Қалқан (геральдика) бетінің кодын көру

{{Елтаңба элементтері}}
{{Otheruses|қалқан}}
'''Геральдикалық қалқан''' (''гербовый щит'') — геральдикалық элементтердің бірі. Бұл элемент барлық елтаңбалардың негізі болып саналады. 

== Қалқан нүктелері ==
[[Сурет:Triangle heraldic shield proportions.svg|thumb|110px|Пропорция щита треугольной формы]]
Фигураның геральдикалық қалқанның қай бөлімінде орналасқанын анықтау үшін қалқанды шартты түрде келесі бөлімдерге бөледі:<ref>[http://www.excurs.ru/pravila/charges/Deleniya.htm Разделение щита и особенности блазонирования.]</ref>.
{|
|- width="600px" border="none"
| width="200px" |
* ''A — басы''
* ''B — қалқанның оң жағы''
* ''C — қалқанның сол жағы''
* ''D — шеті''
* ''E — оң жақ жоғарғы бұрыш''
* ''F — қалқанның ортаңғы бөлімі''
| width="200px" | [[Сурет:Shield points.svg|180px|left]]
| width="200px" |
* ''G — сол жақ жоғарғы бұрыш''
* ''H — құрметті орын''
* ''I — орталық (ортаңғы бөлім)''
* ''J — қалқанның ортаңғы бөлімі (құрсақ, кіндік)''
* ''K — оң жақ төменгі бұрыш''
* ''L — сол жақ төменгі бұрыш''
* ''M — негіздің ортаңғы бөлімі''
|}


== Геральдикалық қалқандардың түрлері ==
[[File:Formes des Blasons Ecus Coats of Arms.svg|250px|thumb|Геральдикалық қалқанлардың түрлері: 1: ортағасырлардағы Француз & Ағылшын "қалқандары"; 2: қазіргі Француз;
3: картуш (сопақ);
4: ромб (әйел адамдарға);
5: тіктөртбұрыш;
6: Италияндық;
7: Швейцарлық, 
8: Ағылшын, Тюдорлар әулеті (16 ғ.);
9: ''à bouche'';
10: Поляк;
11: дәстүрлі Пиренейлік]]
{| class="standard"
|-
!қалқан||Пішін||Дәстүрлі атауы||Таралу кезеңі||Сілемелер||colspan="2"|Мысал
|-
|[[File:Norman2.jpeg |50px|center]]||Бас жағы тарылған үшбұрышты||Варяг (норман)||[[XIII]]-[[XIV]]||<ref>«Егер варяг қалқанының төменге қарау созыңқы ал бас жағы үшкір және сәл домалаңғы болса мұндай қалқанды ежелгігодтық деп атайды». ''Похлёбкин В.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/pohl/25.php Халықаралық бейнелеме және эмблематика сөздігі. қалқан.]</ref>||[[File:Coat of Arms of Slovakia.svg|50px|center]]||border="0"|[[Словакия елтаңбасы]]
|-
|[[File:Coa_Illustration_Shield_Triangular.svg|50px|center]]||Үшбұрыш||Варяг (норман), ескіфранцуз||[[XIII]]-[[XIV]]||<ref>«қалқан пішінінің ең ежелгісі үшбүрышты төменге тарылған түрі болып саналады. Бұл — нормандық немесе варягтық қалқан.» ''Похлёбкин В.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/pohl/25.php Халықаралық бейнелеме және эмблематика сөздігі. қалқан.]</ref><ref>«Варяг қалқаны — ұшбұрышты қалқанның дәстүрлі атауы.» [http://www.heraldicum.ru/glossary.htm «Геральдикум».]</ref><ref>«Үшкіртүпті үшбұрыш қалқан көбінесе ескі елтаңбаларда кездеседі және мұндай қалқан түрін нормандық қалқан деп атайды.». ''Ивлев С. А.'' [http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm Елтаңбалар және геральдика.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180411220706/http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm |date=2018-04-11 }}</ref><ref>«XIII мыңжылдығының соңына қарай қалқан пішіні тарыла бастады.» [http://libwar.ru/?p=61 Геральдикалық қалқан.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304102209/http://www.libwar.ru/?p=61 |date=2016-03-04 }}</ref>||[[File:Coat of Arms of Norway.svg|50px|center]]||[[Норвегия елтаңбасы]]
|-
|[[File:Blason Vide Moderne 3D.svg|50px|center]]||Негізі үшкірленген тіктөртбұрышты||Француз қалқаны||[[XVIII]]-[[XXI]]||<ref>«Квадрат немесе тіктөртбұрышты негізі үшкірленген қалқанды француз қалқаны деп атайды.». ''Похлёбкин В.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/pohl/25.php Халықаралық бейнелеме және эмблематика сөздігі. қалқан.]</ref><ref>«Кейіннен жаңа француз қалқаны көп елдердің елтаңбаларын жасауда қолданыла бастады». ''Ивлев С. А.'' [http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm Елтаңбалар және геральдика.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180411220706/http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm |date=2018-04-11 }}</ref>||[[File:Coat of Arms of the Russian Federation.svg|50px|center]]||[[Ресей елтаңбасы]]
|-
|[[File:France1.jpg|50px|center]]||Негізі мен жоғарғы бұрыштары үшкірленген тіктөртбұрышты||Француз||[[XVIII]]-[[XX]]||||[[File:Coat of arms of the Vatican City.svg|50px|center]]||[[Ватикан елтаңбасы]]
|-
|[[File:Blason Vide CH 3D.svg|50px|center]]||Негізі дөңгеленген тіктөртбұрышты||Испан||[[XIV]]-[[XV]]||<ref>«Испан қалқаны — қалқанның шартты атуы.» [http://www.heraldicum.ru/glossary.htm «Геральдикум».]</ref>||[[File:Coat_of_arms_of_Vilnius_Gold.png|50px|center]]||[[Вильнюс]] елтаңбасы
|-
|[[File:Spain2.jpg|50px|center]]||Негізі дөңгелетілген тіктөртбұрышты||Испан||[[XIX]]-[[XX]]||<ref>«Пішіні квадрат және төмеңгі жағы сәл шығыңқы болатын дөңгелетілген қалқанды испан қалқаны деп атайды.». ''Похлёбкин В.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/pohl/25.php Халықаралық бейнелеме және эмблематика сөздігі. қалқан.]</ref><ref>«Испан қалқанлары негізінен Пиреней жартыаралдар елтаңбаларында кездеседі». ''Ивлев С. А.'' [http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm Елтаңбалар және геральдика.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180411220706/http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm |date=2018-04-11 }}</ref>||[[File:Escudo de España ajustado a la norma heráldica.svg|50px|center]]||[[Испания елтаңбасы]]
|-
|[[File:Tarce shield.png|50px|center]]||Бейнелі||Неміс (герман), «тарч»||[[XV]]-[[XVI]]||<ref>«Тарч — кіші турнирлі қалқан.» [http://www.heraldicum.ru/glossary.htm «Геральдикум».]</ref>||[[File:Wappen Duke of Devonshire.png|50px|center]]||| Девоншир тегінің елтаңбасы
|-
|[[File:German3.JPG|50px|center]]|||Созыңқы тері||Неміс (герман), «картуш», барка||[[XVI]]-[[XVII]]||<ref>«Негізінен басқа елдерге Германиядан келген қалқан түрі». ''Похлёбкин В.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/pohl/25.php Халықаралық бейнелеме және эмблематика сөздігі. қалқан.]</ref><ref>«Көгілдір жазықта жебесі тартулы садақ пен неміс қалқаны бейнеленген.». [http://www.heraldicum.ru/belarus/index.htm Брест  елтаңбасы]</ref><ref>«Неміс — Бейнелі қалқанның шартты атуы.» [http://www.heraldicum.ru/glossary.htm «Геральдикум».]</ref><ref>[http://libwar.ru/wp-content/uploads/images/geraldika/55_3.JPG Геральдикалық қалқан.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130322132617/http://libwar.ru/wp-content/uploads/images/geraldika/55_3.JPG |date=2013-03-22 }}</ref>||[[File:COA Russian SFSR.svg|50px|center]]||[[РКФСР елтаңбасы]]
|-
|[[File:Poland1.jpg|50px|center]]||Созыңқы тері||Поляк барка||[[XVI]]-[[XVIII]]||||[[File:Coat of arms of Estonia.svg|50px|center]]||[[Эстония елтаңбасы]]
|-
|[[File:Poland3.jpg|50px|center]]||Созыңқы тері||Поляк барка||[[XVII]]-[[XVIII]]||||[[File:Grand COA of Sapiega family (Lithuania).png|50px|center]]||Сапег тегінің елтаңбасы
|-
|[[File:England1.jpg|50px|center]]||Бас жағында қос төңкерілген доғасы бар үшбұрышты||Ағылшын||[[XVIII]]-[[XX]]||<ref>«Бас жағында қос төңкерілген доғасы бар үшбұрыштықалқан ағылшын елтаңбаларында кездеседі». ''Ивлев С. А.'' [http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm Елтаңбалар және геральдика.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180411220706/http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm |date=2018-04-11 }}</ref>||[[File:Coat_of_arms_of_Panama.svg|50px|center]]||[[Панама елтаңбасы]]
|-
|[[File:Треугольничек.jpg|50px|center]]||Үшбұрыш || || || ||[[File:Coat of arms of Nicaragua.svg|60px|center]]||[[Никарагуа елтаңбасы]]
|-
|[[File:England2.jpg|50px|center]]||Негізі мен жоғарғы бұрыштары үшкір тіктөртбұрышты||Ағылшын||[[XVIII]]-[[XX]]||||[[File:Coat of arms of Moldova.svg|50px|center]]||[[Молдавия елтаңбасы]]
|-
|[[File:England3.jpg|50px|center]]||Негізі үшкір тіктөртбұрышты||Ағылшын||[[XVIII]]-[[XX]]||||[[File:Lesser Coat of Arms of Ukraine.svg|45px|center]]||[[Украина елтаңбасы]]
|-
|[[File:Blason féminin ovale 3D.svg|50px|center]]||Сопақ||Итальян, әйел адамдарға||[[XVI]]-[[XVIII]]||<ref>«Сопақ және жұмыртқатәрізді пішінді қалқанлар итальяндық деп аталады.». ''Похлёбкин В.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/pohl/25.php Халықаралық бейнелеме және эмблематика сөздігі. қалқан.]</ref><ref>«Итальян қалқаны — сопақ қалқанның дәстүрлі атауы.» [http://www.heraldicum.ru/glossary.htm «Геральдикум».]</ref>||[[File:Coat of arms of Ecuador.svg|50px|center]]||[[Эквадора елтаңбасы]]
|-
|[[File:Blason féminin losange 3D.svg|50px|center]]||Ромб||Әйел адамдарға||[[XV]]-[[XVIII]]||<ref>«Ромбылы қалқанларды негізінен тек әйел адамдардың елтаңбасынан кездестіруге болады». ''Ивлев С. А.'' [http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm Елтаңбалар және геральдика.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180411220706/http://www.fondcultura.ru/htmls/method/texts_history/europe_gerb.htm |date=2018-04-11 }}</ref>||[[File:Arms of Anne, the Princess Royal.svg|50px|center]]|| Ханшайым Анна елтаңбасы
|-
|[[File:Blason féminin circulaire 3D.svg|50px|center]]||Домалақ||Византиялық (шығыс)||[[XII]]-[[XVI]]||<ref>«Домалақ қалқан шығыс қалқаны болып саналады. Ол ежелгеі кезеңнен бастап Азияның барлық елдерінде қолданылған.». ''Похлёбкин В.'' [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Culture/pohl/25.php Халықаралық бейнелеме және эмблематика сөздігі. қалқан.]</ref>||[[File:National Emblem of the People's Republic of China.svg|50px|center]]||[[Қытай елтаңбасы]]
|-
|[[File:Norman early.jpg|50px|center]]||Тамшытәрізді (Бадамтәрізді)||Варяг, орыс, ежелгіорыс||[[XXI]]||||[[File:Coat_of_arms_of_Novaya_Zemlya.png|50px|center]]||[[Новая Земля]] елтаңбасы  
|}

== Дереккөздер ==
<references/>


== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.excurs.ru/pravila/charges/Deleniya.htm Елтаңбалық шоқпар]
* [http://www.excurs.ru/pravila/armature/Armature.htm#1a Елтаңбалық шоқпар]

[[Санат:Елтаңба элементтері]]
[[Санат:Геральдика]]