Струна (физика)
Струна (ағылш. String, кейде Желі, кейде Ішек) — физикада Струна теориясы бойынша жорамалданған физикалық нәрсе. Нөлдік өлшемдегі немесе нүкте тәрізді қарапайым бөлшектерден струнаның айырмашылығы, ол бір өлшемді кеңейген нәрсе есептеледі. Струна теориясы зерттеушілерді қызықтыруда, себебі егер фундаменталды нәрсе нүктелік бөлшек емес, струна сызықшасы болса, онда физиктер физиканың фундаменталды теориясын қорғайтын қасиеттерге ие болады. Ең бастысы, кванттық механиканың ережелеріне сай дамитын және өзара әрекеттесетін струна теориясы автоматты түрде кванттық гравитацияны да түсіндіре алады.
Қысқаша
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Струна теориясында, струналар бәлкім ашық (яғни екі ұшы бар кесінді күйінде), немесе жабық (яғни шеңбер тәрізді цикл күйінде), немесе басқа арнайы қасиеттерге ие болуы мүмкін. 1995 жылға дейін, суперсимметриямен біріккен 5 струна теорисы болды. Қазір бұл ұқсамаған струна теориялары М-теориясы деп аталатын жеке теорияның ұқамаған шектері делінеді.
Струна теориясы негізделген бөлшек физикасында теорияның сипаттамалық ұзындығы Планк ұзындығы болып табылады, осы шкалада кванттық ауырлық күшінің әсері айтарлықтай болады делінеді. Салыстырмалы түрде үлкен масштабта, мысалы, зертханалық таразыларда, струналық және нүктелік бөлшектерді нақты ажырату қиын, ал струнаның діріл күйі бөлшек түріне айналады. Струна ядролық физика саласында ағынды түтікше моделін түсіндіруге қолданылады.