, түрлі конфессия мүшелерінің арасында діни экстремизм және қас болушылық мүлдем болмайды. Жастар арасында, әсіресе қытайлық, дәстүрлі құндылықтардан ауытқулары байқалады, оның ішінде ата-бабаларына табынудан және діни жораларынан.

Тарих

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сингапур (1900 жыл)

XIII ғасырға дейін арал және онда болған шағын малайлық сауда қоныстары буддизмдік Шривиджая патшалығының құрамына кірді. XIV ғасырдың басында Сингапур қытайлықтар, арабтар мен үндістанның көпестерінің жиі келіп тұратын Малак бұғазының ең қызу сауда орталығына айналған. XIV ғасырдың екінші жартысында Сиам және явандық Маджапахит империясының арасындағы бақталастықтың алаңына айналды, және бір шабуылдың барысында явандықтар жергілікті халықты қырды. 1390 жылы Палембанга ханзада жергілікті әміршіні өлтіріп, аралды басып алды. 1402 жылы сиамдықтардың вассалдық тәуелдігінде жүрген малайлық Патани князьдығының әскерлері Сингапурды жаулап алды. Ханзада көрші Малаккаға қашып, онда ол көп ұзамай исламды қабылдады. XV ғасырдың екінші жартысында Сингапурдың үстінен бақылау жүргізетін Малаккалық сұлтанаты орнатқан астана Малакка болды [3].

1511 жылы португалдықтар Малакканы басып алады, ал Сингапур Джохор сұлтанатының иеленушілігіне ауысады. 1587 жылы португалдықтар әр католицизмді орнатқан және сұлтанат Джохор-Ламаның астанасын басып алды, ал 1613 жылы оның Сингапур аралында кемежайды жойды. Қала бос қалып, ал аралды теңіздің пираттары басып алады. Содан соң португалдардықтардың артынан Оңтүстік-Шығыс Азияға голландық, британдық және франциялық отарлаушылар өзінің сауда-саттық орындарына ұмтылды[4].

1819 жылы аралда 120 малайлық және 30 қытайлық адамдар мекендеді. Содан соң бірінші британдық солдаттардың және шенеуніктердің артынан Сингапурға Лондонның қоғам мүшелері келіп, малайлық және қытайлық ұлдарына мектеп ашты (1826 жылы мұнда англикандар мекендеді, 1864 жылы -Плимуттық ағалы-інілер, 1881 жылы - пресвитериандар, 1885 жылы -әдіскерлер). 1824 жылы, бірінші халық санағы материалдар бойынша, мұнда 4,6 мың Малайзия тұрғындары, 3,3 мың қытайлық және 0,8 мың Үндістан тұрғындары тұрды. XIX ғасырдың 30- жылдарында Үндістанның халқының бұқаралық иммиграция басталды. XIX ғасырдың ортасына қытайлықтар 28 мың адам ( 1/2 халық) санына жеткен, ал 1901 жылда – 165 мың ( 3/4 халық). XIX ғасырдың соңында - XX ғасырдың басында Оңтүстік Қытайдан ең көп иммиграция болды. Және де Сингапурға жұмық топтары қазіргі Малайзия және Индонезия аумағынан көшті [5][6][7].

Сингапур (1900 жыл)

XX ғасырдың басында Сингапур қытайлық саяси эмиграция орталығы болып саналды (мұнда жиі-жиі Ювэй Кан және Ятсен Сунь болған), және де қытайлық және малайлық мәдениеттің орталығы болады. 1911 жылы қытай және үнді иммигрантарының арқасында Сингапурдың халқы 300 мың адамнан асты. XX ғасырдың екі он жылдығынан бастап иммигранттардың жыл сайынғы тарауы 150 -250 мың адамға жетті, ал 1927 жылы тіпті 360 мың адамға жетті. Алайда, қытайлықтардың үлкен бөлігі Сингапурда аласармады, ал алдағы уақытта Оңтүстік-Шығыс Азияның сырттың аумақтарына мекендеді. 1930 жылдан бастап Сингапурға бұқаралық иммиграция тыйым салды және халықтың одан әрі өсуі арада негізгі табиғи өсімінің арқасында болып жатты. 1953 жылы жаңа заң иммиграция туралы қатал шектеулер қойды [8][9][10].

Конфессия
1849
1911
1921
1931
Буддизм, даосизм және конфуцианство 27 526 (52,0 %) 216 501 (69,4 %) 310 163 (72,8 %) 411 665 (72,5 %)
Ислам 22 007 (41,6 %) 53 595 (17,3 %) 69 604 (16,3 %) 86 827 (15,3 %)
Христианс 1 861 (3,5 %) 16 349 (5,2 %) 21 386 (5,0 %) 30 068 (5,3 %)
Индуизм 1 452 (2,8 %) 15 580 (5,0 %) 19 772 (4,6 %) 31 128 (5,5 %)
Сикхизм — 146 (0,05 %) 1 022 (0,2 %) 2 988 (0,5 %)
Иудаизм 22 (0,04 %) 707 (0,2 %) 623 (0,2 %) 777 (0,14 %)
Басқа конфессилар 23 (0,04 %) 14 (0,004 %) 38 (0,009 %) 306 (0,05 %)
Деректер жоқ — 62 (0,02 %) 3 269 (0,8 %) 3 694 (0,7 %)
Барлағы 52 891 (100 %) 311 987 (100 %) 425 877 (100 %) 567 453 (100 %)


1958 жылдың тамызында "Исламдық қозғалыс" партиясы тіркелінді. 1959 жылы Сингапур өзін-өзі басқаратын мемлекет болып ресми түрде жарияланған және де ол Ұлыбританияның қамқорлығының астында болған. Елбасы - малайлық Инче Юсуф Исхак бин болды, ал премьер-министр - қытайлық Куан Ю. Ли. 1963 - 1965 жылдары Сингапур Малайзияның құрамына кірді, 1965 жылдың тамызында тәуелсіз мемлекет болды 1965 жылы қытайлықтар 76,2% құрды, малайдар - 14,6%, үнділер - 7,1%, басқалары - 2,1%. 1967 жылдың шілдесінде көршілес Малайзиядан жұмыс күшінің еркін кіруін тоқтату мақсатында, шекарада қатал иммиграциялық тексеру жүргізілді [5][11][12].

Уэсли шіркеуі

1973 жылы Сингапурда 900 мың китайлықтар – буддисттер болған (бұл халықтың 40%), 700 мың конфуциандар және даоисттер (30%), 370 мың мұсылмандар (17%), 140 мың христиандар (6%-дан көбірек), 110 мың индуистер (6%), 3 мың сикхтар және 1 мың иудейлер [13].

1987 жылында қытайлықтар Сингапурдың тұрғындарының 76,1% құраған (1 988,6 мың адам) , 15,1% малайлар (393,8 мың), 6,5% үнділер (169,1 мың) және 2,3% басқалары (61,3 мың) [14].

1980 жылдың халық санағы бойынша, Сингапурдың 56% халқы буддисттер және даоисттер болған, және осының көбісі қытайлықтар (1,2 млн адам) болған. Буддизмді 1,2 мың Үнділер, 0,3 мыңнан астам малайлықтар және 7 мың басқа ұлттың адамдары. 16% тұрғындар немесе 323,8 мың адам ислам дінін ұстанған, олардың арасында малайлықтар (90 мұсылмандар) болған. Христиандар 10% елдің тұрғындарын есептелген (203,5 мың), 79% олар -қытайлықтар, қалғандары - үнділер, еуропалықтар және басқа этникалық топтар [15].

1982 жылдың соңында Малайзия мен Индонезиядан басқа азиялық елдердің жұмысшыларын жалдауға тыйым салынған. 1984 жылдың аяғында Сингапурдың шекарасынан барлық шетелдік жұмысшылар қайтарылды. 1981—1984 жылдары шетелдік жұмысшының ортақ саны 180 мыңнан 100 мың адамға қысқарды. [16].

Конфессия
1980
1990
2000
Буддизм 27,0 % 31,2 % 42,5 %
Ислам 15,7 % 15,3 % 14,9 %
Христиан 10,1 % 12,7 % 14,6 %
Даосизм 30,0 % 22,4 % 8,5 %
Индуизм 3,6 % 3,7 % 4,0 %
Басқа конфессиялар 0,5 % 0,6 % 0,6 %
Дінсіздік 13,0 % 14,1 % 14,8 %


Этникалық топ / конфессия
1980
1990
2000
Қытайлықтар
Христиан
Буддизм
Даосизм
Басқа конфессилар
Дінсіздік		 100,0 %
10,9 %
34,3 %
38,2 %
0,2 %
16,4 %		 100,0 %
14,3 %
39,4 %
28,4 %
0,3 %
17,7 %		 100,0 %
16,5 %
53,6 %
10,8 %
0,5 %
18,6 %
Малайдар
Ислам
Басқа конфессиялар
Дінсіздік		 100,0 %
99,6 %
0,3 %
0,1 %		 100,0 %
99,5 %
0,3 %
0,2 %		 100,0 %
99,5 %
0,4 %
0,1 %
Үнділер
Христиан
Ислам
Индуизм
Басқа конфессиялар
Дінсіздік		 100,0 %
12,5 %
22,1 %
56,3 %
8,0 %
1,2 %		 100,0 %
12,2 %
26,5 %
53,1 %
7,1 %
1,2 %		 100,0 %
12,1 %
25,6 %
55,4 %
6,3 %
0,6 %
  • Источник: Lai Ah Eng, Religious Diversity in Singapore, Institute of SEA Studies (39 стр.).
Конфессия (1990)
Китайцы
Малайцы
Индийцы
Другие
Буддизм 99,6 % — 0,2 % 0,2 %
Даосизм 100 % — — —
Христиан 88,3 % 0,2 % 6,7 % 4,8 %
Католицизм 78,1 % 0,2 % 11,2 % 10,5 %
Протестантизм 94,4 % 0,2 % 4,0 % 10,5 %
Ислам 1,0 % 85,5 % 12,2 % 1,6 %
Индуизм 0,2 % 0,1 % 99,5 % 0,2 %
Басқа конфессиялар 17,2 % 0,1 % 79,4 % 3,3 %
Дінсіздік 98,9 % 0,2 % 0,6 % 0,3 %


Негізгі этникалық топтар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Гуанминшань-пуцзюэ-сының ғибадатханасы

2010 жылы Сингапурда 3,771 млн. адам өмір сүрген (2000 жылы - 3,273 млн), олардың ішіндегі 74,1 млн қытайлықтар ( 2000 жылы - 76,8%), 13,4% -малайлықтар (2000 жылы - 13,9%), 9,2% - үнділер (2000 жылы -7,9%) мекендеген және 3,3% сырттың этникалық топтордың құрамында болған (2000 жыл - 1,4% ) 1973 жылы Сингапурда 1,7 млн-нан астам қытайлықтар, 370 мың малайлықтар, 155 мың үнділер, 40 мың еуропалық және 25 мың Еуразия немесе евразиаттар мекендеді[17][18][19]. Сингапур қытайлықтарының арасында 43% буддизм дінін ұстанған (2000 жылы - 53,6%), 20,1% - христиан (2000 жылы - 16,5%), 14,4% - даосизм (2000 жылы - 10,8%), 0,4% - ислам (2000 жылы - 0,3%), 0,3% - басқа діндері (2000 жылы - 0,3%), 21,8% - ешқандай дінді ұстамайтындар (2000 жылы -18,6%).

2/5 сингапур қытайлықтары - фуцзяндар (хокло,фучжоу, чаошань және путянь), 1/5-тен астам - гуандундар (кантондар), қалғандары - хайнандар, гуансийлар және хакка. 1823 жылы Сингапурда хакка өзінің бірінші ғибадатханасын соқты, кантондар -1824 жылы, чаошань - 1826 жылы, фуцзяндар - 1828 жылы, хайнандар -1857 жылы[20][21][18][22][23].

Сұлтан Хуссейннің мешіті

98,7% малайлықтар ислам дінін ұстаған (2000 жылы - 99,6%), 0,7% - христиан (2000 жылы - 0,3%), 0,2% - буддизм (2000 жылы - 0,1%), 0,1% - индуизм, 0,1% -басқа діндер, 0,2% - ешқандай дінді ұстамағандар (2000 жылы - 0,1% ) . 1/5 Сингапурдың малайлықтар — явандар, бугистер, банджарлар, минангкабау, мадурлар, ачехтар және исунды. Сингапурдың малайлықтар қауымының түрлі тобының басты байланыстырушының элементі - ислам болып табылады [24][18][25][26].

Шри Рутхра Калиамман ғибадатханасы

Сингапурдың үнділердің арасында 58,9% индуизм дінін ұстаған (2000 жылы - 55,4%), 21,7% - ислам (2000 жылы - 25,6%),12,8% - христиан (2000 жылы- 12,1%), 0,8% - буддизм (2000 жылы - 0,7%), 4,6% -басқа діндер, басты бейнемен сикхизм (2000 жыл - 5,6%), 1,1% - ешқандай дінді ұстамайтындар (2000 жылы - 0,6%). Сингапурда 3/5-тен астам үнділердің қауымын тамилалар (соның ішінде -ланкийлық), каннара,телүгу және сырттың басқа халыктары құрайды. 1/6 үнділер Солтүстіктің Үндістанының және Пәкістанның шыққандықтары болып табылады [18][25].

Басқа этникалық топтардың арасында 57,6% христиан дінін ұстаған (2000 жылы - 53,3%), 20,2% - буддизм (2000 жылы - 13,7%), 9,2% - ислам (2000 жылы - 22,3%), 0,8% - индуизм (2000 жылы - 1,1%), 0,6% - даосизм (2000 жылы - 0,2%), 1,1% - басқа діндер (2000 жылы - 1,3%), 10,6% - ешқандай дінді ұстамайтындар (2000 жылы - 8,1%). Еуропалықтардың арасында ағылшындар дендейді, американдар, шотландтар, голландтар, жебірейлер, армяндар және португалдар мекендейді. Сингапурда жұмыс қауымдарда арабтар, ауғандар, жапондықтар, бирмандықтар, филиппиндықтар және тайлықтар бар[27][28][29]. Жеке секциялардың жерлеуі үшін христиандардың, қытайлықтардың, индуисттердің, мұсылмандардың, ахмадитовтардың, жебірейлердің, парсовтардың және бахаисттердің Сингапурда Цайцоган моласы бар[30].

Конфессиялар

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Буддизм

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Буддистік рәсім

2010 жылғы жағдайға Сингапур халқының 33,3 % буддизм дініне құлшылық етуде (2000 жылы — 42,4 %). Буддизмнің махаяна бұтағының ізбасарларының ең ірі бөлігін қытайлықтар құрайды. Сонымен қатар, тхеравада мен ваджраяна бұтақтарының кішігірім шоғырлары Шри-Ланка, Мьянма және Таиландтан шыққандар, вьетнамдқтар, жапондықтар, үндістердің бір бөлігі, малайзиялықтардың кіші топтары, еуропалықтар, еуроазиаттар және американдықтартан құралған. Сингапурдың барлық буддалық шоғарлары автономды, храмдар негізінен этнокәсіби негізде қызмет атқарады, өзінің келушілеріне негізінен діни белсенділік орталықтары болып табылады. Елде Тайван, Шри-Ланка, Тибет пен Жапония (Сока Гаккай) буддалық миссионерлері белсенді [31][32][33][34][35][36]. Сингапурда Махаяна бірнеше мектертері бар, цзинтуцзун және чань, ал ваджраяна —гелуг және ньингма мектертері өмір сүруде. Шет елдік миссионерлердің белсенділігі Сингапурдағы храмдар мен діни орталықтары негіз үш ағымға бөлген — қытайлық (дәстүрлі), тайлық және тибеттік буддизм[37]. Қытай қоғамдастықтарының тұрмыстарында және күнделікті өмірлерінде буддизм үлкен рөл ойнайды. Қоғамдық және әлеуметтік қызметте даосизм мен конуцианстдықтар жақтаушыларына қарағанда буддалықтар белсенділік танытады. Ал ұйымдар арасында тхервада табынушылары өздерінің белсенділігі жағынан махаянистерден артта келеді. Елде бірнеше ірі буддалық ұйымдар бар: барлық буддистерді біріктіретін Сингапудың буддалық сангхасы, Қытайлық буддалық ассоциациясы, Буддалық кеңес, Сингапурдың буддалық федерациясы, Сингапурдың буддалы жатыны, Wat Ananda Youth (WAY) және басқалар. Буддалық қоғамдастықтардың ең ірілері мен белділерінің арасында қытайлықтардың құралғандары алдыңғы қатарда келеді (махаяна табынушылары) Буддалық сангха Буддалалықтардың әлемдік бауырластығына кіреді және храмдар, монастырьлер, мектептер, жастар орталығы, түрлі жылдымайтын мүліктер, баспахана және бірнеше баспа құралдары бар. (діни тақырыптағы жаңалықтар қоғамдық өмірде де тұрақты түрде жарық көріп тұрады).Соңғы онжылдықта Сингапурда жаңа буддалық қоғамдастықтар құрыла бастады, солардың ішінде танымал ағым «гуманистикалық буддизм», соның ішінде тайвандық Фогуаншань, тайвандық Цыцзи фонды[38], тайваньский Фонд Цыцзи[39] және америкалық халықаралық Будда сәулесі ассосациясы [40]. Олардан белсенділігі жағынан қалыспай келе жатқандары тибеттік буддизм мен «христиандырылған» буддизлм ағымдары (Thekchen Choling, Gelugpa Buddhist Association, Tibetan Buddhist center, PannaYouth Center) [37][41]. Қытай мектерінде, әсіресе бастауыш сыныптарында буддизм негіздерін оқытуға аса үлкен көңіл бөлінеді [31][42][43].

Сингапурлық буддалық қоғамдастықтарын қызметтерін бақылауды 1978 жылы құрылған Сингапурлық Будда-яна қоғамдастығы жүргізеді (буддизимнің екі құрамына дін адамдары өкілдерінен құралған). Олар буддизм идеясын тарату мен, басқа да дін өкілдерімен қарым-қатынасты жақсартуды, қайырымдылық, бірақ жекелеген қоғамдастықтарды басқармайды. Қайырымдылық және мәдени-танымдық мекемелерден махаяна бұтағынан буддалық мәдениеттің Наняндық бөлімшесі және Сингапурлық жалпығаортақ клиникасы ерекшеленеді [42]. «Гуманистикалық буддизмнің» жаңа ұйымдары өздерін интернетте белсенділіктерін арттыруда, газеттер мен журналдар басып шығаруда, жастар мен қарттарға арналған қоғамдық орталықтар құрауда, танымдық орталықтар имен бағдарламалар, медициналық мекемелер. Мұндай прозелитизм сингапурлық буддистерді дәстүрлі және реформаторлар деп бөлуге итермеледі. (алғашында біріншелер көп болғанымен кейіннен екіншілері жылдам қарқын ала бастады). Дәстүрлілерге қытайлық синкретанизм ізбасушылары, ал реформаторлар өз кезегінде буддизмнің түрлі ауытқуларынан, асыра сілтеушіліктерден, мистикалық ритуалдардан тазарту арқылы діннің канондық бастауларына апаруды мақсат тұтады [37][44].

Зуба Будданың ғибадатханасы
Праджня ғибадатханасы
Гуанминшань-пуцзюэ-сы ғибадатхана
Лянь-Шань-Шуан-Линь ғибадатханасы

Сингапурда көптеген буддалық храмдар мен монастырлер бар, олардың бірі ерте кезеңге жатса, кейбірі заманауи. Ерте будда-даос храмдарына фуцзянь қоғамдастының Тянь-Хок-Кенг храмы жатады. («Храм божественного блаженства»), ол қытай теңізшілерімен 1839 жылы негізі қаланған. Кешеннің бірі Мацзу құдайына, бірі Гуаньинь құдайына арналған. Пагодада 1949 жылы храм аумағында алғашқы Сингтапурдағы қытай мектептерінің негізі қаланған [45][46]. Үлкен маңызға Ляньшань-Шуанлинь манастыры ие, ол 1902 жылы фуцзянь қоғамдастығнының қаражатына салынған және чань мектебіне жатады. Тхервада храмдарының көнелерінің бірі Маха Сасана Рамси (Бирман храмының өзі), бирмандықтармен 1875 жылы салынған [47]. Сонымен қатар, тхеравада бұтасына тайлық Ват Ананда Метьярама ғибадатханасы жатады, ол 1925 жылы салынған [48], Шакьямуни Будда Гая ғибадатханасы («Храм тысячи лампад»), тайлық монах негізін 1927 жылы салған [49] және Ват Палелай ғибадатханасы, ол 1963 жылы өркендеп келе жатқан тайлық қоғамдастық үшін салынған [50]. Сонымен қатар, 1989 жылы негізі қаланған буддалық орталық Амитабха, тибет буддизміне жатады [51]. Сингапурлық чайнатаунда Зуба Будда храм-музейі орналасқан, ресми түрде 2007 жылы салтанатты түрде ашылуы болған [52].

Буддистік орталық
Шакьямуни Будда Гая ғибадатханасы
Бирмандық ғибадатханасы

Сингапурдың ірі монастырлық кешендерінің бірі Гуанминшань-пуцзюэ-сы, оның негізі 1921 жылы көптеген қала келген баспасы жоқ монахтарға арналып салынған. Бүгінде кешеннің ішінде крематорий, колумбарий, кітапхана, салтанаттарға арналған залдар, санаторий, оқу ғимараттары, сонымен қатар бірнеше ғибадатханалар, пагод пен павильондар бар [53]. Көне және кұнды буддалық храмдардың қатарына Гуаньинь-тан-фоцзу жатады, ол 1884 жылы негізі қаланған және Гуаньинь арнап салынған [54]. Сонымен қатар келішілер арасында танымалы Баоэньсы мемориалды храмы, ол 1954 салынған және Сингапурдағы жапондық окупацияч құрбандарына арналып салынған [55]. Оқу және танымдық буддалық орындар арасында 1982 жылы Сингапурдың Буддалық федерациясы негізін қалаған Манджусри орта мектебі [56], 1983 жылы негізі қаланған буддалық кітапханасы және соның жанындағы мектебі[57], 1993 жылы салынған Буддизм энд Пали колледжі, аффилирандық ландық университетпен[58], негізі 2005 жылы қаланған Сингапурлық буддалық колледжі[59]. Сингапурлық буддистердің басты мерекесін тек қана буддистермен мен жалпы халықтық мәртебеге иесі Весак [60]. Сингапурды британдық коланилизациялау кезінен бастап Оңтүстік Қытайдан жер аударушылар көбейген, олар өздерімен діни культтерін де ала келген. Алғашқы иммигранттардың көбі өзінше синктеризм бағынған, Будда ұрпақтарын біріктірген, Конфуцийді түрлі даостық тантеондармен біріктірген. Қытай жұмысшыларымен Сингапурға алғашқы монахтар келе бастаған, ал 1828 жылы аралда алғашқы буддалық храм пайда болған. XIX ғасырдың соңы мен XX ғасыр басында Сингапурға бірнеше беделді буддалық монахтар келген (бірі Үндістанға бара жолда, қалғандары — арнайы қытайлық қоғамдастықтардың шақыруымен), олардың арттарын іні ағалары да ілескен. 1898 жылы ең көне монастырлердің бірі Ляньшань-Шуанлинь салынған. 1921 жылы қазіргі ең ірі манастырлық кешен Гуанминшань-пуцзюэ-сы. 1927 жылы Қытайлық буддалық ассоциация құрылған, жергілікті буддистердің әлеуметтік жағдайын қорғайтын және білім беретін болған [44]. XX ғасырдың соңғы тоқсанында Сингапурдағы ең жылждам дамушы дін болып буддизм танылған (халықтың 27,0 % 1980 жылы, 31,2 % 1990 жылы, 42,5 % 2000 жылы). XXI ғасырдың басында 65 % қытайлық буддистер реформаторлық ағымнның бастамашылары болып саналған. Алайда, XXI ғасырдың алғашқы онжылдығында буддистердің үлесі азайды, ал даостар пайызы керісінше өскен[37][44].

Христиан

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сити-Харвест шіркеуі

2010 жылдың көрсеткішіт бойынша христиан дінін 18,3% сингапурлықтар қабылдады. XIX ғасыдың бірінші жартысында еуропиялық миссионерлердің әсерінен бұл дін халық арасында тарады. Бүгінгі таңда христиан арасындағы этникалық топтардың көп бөлігін қытайлар, ағылшындықтар және үнділер құрайды. Елде христиан бағыттар мен ұйымдар қалыптастырулыда; үлкен бөлігін батыс христиан дінін ұстанушылар (католиктер мен протестанттар) құрайды, бірақ шығыс христиан дінін ұстанушылар (армяндықтар, православтар және униаттар) да бар [61].

Католизмді ұстанушылардың көп бөлігін кытайлар, ал қалған бөлігін – еуропалықтар (американдықтар, немістер, португалиялықтар, испандар, шотландтар) , үнділер, филиппиндықтар, индонезиялықтар, кореялықтар мен жапондар. XVI ғасырдың өзінде аралда португалиялық католиктік миссиялар, содан кейін француздық миссионер католиктер тірек қоя бастады. 1841 жылы Сингапурда 500 жергілікті католиктері бар епископат еңгізілді. XIX ғасырдың аяғында - XX ғасырдың басында қытайлық коммерсант және филантробы Хиок Чан Лоу католицизмның таратуының және Сингапур ғибадатхананың құрылысына өз үлесін қосқан. Римо-католик шіркеуде өзінің жиылыстар, баспаналар, гуманитарлық қорлар, бағдарламалар, мектептер және семинариялар бар, түрлі діни әдебиетті және периодиканы шығарады [62][63][64][65]. 1847 жылы Сингапурдың архиепархияның кафедралық жиылысы (ол корей, қытайлық, және филиппиндік католиқтың орталығы болып табылады) Ізгі шіркеушінің жиылысы болып табылатын [66]. Сингапура сырттың католик храмдарының арасында 1870 жылы салынған Петрдің және Павелдің әулие-әнбиесінің шіркеуі, 1888 жылы (тамилдік және сингалдік католиқтың орталығы) салып берген Лурдтың әділ ананың шіркеуі, 1901 жылы салып берген әулие Мария Рождества қыздың шіркеуі[67], 1902 жылы (католик-перанакан орталығы) негіздеген киелі бала-шағаның шіркеуі[68], 1910 жылы салып берген Иисустың ең киелі жүрегінің шіркеуі[69], 1912 жылы (португал еуразиялықтың немесе кристангтың орталығы) салып берген киелі Иосифтің шіркеуі [70],1928 жылы салып берген киелі Терезаның шіркеуі[71], 1950 жылы салып берген Новенаның шіркеуі, 1958 жылы салып берген киелі Франциска Ксаверияның шіркеуі, 1988 жылы салып берген киелі троицаның шіркеуі[72] 2003 жылы салып берген әулие қыздың Мария шіркеуі періштенің патшайымдарының [73], ізгі шіркеушінің часовнясы.

Добрый Пастырдың шіркеуі
Новенаның шіркеуі

Оңтүстік-Шығыс Азияда протестант ұйымдардың арасында провинцияның шіркеуі алға шығады. Сингапурда кішігірім Армяндық апостоль шіркеуінің жақтаушылар тобы бар. Негізінен олар XIX ғасырдың бірінші жартысында Иран мен Британдық Индиядан келген армян ұрпақтары болып табылады. 1835 жылы салынған Святой Григорий Просветитель ғабадатханасы - бұл топтың басты ордасы болып табылады [62][74]. 2008 жылы Оңтүстік Шығыс және Оңтүстік Азия елдерін қамтитын Константинопольдық православты шіркеуінің Сингапурдық митрополиясы салынды [75][64][76]. Христиандық топтардың миссионерлік және қайырымдылық шаралары үшін білім өте маңызды рөл атқарады: католиктік шіркеуге бағынатын ондаған балалар бөбекжайы,бастауыш және орта мектептер,колледждер. Білімнің католиктік жүесі мемлекеттік жүеден кейінгі екінші орын алады және 65 мыңнан астам оқушыларды қамтиды [77]. Басқа ең беделді мектептердің ішінен жақсы ақыл беруші Құдай ананың бастауыш мектебі көзге түседі [78], Катонга[79], Келлок[80], Богоматери Царицы Мира[81], Святого Иосифа[82], Святого Стефана[83], Святого Габриэля[84] и Тоа-Пайох[85], средние школы Катонга[86], Тоа-Пайох[87], Святого Иосифа[88], Святой Терезы, Святого Николая[89], Святого Антония, Святого Габриэля[90], Святого Патрика[91], Хайсин[92], Святых Невинных, SJI International High School[93] и Catholic High School[94], а также Католический подростковый колледж[95].

Рождества Богородицаның Католикалық мектеп
Методистік Ағылшын-қытайлық мектеп
Святой Андрейдің Англикандық мектеп

Англикандық шіркеу ғибадатхананың және мектептің қатарымен иеленеді [96][97][98], соның ішінде 1835 жылы салынған киелі Андрейдің кафедралық жиылысымен, киелі Георгийдың шіркеуімен, азаткердің шіркеуінің, киелі Матвейдің шіркеуімен және киелі троицаның шіркеуімен. Оларда 50 шіркеу және бірнеше ондаған мектеп, соның ішінде Телок-Айер және Уэсли шіркеуінің шіркеуі бар. 1856 жылдан Сингапурда пресвитериандық қолданыстағы шағын қауыммен ұсынған. Пресвитериандар бірнеше ғибадатханалар және мектептер (соның ішінде 1843 жылы негіздеген Принсеп-стрит шіркеуінің, Орчард-роуд және Бетель шіркеуі) бар. Сингапурдың баптистік келісіміне (1974 жылы жасалған) деген бірлескен баптисттер үштен ондаған шіркеулері бар, соның ішінде сенімнің қоғамының шіркеуі және халықаралық баптистік шіркеуі.

Сингапур англикандық диоцезға балабақшалар, балалар үдетпелі орталықтар, бірнеше пірәдардың Андрейдің миссиясының ауруханасының басқармасының астында бірлескен медициналық мекемелер қарайтын [99]. Әдіскерлер клиниканы және жатақхананы баспанасыз бала-шағалардың бақылайды. Сингапурдың лютерандық шіркеуінде балабақшалар және орталықтарды, және де теологиялық колледждерді бар [100]. 1948 жылы англикандар, лютерандар, әдіскерлер және пресвитериандар бір троицаның теологиялық колледжін негіздеді, тәлім-тәрбие ағылшын және қытайлық тілдерде өтеді [101]. 1979 жылы пятидесятниктар және харизматиктар христианин орталықтың троицалардың колледжді-семинариясын негіздеді [102]. 1992 жылы Сингапурда күншығыс Азияның межцерковнаяның теологиялық мектебі ашылды [103]. Ең үлкен белсенділікті христианин ұйымдардың арасында жастардың бірлестіктері айқындайды. Сингапурдың христианинының дәрежені жалпымемлекеттік демалыс күні, ішіне алған басты мейрамдарымен жалынды жұма және Рождество Христово болып табылады [104].

Ислам

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ан-Надхтың мешіті

2010 жылғы жағдай бойынша Сингапур халықының 14,7 пайызы исламды ұстайтын ( 2000 жылы - 14,9 %)<refname=autogenerated20140204-1 />. Сингапур аймағында ислам XIV — XV ғасырларда тараған, әсіресе Малакк сұлтанаты кезеңінде (бірақ исламның болған ізі қазіргіСингапурдың аймағында XI — XIII ғасырларға жатады). Қытай иммигранттарының келуіне байланысты Британдықтардың үстемділігі орнағаннан кейін ислам аздап екінші жоспарғатық сырылды. Қазіргі кезденегізгі ислам жолын ұстаушыларға малайлықтар, арабтар, индиялардың бөлігі және қытайлардың шағын тобы жатады. [105][60].

Сингапурда малалықтардың көпшілігін, явандар, қытай-мұсылиандар және Хадрамауттан шыққан арабтардың бөлігін насихаттайтын ( арабтардың шафиит қауымында бірнеше меншікті мешіттері бар) суннизм шафиит мазхабасы басым. Сингапурдың шафииттерінің қарауында өздерінің мешіттері, ислам орталықтары, медресе мен бастауыш мектебі, және де Малайзияның қауымымен және оқу мекемелерімен байланыс ұстайды [105][60][106].

Ханафит мазхаба жақтаушылары Индия мен Пакистаннан шыққандардың ішінде де бар. Сингапур Оңтүстік-Батыс Азияда ахмадий сектасының миссионерлік қызметінің орталығы болып саналады, бұл жерде ағылшын және малай тілінде діни әдебиеттері мен мерзімді басылым шығаратын «Аль-Ахмадийе Пресс» баспасы бар [107]. Явандар мен малайлықтардың шағын топтары, анимистикалық, индуистік, буддистік және суфийттік салттарымен біріктірілген кебатинан-синкретикалық дінін ғибадат етеді [108]. 1958 жылдан бастап Сингапур мұсылмандарының некеден ажырасу және басқа да отбасылық-некелік істерімен шариат соты айналысады. Ажырасу санының неғұрлым көп болуына байланысты, соттың жанындағы өкіметтер, алдын ала әңгімелесіп, отбасының бұзылуына жол бермейтін, отбасыны татуластыратын өкілеттілігі берілген кеңес ұйымдастырылған. Заңнамалық шараларға сәйкес, егер ажырасу туралы іс шариат сотында қаралған болса, Сингапурда ажырасқан әйел мен оның балаларының мүліктік құқығын қорғау қарастырылған [109]. Малайзия Федерациясының құрамынан Сингапурдың шығуына дейін (1965 жылы) аралда Малайлық исламдық партия әрекет етті, ал Сингапурдың өзі Оңтүстік-Батыс Азияның түрлі елдерінен Меккеге жүретін қажылардың ең мықты асуы болды. Қазір елде Сингапур Ислам партиясы және «Ислам қозғалысы» партиясы (малайлықтар, явандар, индиялықтар, пакистандықтар, арабтар және авгандар - барлық ұлттардың мұсылмандарын біріктіреді). Мұсылмандардың істерімен және қауымның мүддесін лоббилендірумен 1968 жылы құрылған Сингапурдағы Ислам діни кеңесі айналысады. Бұл кеңестің құрамы жартылай сайланады, жартылай 3 жылға тағайындалады (елдің президенті Сингапур муфтиінің басқаруымен барлық кеңестің мүшелерін лауазымда тағайындайды) [110][111][112]. Ислам діни кеңесінің басшылары мұсылмандардан діни салық және , Шариаттың әр-түрлі сұрақтарына қатысты кеңес береді, Қоранды мәнерлеп оқушылар байқауын өткізеді, вакуфтар мен мұсылмандардың зираттары және мешіттерінің жағдайларына қарайды, исламның медресесі мен бастауыш мектептерінің қызметіне бақылау жасайды. Және де олар мұсылмандардың діни жауапкершіліктерінің орындалуына бақылау жүргізеді (бұлай қадағалау 1966 жылы қабылданған заңды негіздеме түрінде мұсылмандарға осы міндеттерді мүлтіксіз орындауы туралы жазылған, және де 1968 жылғы жарлықта құдайға сыйынуды бұзушыларға қолданылатын жазалау шаралары сипатталған). Сингапур ислам діни кеңесі 1975 жылдан бастап қажыға барушыларды қадағалайды және 1982 жылдан бастап қажыға барушыларды (Меккеге олар тек қана самолетпен немесе Singapore Airlines, немесе Saudi Arabian Airlines баруға міндетті) ресми түрде міндетті тіркеу жүргізеді [109].

Аль-Ансар мешіті

Сингапурдың ескі мешіттерінің ішінен келесі мешіттері көзге түседі: Омар Кампонг Мелака, 1820 жылы Палембангтың араб көпесі орнатқан, Сұлтан Хусейн, 1826 жылы Джохор сұлтаны орнатқан, Джамай, чайнатаун ауданында тамиль мұсылмандарымен, Аль-Абрар, 1827 жылы чайнатаунда Коромандель жағасынан шықандар орнатқан, Нагоре Дурга, 1830 жылы Коромандель жағасынан шықан индия көпестері орнатқан, Хаджа Фатима, 1846 жылы бай малай жанұясы орнатқан, және Абдул Гафур (немесе Индия мешіті), 1907 жылы Кіші Индия ауданында индия көпестері орнатқан. Соғыстан кейінгі жаңа мешіттер қатарына Ахмат Ибрагим, 1955 жылы орнатылған, Малабар, 1962 жылы Кералының адамдары орнатқан, Аль-Ансар, 1981 жылы орнатылған, Аль-Фалах және Дарул Макмур, 1987 жылы орнатылған, Аль-Истикама, 1999 жылы соғылған, Аль-Иман, 2003 жылы соғылған, және Ан-Надха, 2006 жылы орнатылған [113][114][115].

Гейланг ауданында орнатылған Таха – ахмадийе сектасының жолын қуушылардың жалғыз мешіті. Сингапурда үлкен медересе қатарына Альджунид аль-Исламия, Альсагофф аль-Арабия, Аль-Ирсъяд аль-Исламия и Аль-Маариф аль-Исламия, онда оқушыларға араб тілін және діни ілімінің негізін үйретеді. Сингапур мұсылмандарының жалпы мемлекеттік демалыс күндерінің қатарына жататын басты мерекесі Хари Райя Пуаса (Рамазан айындағы оразаның аяқталуына байланысты) және Хари Райя Хаджи (Меккедегі қажылықтың аяқталуына байланысты) [60].

Даосизм

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2010 жылды 10,9 % сингапурлықтар (2000 жылы - 8,5 %) даосизм дінін ұстаған. Сингапурдың даоистов арасында Юй-ди, Ву Сюаньсы, Гуань Юй, Мацзу және Шанди, Фулушоу, буддалық Амитабха және Гуаньинь ең сыйлы . Даосизмның танымал элементімен гимнастика және тайцзицюань жаугер өнері болып табылады. 1990 жылы Сингапурда даосстық федерациясы болды. 1996 жылы Сингапурда даосстық миссиясы құрылды [105][116][117][118]. Сингапурда даосстық ғабадатхананың басшысы Юэ-Хай-Цин болып табылады, 1855 жылы салынған және 1876 жылы Чэньшицзун негіздеген [119].

Аньцэ-сянъонг ғибадатханасы
Лионгсаньси ғибадатхана
Чэньшицзунның ғибадатханасы

Индуизм

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

2010 жылын 5,1 % Сингапурдың халқы индуизмды (2000 жылы - 4,0 %) ұстанды. Индуисттің басым көпшілігі шиваизмдар, қалған – шактизмдар (айрықша малаялдар) ивишнуизмдар болып табылады. Жергілікті индуисттердің әлсіз бейілділік касталық тыйымның және шектеудің сақталған мінез. Индуисттің басты мейрамдарымен Дивали ("оттың мейрамы") болып табылады, Тайпусам ("жуып-шаюның мейрамы"), Понгал("егістің мейрамы"), Путанду (тамильлік жаңа жыл), Холи ("көктемнің мейрамы" немесе "бояудың мейрамы") және индуист пантеонның (Брахма, Кришна, Вишну, Шиве, Ганеше, Қали және т.б.) басты тәңірліктеріне арнаулы тойлар, Махашиваратри (Шиваның "ұлы түні) және Наваратри ("Тоғыз түн") [60][120].

Шри Мариамман ғибадатханасы
Шри Шива Дурга ғибадатханасы
Шри Кришнан ғибадатханасы

Сингапурда ең кәрі индуист ғибадатхана арнаулы Мариамман Шри болып табылады. Ол 1827 жылы бай тамильлік коммерсантпен негіздеген және чайнатаун орталығында орналасқан [121][122]. 1830 жылы сырттың ең маңызды индуист ғибадатханаларының арасында Шри Вадапатхира Калиамман [123], 1855 жылы - Шри Шриниваса Перумал, 1859 жылы - Шри Тхендайютхапани [124], XIX ғасырдың 50-х жылдарында - Шри Шиван, 1881 жылы - Шри Вирамакалиямман[125], 1888 жылы - Шри Манматха Карунешварар, 1906 жылы - Шри Шива Дурга[126], 1913 жылы - Шри Рутхра Калиамман салынған [127]. Сингапурда 1923 жылы - Шри Сенпага Винаягар [128], 1962 жылы - Шри Шива Кришна [129], Шри Дарма Мунишваран, Шри Кришнан, Шри Лаян Ситхи Винаягар салынған индуист ғибадатханалар бар [42][130].

Дивали
Тайпусам

Сингапурда жеке ғибадатханалық кірістер нақты автономиялы болған. 1917 жылы ашылған барлық индуист қауымның жағдайларымен арнаулы басқарма айналысады. Ол төрағадан, 10 мүшенден және хатшыныдан құрайды. 1968 жылы осы басқармада ғибадатхананың қызметінің және барлық ғибадатханалық меншікті бақыла- бөлім (The Hindu Endowments Board) болған, және де индуист балабақшалармен басқарады. Индуист құқықтың реформасы Индиямен салыстырғанда, Сингапурда жәй өткен. Мысалы, заң туралы полигамияның тыйымының 1955 жылы Индияда индуисттеріне тараса, сол Сингапурларда - 1967 жылы ғана таралады [131][132].

Иудаизм

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Иудаизмды шағын жеке тоқсанда оқшау мекенде - еврей қауымы ұстайды. Арада негізгі сол реформист иудаизмның ұстанған батысшыл Европадан(ашкеназдар) деген шыққандықтар [133]. 1878 жылы Сингапурда соғылған Маген Авот синагогасы, 1905 жылы салып берген Хесед-Эльтің синагогасы, Якобтың балласа мәдениетті-діни орталығы, жексенбінің еврей мектебі және тіпті кошер мейрамхана бар. Жұртпен байланыстармен жыл сайын сайланушы еврей ақыл әл-ауқаттың сұрақтарының хабардар болады [134]. Бірінші еврей көпестер XIX ғасырдың 20-х жылдарында Сингапурда бітті. 1840 жылы мында Сасун ықпалды сефард отбасысының мүшелері мекендеді, кейін Сингапурда еврей қауымы аспа-жалап шапшаңдықтармен өсуі бастады. Аралға Ирактан және Персиядан сефардар, тағы да күншығыс Европадан ашкеназдар (1879 жылы Сингапурда 170 жебірей саналатын болған, 1905 жылы - 500, 1911 жылы - 600, 1931 жылы – 830-дан астам, 1939 жылы - 1 мың) ауды. Олар Қытайдың, Индиеяның және Европаның арасында саудамен айналысатын (айрықша апиынмен және шаймен). Кейін екінші дүниежүзілік соғыстың жебірейлердің көбісі Австралияға, Британияға, АҚШ-қа және Израильге кетті. 1955 жылы Сингапурда бірінші премьер-министрімен жарым-жарты тәуелсіздікті жергілікті еврей қауымның бұрынғы басшы Дэвид Маршалл болды [135][136][137].

Якоб Балласаның орталығы
Синагога Хесед-Эль

Джайнизм

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Джайнизм Сингапурда екі басты ағыстармен - шветамбарлар және дигамбарлармен ұсынған. Джайндық қауым 1 мың адам (1995 жылы - 0,7 мың) саналатын болған, оның өзінің ғибадатханасы болған, бірақ общиндық орталық тілектің қонақ бөлмесінің және кітапханамен болады. XX ғасырдың басында Сингапурға бірінші джайнылар келді, 1972 жылы қауым селһос тіркелген болды, қазір джайнизмның ізбасарының көпшілігі гуджараттар болып табылады, қалған - панджабтар және тамилалар [138][139].

Бехаизм

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Бахаи, Бомбейден деген келген бірінші алашордашылдары арада XX ғасырдың ортасында Сингапурға жерленді. 1952 жылы қалаулы қауымның бірінші жергілікті ақылы болды, 1957 жылы бехаисттерде өзінің моласы бітті,1972 жылы Сингапурда Бахаи негіздеген, бес аймақтық қауымдар ассамблеясы болған [140].

Қытайлықдіни синкретизм

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Қытайлық халықтың маңызды бөлігі діни синкретизмді ұстанады, буддизмды, даосизмды және конфуциандықты, және де олай ата- қытайлық халықтың дініне деген бірлескен түрлі элементтерді ата-бабаның ғибадатының және ескі анимизмның тіркестіретін (шенизм немесе шэньцзяо белгілі сияқты). Осы діннің және ағыстың ізбасарының тиянақты санын ықтимал көрсетілмейді, себебі қытайлық буддисттердің көбісі күнбе-күнгі өмірде конфуциандықтың және даосизмныңжағдайларының ұстанады. Мынадай синкретизмнің типті мысалдары, атаулы Тянь-Хок-Кең жәФуктакчхи ғибадатханалары, 1824 жылы хакка және гуандундар иммигранттарымен салынған, 1921 жылы Доумугун ғибадатханасы соғылған [141][142][143][144].

Тіпті қытайлықтар-христианиндар біртүрлі діни синкретизмге бейімді [145][146]. Қытайлықтардың арасында цзитун мистикалық рәсімдерді орындайды. Олар діни-кәделі атқаратын қызметтерді барысында мейрамның және мерейтойлардың орындайды рәсімнің билерін(тяошэнь) орындайды, тылсымды рәсімдерді істейді, түрлі бой тұмарды, тілтұмарларды жасайды [105].

Дінсіздік

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ешқандай дінді ұстанбайтын сингапурлықтар этникалық және әлеуметтік елдің халқының барлық діни топтарында қатысады. 2010 жылы атеисттер 17,0 %-ды (2000 жылы - 14,8 %, 1980 жылы - 13 %) құраған , бірақ олардың көбісі бейілділікті біреудің рәсімінің және рәсімдерді сақтайды. 2010 жылы Сингапурда халықаралық гуманистік құрамтіркелген және этикалық жалғаулықтың кіріс адамдықтың қоғамы болған.Арада қоғам өзінің қатарларына жергілікті гуманисттерді, атеисттерді, скептизмдерді, дарвинисттерді және агностиктарды біріктірді [147][148].

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ Constitution of the Republic of Singapore  (ағыл.). Government of Singapore. Тексерілді, 12 ақпан 2014.
  2. ↑ Lai Ah Eng
  3. ↑ Сингапур, 1988
  4. ↑ Сингапур, 1988
  5. ↑ a b Соломон Брук, 1981
  6. ↑ Сингапур, 1988
  7. ↑ Lai Ah Eng
  8. ↑ Соломон Брук, 1981
  9. ↑ Сингапур, 1988
  10. ↑ Topley and DeBernardi, 2011
  11. ↑ Сингапур, 1988
  12. ↑ Lai Ah Eng
  13. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  14. ↑ Сингапур, 1988
  15. ↑ Сингапур, 1988
  16. ↑ Сингапур, 1988
  17. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  18. ↑ a b c d Соломон Брук, 1981
  19. ↑ Lai Ah Eng
  20. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  21. ↑ Сингапур, 1988
  22. ↑ Lai Ah Eng
  23. ↑ Topley and DeBernardi, 2011
  24. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  25. ↑ a b Сингапур, 1988
  26. ↑ Lai Ah Eng
  27. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  28. ↑ Соломон Брук, 1981
  29. ↑ Сингапур, 1988
  30. ↑ Burial, Cremation & Ash Storage  (ағыл.). National Environment Agency. Тексерілді, 13 ақпан 2014.
  31. ↑ a b Генрих Шпажников, 1980
  32. ↑ Сингапур, 1988
  33. ↑ Lai Ah Eng
  34. ↑ Kuah-Pearce Khun Eng, 2009, Preface to the Second Edition
  35. ↑ Kuah-Pearce Khun Eng, 2009
  36. ↑ Profile  (ағыл.). Singapore Soka Association. Тексерілді, 22 ақпан 2014.
  37. ↑ a b c d Jack Meng Tat Chia Buddhism in Singapore: A State of the Field Review  (ағыл.). Academia. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  38. ↑ Fo Guang Shan  (ағыл.). Fo Guang Shan. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  39. ↑ Buddhist Compassion Relief Tzu Chi Foundation (Singapore)  (ағыл.). Buddhist Compassion Relief Tzu Chi Foundation (Singapore). Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  40. ↑ Buddha's Light International Association  (ағыл.). Buddha's Light International Association. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  41. ↑ Thekchen Choling (Singapore)  (ағыл.). Thekchen Choling (Singapore). Тексерілді, 22 ақпан 2014.
  42. ↑ a b c Сингапур, 1988
  43. ↑ About Us  (ағыл.). Wat Ananda Youth. Тексерілді, 13 ақпан 2014.
  44. ↑ a b c Chia Meng Tat Jack & Chee Ming Feng Robin Rebranding the Buddhist Faith: Reformist Buddhism and Piety in Contemporary Singapore  (ағыл.). National University of Singapore. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  45. ↑ Thian Hock Keng  (ағыл.). Thian Hock Keng. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  46. ↑ Город Сингапур. Вокруг света. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  47. ↑ Burmese Buddhist Temple  (ағыл.). Burmese Buddhist Temple. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  48. ↑ Wat Ananda Metyarama  (ағыл.). Wat Ananda Metyarama. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  49. ↑ Our History Unfolds  (ағыл.). Lian Shan Shuang Lin Monastery. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  50. ↑ About Us  (ағыл.). Palelai Buddhit Temple. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  51. ↑ Amitabha Buddhist Centre  (ағыл.). Amitabha Buddhist Centre. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  52. ↑ The History of the Buddha Tooth Relic Temple & Museum  (ағыл.). Buddha Tooth Relic Temple. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  53. ↑ Our Story  (ағыл.). Kong Meng San Phor Kark See Monastery. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  54. ↑ Kwan Im Thong Hood Cho Temple  (ағыл.). Universes in Universe. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  55. ↑ Poh Ern Shih  (қыт.). Poh Ern Shih. Тексерілді, 13 ақпан 2014.
  56. ↑ Manjusri Secondary School  (ағыл.). Manjusri Secondary School. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  57. ↑ About Us  (ағыл.). Buddhist Library. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  58. ↑ About Us  (ағыл.). Buddhist and Pali College of Singapore. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  59. ↑ About Us  (ағыл.). Buddhist College of Singapore. Тексерілді, 27 ақпан 2014.
  60. ↑ a b c d e Сингапур, 1988
  61. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  62. ↑ a b Генрих Шпажников, 1980
  63. ↑ Communauté Catholique Francophone de Singapour  (фран.). Communauté Catholique Francophone de Singapour. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  64. ↑ a b Сингапур, 1988
  65. ↑ Lai Ah Eng
  66. ↑ Cathedral of the Good Shepherd  (ағыл.). Archdiocese of Singapore. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  67. ↑ Church of the Nativity of the Blessed Virgin Mary  (ағыл.). Archdiocese of Singapore. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  68. ↑ Holy Family History  (ағыл.). Church of Holy Family. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  69. ↑ Church of the Sacred Heart  (ағыл.). Archdiocese of Singapore. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  70. ↑ Saint Joseph's Church  (ағыл.). Archdiocese of Singapore. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  71. ↑ Church of St Teresa  (ағыл.). Archdiocese of Singapore. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  72. ↑ Church of the Holy Trinity  (ағыл.). Church of the Holy Trinity. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  73. ↑ Our History  (ағыл.). Church of St Mary of the Angels. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  74. ↑ Armenian Apostolic Church of St. Gregory the Illuminator  (ағыл.). Armenian Apostolic Church of St. Gregory the Illuminator. Тексерілді, 6 ақпан 2014.
  75. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  76. ↑ Ukrainian Catholic Eparchy of Saints Peter and Paul  (ағыл.). Ukrainian Catholic Eparchy of Saints Peter and Paul. Тексерілді, 19 ақпан 2014.
  77. ↑ IJ Sisters Singapore  (ағыл.). CHIJ. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  78. ↑ The Convent of Our Lady of Good Counsel  (ағыл.). CHIJ OLGC. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  79. ↑ Convent Of The Holy Infant Jesus (Katong) Primary  (ағыл.). CHIJ (Katong) Primary. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  80. ↑ CHIJ (Kellock)  (ағыл.). CHIJ (Kellock). Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  81. ↑ Convent of the Holy Infant Jesus Our Lady Queen of Peace  (ағыл.). Convent of the Holy Infant Jesus Our Lady Queen of Peace. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  82. ↑ Saint Joseph's Institution Junior  (ағыл.). Saint Joseph's Institution Junior. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  83. ↑ St Stephen's School  (ағыл.). St Stephen's School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  84. ↑ St Gabriel's Primary School  (ағыл.). St Gabriel's Primary School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  85. ↑ Convent of the Holy Infant Jesus Primary (Toa Payoh)  (ағыл.). Convent of the Holy Infant Jesus Primary (Toa Payoh). Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  86. ↑ CHIJ Katong Convent  (ағыл.). CHIJ Katong Convent. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  87. ↑ CHIJ Secondary School  (ағыл.). CHIJ Secondary School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  88. ↑ CHIJ St. Joseph's Convent  (ағыл.). CHIJ St. Joseph's Convent. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  89. ↑ CHIJ St Nicholas Girls’ School  (ағыл.). CHIJ St Nicholas Girls’ School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  90. ↑ St. Gabriel's Secondary School  (ағыл.). St. Gabriel's Secondary School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  91. ↑ St.Patrick's School  (ағыл.). St.Patrick's School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  92. ↑ Hai Sing Catholic School  (ағыл.). Hai Sing Catholic School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  93. ↑ SJI International School  (ағыл.). SJI International School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  94. ↑ Catholic High School  (ағыл.). Catholic High School. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  95. ↑ Catholic Junior College  (ағыл.). Catholic Junior College. Тексерілді, 18 ақпан 2014.
  96. ↑ St Andrew's Junior School  (ағыл.). St Andrew's Junior School. Тексерілді, 19 ақпан 2014.
  97. ↑ Saint Andrew's Secondary School  (ағыл.). Saint Andrew's Secondary School. Тексерілді, 19 ақпан 2014.
  98. ↑ St Andrew's Junior College  (ағыл.). St Andrew's Junior College. Тексерілді, 19 ақпан 2014.
  99. ↑ Anglican Diocese of Singapore  (ағыл.). Anglican Diocese of Singapore. Тексерілді, 20 ақпан 2014.
  100. ↑ Lutheran Church in Singapore  (ағыл.). Lutheran Church in Singapore. Тексерілді, 20 ақпан 2014.
  101. ↑ Trinity Theological College  (ағыл.). Trinity Theological College. Тексерілді, 21 ақпан 2014.
  102. ↑ TCA College  (ағыл.). TCA College. Тексерілді, 21 ақпан 2014.
  103. ↑ East Asia School of Theology  (ағыл.). East Asia School of Theology. Тексерілді, 21 ақпан 2014.
  104. ↑ Сингапур, 1988
  105. ↑ a b c d Генрих Шпажников, 1980
  106. ↑ LaiAhEng
  107. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  108. ↑ LaiAhEng
  109. ↑ a b Сингапур, 1988
  110. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  111. ↑ About Us  (ағыл.). Majlis Ugama Islam Singapura. Тексерілді, 4 ақпан 2014.
  112. ↑ Сингапур, 1988
  113. ↑ The OfficialStory  (ағыл.). SingaporeNagoreDargah. Тексерілді, 4 ақпан 2014.
  114. ↑ Mosque Information  (ағыл.). MasjidAlIstiqamah. Тексерілді, 4 ақпан 2014.
  115. ↑ MUIS AnnualReport 2010  (ағыл.). MUIS. Тексерілді, 4 ақпан 2014.
  116. ↑ Topley and DeBernardi, 2011
  117. ↑ Kuah-Pearce Khun Eng, 2009
  118. ↑ Our History  (ағыл.). Taoist Mission (Singapore). Тексерілді, 13 ақпан 2014.
  119. ↑ Yueh Hai Ching Temple  (ағыл.). National Heritage Board. Тексерілді, 3 ақпан 2014.
  120. ↑ Lai Ah Eng, Introduction
  121. ↑ Sri Mariamman Temple  (ағыл.). Singapore VR. Тексерілді, 4 ақпан 2014.
  122. ↑ Sri Mariamman Temple  (ағыл.). Singapore Tourism Board. Тексерілді, 4 ақпан 2014.
  123. ↑ History of Sri Vadapathira Kaliamman Temple  (ағыл.). Sri Vadapathira Kaliamman Temple. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  124. ↑ History of Sri Thendayuthapani Temple  (ағыл.). Chettiars' Temple Society, Singapore. Тексерілді, 4 ақпан 2014.
  125. ↑ History  (ағыл.). Sri Veeramakaliamman Temple. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  126. ↑ Temple History  (ағыл.). Sri SivaDurga Temple. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  127. ↑ Sri Ruthrakaliamman Temple  (ағыл.). Sri Ruthrakaliamman Temple, Singapore. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  128. ↑ Our History  (ағыл.). Sri Senpaga Vinayagar Temple. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  129. ↑ Sree Ramar Temple  (ағыл.). Sree Ramar Temple. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  130. ↑ Lai Ah Eng
  131. ↑ Сингапур, 1988
  132. ↑ Background  (ағыл.). Hindu Endowments Board. Тексерілді, 22 ақпан 2014.
  133. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  134. ↑ Singapore's Jews Experience Cultural Rebirth  (ағыл.). Chabad-Lubavitch Media Center. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  135. ↑ Singapore  (ағыл.). American-Israeli Cooperative Enterprise. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  136. ↑ History  (ағыл.). Singapore Jews. Тексерілді, 5 ақпан 2014.
  137. ↑ Сингапур, 1988
  138. ↑ A Short History of How We Came To Be  (ағыл.). Singapore Jain Religious Society. Тексерілді, 7 ақпан 2014.
  139. ↑ Jainism Joins National Inter-Faith Organization (Singapore)  (ағыл.). Pluralism Project. Тексерілді, 7 ақпан 2014.
  140. ↑ Singapore Bahá'í History  (ағыл.). Bahá'í Community of Singapore. Тексерілді, 7 ақпан 2014.
  141. ↑ Генрих Шпажников, 1980
  142. ↑ Lai Ah Eng
  143. ↑ Kuah-Pearce Khun Eng, 2009
  144. ↑ Chee Kiong Tong, 2007
  145. ↑ Wendy Choo Liyun Socialization and Localization: a Case Study of the Datuk Gong Cult in Malacca  (ағыл.). National University of Singapore. Тексерілді, 12 ақпан 2014.
  146. ↑ 马来人风俗（卅四） 没有固定形象的拿督公  (қыт.). Xiao En E-Magazine. Тексерілді, 12 ақпан 2014.
  147. ↑ Our History  (ағыл.). Humanist Society (Singapore). Тексерілді, 12 ақпан 2014.
  148. ↑ Humanist Society Starts in Singapore  (ағыл.). International Humanist and Ethical Union. Тексерілді, 12 ақпан 2014.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Сингапурдағы_дін&oldid=3306767» бетінен алынған