Қырғыз Алатауы
| Қырғыз Алатауы | |
 Қырғыз Алатауы | |
| Сипаттамасы | |
|---|---|
| Тау жүйесі | |
| Ұзындығы |
375 км |
| Ең биік шыңы | |
| Биіктігі |
4857 м |
| Орналасуы | |
|
42°22′00″ с. е. 74°35′00″ ш. б. / 42.36667° с. е. 74.58333° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 42°22′00″ с. е. 74°35′00″ ш. б. / 42.36667° с. е. 74.58333° ш. б. (G) (O) (Я) | |
| Елдер | |
|
| |
Қырғыз Алатауы, Қырғыз жотасы (қыр. Кыргыз Ала-Тоо) — Қырғызстандағы таулы жота. Батыс бөлігінің солтүстік беткейі Қазақстан жерінде (Жамбыл облысы). Жалпы ұзындығы 375 км (шамамен 160 км бөлігі Қазақстан аумағында, Аспара асуы). Батысында Тараз қаласы атырабынан басталып, шығысында Шу өзенінің аңғарындағы Боам шатқалына тіреледі. Жотаның биік жері шығысындағы Батыс Аламедин шыңы (4875 м). Қазақстандағы ең биік жері Меркі өзенінің бастауындағы шың (4102 м)
Геологиясы мен сипаты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Қырғыз Алатауы метаморфтық тау жыныстарынан, шөгінділерден және порфирит, граниттен түзілген. Солтүстік беткейі оңтүстігіне қарағанда жатық, бірнеше сілемдерден тұрады. Бөктерлерінде суармалы егіншілік дамыған. Орта биіктіктегі белдеу малшылардың жазғы жайлауы саналады. Беткейлерінде 2500 м биіктікке дейін дала өсімдіктері, шырша, арша, одан жоғары жағында субальпі, альпі шалғындығы өседі.
Климаты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Тау бөктерінде ауаның орташа температурасы қаңтарда –5 — 6˚C, шілдеде 23 — 24˚C, жылдық орташа жауын-шашын мөлшері 300 мм, тау шақалдарында 800 мм. Жазы қоңыржай жылы, биік таулы өңірінде салқын.
Топырағы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]1100 — 1200 м биіктікке дейін сұр, бозғылт қоңыр топырақты, 2200 — 2500 м-ге дейін қоңыр қызғылт және қара топырақты таулы дала алқабы қалыптасқан. 2500 — 3000 м-ге дейін биік таулы шалғынды дала белдемі орналасқан.
Мұздықтары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
3700 м-ден жоғарыда көп жылдық қар және мәңгі мұздықтар кездеседі. Мұздықтардың аумағы 223 км² (Қазақстанда Меркі өзенінің бастауында шағын мұздық орналасқан).. [1][2]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Қазақстан Энциклопедиясы
- ↑ Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" Қазақ энциклопедиясы" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5