Орталық теледидар тарихы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Орталық теледидар тарихы[1].

Бір мың тоғыз жүз елу алтыншы жылы[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Орталық теледидар Англияға арналған (2 сәуір-4 мамыр) хабарлар сериясын өткізді.

10 сәуір. Эфирде жаңа "Жасыл сәуле" радиоқойылымы (Л.Соболевтің осы аттас повесі бойынша) берілді. Хабардың музыкасын Л. Книппер жазды. Қоюшы режиссер Виктор Турбин.

"1 мамыр". Теледидар арқылы бірінші рет Қызыл алаңдағы әскери шеру мен Мәскеу еңбекшілерінің шеруі көрсетілді. Репортаж екі жылжымалы теледидар станцияларының (ЖТС) көмегімен жүргізілді. Хабардың режиссері — Я. Трайнин болды.

25 маусым. Мәскеуде "Знание" теледидар журналының бірінші нөмірі шықты. Онда А. Горькийдің Қазан төңкерісінен кейінгі отандық ғылымның дамуына қатысуы, орман өнімдерін өңдеуге қолданылатын жаңа машиналар, Мәскеудегі Свердлов алаңының тарихы туралы әңгімеленді. Жекелеген сюжеттер шетелдегі ғылым мен техниканың жаңалықтарына арналды. "Знание" теледидар журналы көрермендерді кеңестік ғалымдардың ғылым мен техниканың әртүрлі салаларындағы аса маңызды жұмыстарымен, ғылыми-зерттеу институттары мен зертханалардың жетістіктерімен таныстырады.

Бір мың тоғыз жүз елу жетінші жыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Орталық теледидар "Ұмытылған таспалар" хабарлар циклін (9 наурыз) бастады, оған ескі кинофильмдердегі неғұрлым қызғылықты көріністері енгізілді (Бұл хабарлар 1959 жылы шілдесінен "Кино әуесқойлары үшін" деп атала бастады).

12 наурыз. Орталық теледидар И. Робиннің пьесасы бойынша жаңа теледидарлық қойылым "Менделеев" көрсетілді. Ол уақыт жағынан екі онжылдықты 1869-90 жылдары қамтиды. Бұл ғалым өміріндегі ғылыми ұлы ерлік химия элементтерінің периодтық жүйесі жасалған ең жарқын және мәнді жылдары. Қоюшы режиссеры — В. Дудин.

Бір мың тоғыз жүз елу сегізінші жыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ярославль, Гомель, Волгоград теледидар студиялары (қаңтар) іске қосылды. 1958 жылы бас кезінде [КСРО]]-да 30 теледидар студиясы жұмыс істеді, бұдан бөлек олар көптеген қалаларда салынып жатты. Елде бұл кезде халықтың пайдалануында 1767 мың телевизор болды (1950 жылы 14,4 мың).

12 сәуір. Орталық теледидар "Молодость" теледидар журналының бірінші нөмірін берді. Ол кеңес жастарының өмірін, күнделікті еңбегін, қоғам құрылысына қатысуын көрсетеді. Журнал достық, махаббат, адам сұлулығы, кеңес жастарының шетелдік жігіттер мен қыздармен интернационалдық байланыстары туралы әңгімелейді.

Сәуір. Алматы, Ростов, Пермь және Пенза теледидар студиялары іске қосылды.

Мамыр. Кишинев және Днепропетровск теледидар студиялары іске қосылды.

24 шілде. Орталық теледидар ұйымдастырған теледидарлық "Қызықты кездесулер клубының" бірінші мәжілісі болды. Жас көрермендердің алдында ғаламшарлар арасындағы қатынастар, астронавтиканың даму жолдары туралы әңгімелеген профессор — В. Добронравов, техника ғылымының докторы — Г. Бабат, инженер-геолог — А. Викторов сөз сөйледі, профессор — Н. Жиров Атлантиданың өмір сүрген, сүрмегені туралы сұраққа жауап берді.

Бір мың тоғыз жүз елу тоғызыншы жыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Орталық теледидар И. Поповтың пьесасы бойынша "Көктемгі найзағайлар" теледидарлық спектаклін (21 сәуір) көрсетті. Спектакль В. Ленинге, оның жалпыресейлік "Искра" саяси газетін құру кезеңіндегі өмірі мен қызметіне, партияның II съезін шақыру мен өткізу жолындағы күресіне арналған. В. Лениннің рөлін артист — А. Консовский, Н. Крупскаяның рөлін — А.Касенкина орындады. Басқа рөлдегілер: Р. Плятт, Б. Оленин, П. Герага, Г. Слабиняк, А. Калинцев. Қоюшы РКФСР еңбек сіңірген әртісі — М. Сидоркина.

27 қаңтар - 5 ақпан. Радио мен теледидардан халық шаруашылығын дамытудың жетіжылдық жоспарын қабылдаған, Кеңестер Одағының коммунизм құру кезеңіне енгенін жариялаған СОКП-нын кезектен тыс XXI съезінің материалдары берілді. Съездің "КСРО халық шаруашылығы дамуының 1959-1965 жылдары арналған бақылау цифлары туралы" қарарында алда тұрған жеті жылдың ішінде радио мен теледидардың кең дамитыны айтылды; радио және теледидар хабарларын тарататын станциялар желісін дамыту қажеттілігі көрсетілді. Осы қарарда партияның идеологиялық жұмысында радио мен теледидардың маңызды рөл атқаруы тиіс екендігі атап көрсетілді. XXI съездің шешімі бойынша, радиоқабылдағыштар мен телевизорлар шығару анағұрлым артады. Өткен 7 жылмен салыстырғанда халыққа телевизорлар сату 4,6 есе, радиоқабылдағыштар мен радиоларды сату 1,8 есе артады. Байланыстың радиорелелік желілерінің ұзындығы шамамен 8,4 есе өсуі тиіс болды.

Радио хабарларын тарату станцияларының қуатын арттыру мен телеледидар және ультрақысқа толқындарда хабарлар таратуды кеңінен енгізу жұмыстарын жылдамдату, сондай-ақ түрлі-түсті теледидарды енгізу белгіленді. Теледидар станцияларының саны 2,6 есе артуы тиіс болды. 7 жылдық жоспар ауылдарды радиоландыру жұмысын аяқтауды да қарастырды. Жаңадан шамамен 100-дей теледидар орталықтары мен теледидар станциялары салынатын болды. Съезд шешімінде теледидар барлық Одақтас республикалардың астаналарында, ірі өнеркәсіптік орталықтар мен олардың айналасындағы ауылдық аудандарда жүзеге асырылуы қарастырылды.

1965 жылы радио қабылдау нүктелерінің саны 30 миллионға, оның ішінде телевизорлар 12,5 миллионға артуы тиіс болды. Жетіжылдықтың алғашқы төрт жылында радио хабарларын тарату станцияларының қуаты 32%-ан астамға өсті, оның үстіне ультрақысқа толқындарда хабарлар тарату үш есеге өсті. Ультрақысқа толқындарда хабар тарату елдің халық тығыз қоныстанған негізгі аудандарындағы 100-дей қалада жүргізілді. Жетіжылдықтың төрт жылында радиоқабылдағыш аппараттарының саны шамамен 23 милллионға дейін көбейді.

1963 жылы бас кезінде шамамен 70 миллиондай қабылдау қондырғылары, оның ішінде 33 миллиондай радиоқабылдағыш және 8 миллиондай телевизор болды. Радиорелелік желілердің ұзындығы төрт жыл ішінде 4 еседен аса өсті. 1959-1962 жылдары 70 теледидар орталығы мен ретрансляциялық станциялар іске қосылды. 1963 жылы тағы да сегіз теледидар орталығы мен он ретрансляциялық станциясының құрылысы аяқталды. 1964 жылы жетіжылдық жоспардың теледидар хабарларын тарату жөніндегі тапсырмалары орындалып бітеді.

31 қаңтар. Орталық теледидар "Кеңес театры тарихының беттерінен" хабарлар циклін бастады. Бірінші хабар кеңес театрының 1917-27 жылдары аралығындағы өмірі туралы әңгімеледі. Бұл кезде дүниежүзілік классикалық драматургияның шығармалары жаңа көрерменнің игілігіне айналып, жас кеңес драматургиясының қалыптасуы басталды.

Қаңтар. Фрунзе (қазіргі Бішкек), Ақмешіт және Воркута теледидар студиялары іске қосылды.

3 тамыз. Орталық теледидар Мәскеудегі халықаралық кинофестивальдың ашылуы туралы репортаж берді. Екі апта бойы теледидардан көрермендерге күн сайын конкурсқа ұсынылған фильмдер, фестивальға қатысушылар мен қонақтары туралы әңгімеленді. Фестивальға қатысушылар тұрған "Москва" қонақ үйі нөмірлерінің бірі "теледидар студиясына" айналды. Бұл жерде телекамералар, дыбыс режиссерінің пульті, микрофондар орналасты. Теледидардан белгілі режиссерлер, кино артистері, кино сыншылары мен кино жұлдыздары сөз сөйледі. Қызу, еркін әңгімеде кинематография қайраткерлері өздерінің мәскеулік әсерлері, шыгармашылық жоспарлары, көрермендермен өткен кездесулері, "Кино өнеріндегі гуманизм, халықтар арасындағы бейбітшілік пен достық үшін" девизімен өтіп жатқан фестиваль фильмдері туралы өз пікірлерінмен бөлісті.

31 қазан. Теледидардың Орталық студиясы Саяси және ғылыми білімдерді тарату жөніндегі Бүкілодактык қоғамның басқармасымен бірлесе отырып ұйымдастырған теледидарлық Халық университеті ашылды. Унивеситеттің ашылуында академиктер М. Митин, А. Опарин және басқалар сөз сөйледі. Пятигорск, Қазан және Череповец теледидар студиялары іске қосылды.

1 қараша. Орталық теледидар Халық университеті өнер факультетінің бірінші хабарын өткізді.

Бір мың тоғыз жүз алпысыншы жыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Ленинградта бірінші рет эфирден түрлі түсті бейнедегі хабар беру (5 қаңтар) жүзеге асырылды. Бұл күні Таврия сарайындағы көрмеде көрсетілген, М. Бонч-Бруевич атындағы байланыстың электро-техникалық институтында кұрастырылған телевизорлар теледидар орталығынан берілген хабарларды қабылдады. Қалалық партия конференциясының делегаттары алғашқы көрермендерге айналды. Одан кейін өнеркәсіп көрмесіне келген ондаған мың ленинградтықтар да хабарларды көре алды.

14 қаңтар. Мәскеуде түрлі түсті теледидар бағдарламаларының байқау хабарлары басталды. Түрлі түсті бағдарламаның бір жарым сағатқа созылған бірінші хабары түрлі түсті кинофильмдердің көріністерінен және жекелеген концерттік нөмірлерден құралды. Хабар 20.00-де басталды. Оның қара-ақ түсті бейнесі 8-арна арқылы 10-20 шақырым қашықтықтағы "Рубин", "Темп-3", "Алмаз", "Кристалл" т.б. телевизорларына берілді. Түрлі түсті бейнені Мәскеудің әр түрлі аудандарында орнатылған арнаулы теледидар қабылдағыштары қабылдады. Түрлі-түсті хабар берудің бірінші бағдарламасында "Қырымдағы күз" деректі киноочерк, "Тас гүл" және "Алтын симфония" фильмдерінен көріністер, сондай-ақ шағын мультфильм көрсетілді. Концерттік нөмірлері де көрсетілді.

10 ақпан. Мәскеуден жаңа кабельдік желі бойынша Орталық теледидардың Киевке арналған бағдарламасының байқау хабары берілді. Киевтіктерге кинофильм көрсетілді. Өз кезегінде теледидардың Киев студиясы мәскеуліктерге арнап концерт берді. Трансляция жаңа мың шақырымдық жерасты магистралімен жүзеге асырылды. Бұл магистраль кейіннен Украина астанасынан батысқа қарай ұзартылды.

Бір мың тоғыз жүз алпыс бірінші жыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Орталық теледидар "Кино әуесқойларының теледидар клубын" (16 ақпан) ашты. "Клубта" әуескойлық фильмдер көрсетілді. Хабарға фильмдердің авторлары жұмысшылар, инженерлер, ғалымдар, артистер, журналистер, кинематография қайраткерлері қатысты.

10 маусым. Орталық теледидар бірінші берді. Көрермендер ағылшын астанасының жалпы көрінісін көрді. Оның тарихи орындарымен, көрікті жерлерімен, көшелерімен және алаңдарымен танысты. Одан кейін ұлттық "Туды алып шығу" салтанаты көрсетілді.

23 қыркүйек. Орталық теледидар ГДР теледидарымен бірлесе отырып, ГДР-дың астанасынан "Бүгінгі Берлин" теледидар репортажын берді.

3 желтоқсан. "Жаңалықтар эстафетасы" жаңа теледидар журналының бірінші нөмірі шығарылды. Журнал телекөрермендерге ең маңызды жаңалықтар туралы әңгімеледі. Эфирден сюжеттер көрсетті. Fарышқа ұшулар мен өндіріс жаңашылдарының жетістіктері, ауыл шаруашылығы еңбеккерлері мен химия құрылысшыларының істері, ғалымдар ашкан жаңалықтар, бүкіл дүниежүзіндегі бейбітшілік үшін күресушілердің табыстары, әдебиет, өнер, спорт жаңалықтары қамтылды. Журнал жұмысына Ленинград (Санкт-Петербург), Киев, Свердловск (қазіргі Екатеринбург), Минск, Рига, Таллин, Кишинев, Львов, Горький (қазіргі Нижний Новгород), Қазан және басқа да көптеген қалалардың теледидар студиялары қатысты.

Бір мың тоғыз жүз алпыс екінші жыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

КСРО Орталық теледидары, Украина, Эстония, Латвия теледидарлары 1960 жылы ақпан айынан іске кіріскен теледидар бағдарламаларымен алмасудың халықаралық ұйымы Интервидениенің құрамына ресми түрде (1 қаңтар) енді. 1960 жылы ГДР, Венгрия, Польді, Польшаны, Румынияны, КСРО мен Чехословакияны байланыстыратын теледидар желісінің ұзындығы сегіз мыңдай шақырымды құрады.

21 ақпан. Орталық теледидар "Батырлық туралы әңгімелер" хабарлар сериясын бастады. Телекөрермендерге ұнаған бұл хабарларда жазушы С. Смирнов әлі де белгісіз батырлар, кеңес адамдарының ерліктері тарихына осы уақытқа дейін енбеген жаңа батырлар туралы әңгімеледі.

14 наурыз. Мәскеуде "Өмір беттері" (сценарийі Д. Щегловтікі, қоюшылар РКСФР Халық артистері В. Дудин мен Г. Хлопова) атты теледидар спектаклінің премьерасы болып өтті. Спектакль Карл Маркс өмірінің көріністерімен таныстырады. К. Маркстің рөлін КСРО Халық артисі біріне айналды. Оған ел іш белгілі адамдары, театр киноның, эстраданың, цирктің атақты артистері, ақындар, жазушылар, суретшілер, спортшылар көркемөнерпаздар. КСРО-ға гастрольге келген шетелдік қонақтар қатысты. Олар еркін жағдайда, шыны аяқ кофе іше отырып, өз жұмыстары,өз шығармашылықтары туралы әңгімеледі, жоспарларын бөлісті, ән айтып, музыкалық аспаптарда ойнады, әдеби шығармалар оқыды. Телекөрермендердің есінде "Теледидар кафесінде" кеңестік ғарышкерлермен болған кездесулер калды. "Көгілдір отқа" хабарлары Ленинградтан (С.Петербург), Киевтен, Талиннен, Ригадан, Вильнюстен, Львовтан, Қазаннан және де басқа қалалардан да берілді. Орталық теледидар "Біздің досымыз Болгария" аттытеледидарлық викторина ұйымдастырды. Оған Мәскеудің, Киевтің, Минск, Талллин, Риганың, Вильнюс, Воронеж, Горькийдің (Нижний Новгородтың) және де басқа қалалардың телекөрермендері белсенді қатысты.

21 сәуір. "И. Лениннің жұмыс күні" атты теледидар фильмінің премьерасы болып өтті. Фильм Мәскеу теледидар орталығында бейнені теледидар экранынан жазып алу әдісімен түсірілді. В. Лениннің рөлін артист Д. Масанов орындады. Фильм түпнегіздік құжаттарға негізделді. Оқиғалардың болған уақыты - 1921 жылдың ақпан айы экран Жас Кеңестер Республикасының ауыр күндерін көрсетті. Қираушылық, аштық, дұшпан элементтердің қарсылығы. Аласапыран, қатаңдыққа, аландаушылыққа толы жылдардың тынысы әрбір кадрдан, әрбір көріністен сезіліп тұрды. ТелекөрермендерЛенин өмірінің маңызды беттерінің бірі баяндалған фильм көрді.

8 маусым. Орталық теледидар "Фильм титрлерін оқи отырып..." хабарлар циклін ұйымдастырды. Бірінші хабар оөз өнерінің құралдарымен экранная күшті және саналуан сезімдер мен ойлар бере алатын кинооператор кәсібі туралы әңгімеледі. Телекөрермендер кинооператорлар А. Москвин және С. Урусовскийдің шығармашылығымен танысты.

28 маусым. Ленинград теледидар студиясы Польшаның, Венгрия, Чехословакия, ГДРдің телекорермендері үшін Невадағы қала туралы хабар өткізді. Көрермендер телевизор экрандарынан Марк алаңының жалпы көрінісін, тарихи "Аврора" крейсерін, Смольныйды, Университет жағалауын, Нева даңғылын, Пушкин болған жерлерді көрді.

24 тамыз. Орталық теледидар "Нью-Йорктен Ясная Полянаға" атты теледидар фильмін көрсетті. Орыстың екі жас жігіті патша тыңшыларының іздеріне түскенінен қашады. Эмиграция үшін олар Американы шаңдайды. Олар нақ сол "демократиялық" және бай мемлекетте ізге түсуден құтылып, бостандыққа ғана жетіп қоймай, байсалды, тоқ өмір сүреміз деген аңқау ойда болды. Олар Америкада аштықты, жоқтықты, жанкештілікті бастарынан өткізеді. Бірқатар жағдайлардың тоқайласуынан олардың тағдыры жөнінде Лев Толстой хабардар болады. Достар кейіннен Ресейге қайтып оралады, олардың қайтып оралуына Л. Толстой көмектескен еді. Алайда өмірдің буырқанған оқиғалары оларды ұзақ жылдарға бөліп тастайды. Олар тек жарты ғасыр өткеннен кейін ғана, өздерінің азаттық алуының мән-жайын күтпеген жерден білгеннен кейін қайта кездеседі. "Нью-Йорктен Ясная Полянаға" фильмі мазмүны жағынан ғана емес, сондай-ақ өзінің формасы жагынан да қызықты. Сценарийші В. Владимиров пен режиссеры Ф. Эрмлерге өмірде болған оқиға туралы әңгімеге қызғылықты үйлесім табудың сәті түсті. Фильмге әңгімеленген тарихқа қатысушылардың өздері де қатыстырылды.

21 қазан. Орталық теледидар жаңа жексенбілік "Музыкалық киоск" хабарын енгізді. Ол елдегі және шетелдегі музыкалық өмірдің оқиғалары, жаңа кітаптар, журналдар, грампластинкалар туралы әңгімеледі. Телекөрермендер музыкалық театрлардағы премьераларда, концерттік залдарда, нома дүкендерінде "болуға", музыкалық жөніндегі баспасөз беттерін "парақтауға", ән жазбаларын тыңдауға мүмкіндік алды. Қысқаша әңгімелесулер шағын музыкалық көркемдеулер көрермендерге Мәскеу, Ленинград, Киев, Тбилиси, Таллин және басқа да қалалардың музыкалық өмірінің жаңалықтарымен, орындаушылардың жаңа бағдарламаларымен танысуына мүмкіндік берді.

30 қазан. Орталық теледидардың "Музыкалық блокнот" журналынын бірінші номірі шығарылды. Онда бұрынғы және қазіргі заманғы музыкашылардың өміріндегі кызықты тарихтар, халық сүйіп тындайтын шығармалар, сазгерлердің шығармашылығы, музыкалық аспаптардың тарихы туралы әңгімеленді. 1963 жылы 4 казанда "Музыкалық блокноттың" аты өзгертіліп, "Сіздердің хаттарыңыздың беттері" деп атала бастады.

8 қараша. Орталық теледидар "Интервидение" теледидар журналының бірінші нөмірін көрсетті. Оны жеті елдің: КСРО-ның, Польша, Болгария, Чехословакия,ГДР, Румынияның телестудиялары дайындады. Журнал Қазан төнкерісінің халықаралық маңызына арналды.

24 қараша. Орталық теледидар "Әлем бүгінгі күні" атты жаңа хабар енгізді. Шолушылар "дөңгелек үстел" басында сыртқы саяси мәселелер жөнінде сөз толғады.

28 қараша. Орталық теледидар "Ғылым өндіріске" атты теледидар журналынын бірінші шығарылымын көрсетті.

8 желтоқсан. Орталық теледидар жастарға арналған "Сүйсіндірерлік кездесулер" атты хабарлардың жана циклін бастады. Бұл жастардың аға ұрпақ өкілдерімен белгілі ғалымдармен, жазушылармен, сазгерлермен, артистермен қазіргі заманның әртүрлі өзекті проблемалары бойынша кездесулері болды.

21 желтоқсан. Телевизор экрандарында бірінші рет "Кинопанорама" сөзі пайда болды. Хабар көрермендерді елдегі киностудиялардың жұмысымен, олардағы ұжымдардың шығармашылық ойларымен, кинематографияның жетекші шеберлерінің жаңа жұмыстарымен, киноға алғаш түскен актерлермен, экранға шығатын фильмдермен таныстырды.

23 желтоқсан. Эфирден бөбектерге арналған "Тауып көр" хабарының 200-шығарылымы көрсетілді. Оның бірінші шығарылымы бұдан 20 жылдай бұрын көрсетілген еді. "Тауып көр" бөбектерге оларды қоршаған дүние туралы қызықты мәліметтер берді, мектеп жасына дейінгілерді тәрбиелеуге көмектесті. "Тауып көр" ойындық хабар; оған тірі кейіпкерлер: екі мектеп оқушысы және олардың атасы қатысады.

Бір мың тоғыз жүз алпыс үшінші жыл[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Орталық теледидар жастарға арналған "Біздің баспасөз орталығымыз" атты (14 сәуір) бірінші хабар өткізді. Сұрақтарға "Молодой коммунист", "Техника молодежи", "Смена", "Вокруг света" және "Ровесник" журналдарының редакторлары жауап берді. Олар журналдардың кезекті 11 нөмірлерінің мазмұны туралы әңгімеледі. Одан кейін көрермендер В. Лениннің бастамасымен негізделген Мәскеу Қызыл Тулы жоғары жалпы әскери командалық училищесімен танысты, Индонезия джунглилерінде "болды". Оңтүстік Вьетнамға Америка агрессиясы туралы кинокадрларды көрді. Телекөрермендер сондай-ақ Мәскеу эксперименттік-хирургиялық аппаратурасы ғылыми зерттеу институты әзірлеген жаңа медициналық приборларды көрді. Хабардың соңында көктемге арналған жаңа ән орындалды.

17 сәуір. Орталық теледидар "Үлкен химия экраны" теледидар газетінің бірінші нөмірін көрсетті. Ол әдетте былай құрылды: химия дамуының көкейкесті мәселелерінен басты тақырыбы беріледі, алдыңғы қатарлы кәсіпорын немесе екпінді құрылыс туралы репортаж немесе очерк, "Назар аудар, телесәуле!" сатиралық бөлім жаңашылдық мінбері және демалыс беті, жаңалықтар хроникасы. "Үлкен химия экранының" шығарылымдарында тақырыптық бөлімдер, айдарлар болды. Олардың ішінде: Химияның дамуына мемлекеттік құлаш, бүкілхалықтық назар аудару!", "Алдыңғы қатарда", "Жаңа нәрсеге кең жол", т.б. болды.

5 мамыр. Орталық теледидар "Эфирде Жастық" атты бірінші хабар жүргізді. Бұған дейінгі жастарға арналған телехабарлар шашыраңкы, әрт үрлі атаулармеөткізілді. Енді олар бір бағдарламаға біріктірілді. Ол енді "Көңілділер мен тапқырлар", "Сенің батырларың, комсомол!", "Біздің баспасөз орталығымыз", "Комсомол прожекторы", "Горизонталдар мен вертикальдар бойынша" тәрізді таныс хабарлар бойынша саяхат жасауға құрылған өзіндік шолу болып табылды. "Горизонтальдар мен вертикальдар бойынша" хабарларына өнеркәсіптік кәсіпорындардың, техникумдар мен инстиуттардың жігіттері мен қыздары қатысты. Олар әрбір сұрағы ғылым мен техниканың проблемалары, өнер мен әдебиеттегі және т. б жаңалықтар туралы әңгімелейтін сюжет болып табылатын теледидар кросвордын шешті.

9 мамыр. "Жаңалықтар эстафетасы" теледидар журналының неміс-фашист басқыншыларын жеңген күнге арналған арнаулы шығарылым берілді. Хабар Кеңес Армиясы Орталық Үйінің Қызыл тулы залынан берілді. Көрермендердің алдында рейхстагқа тікелей шабуылдың батырлары М. Егоров пен Ч. Кантария, Брест қамалы қорғанысының батыры П.Гаврилоов, жазушы С. Смирнов және басқалары сөз сөйледі.

11 мамыр. Орталық теледидардағы "Жаңалықтар эстафетасына" Кеңестер Одағының Батырлары, ұшқыш-ғарышкерлер Ю. Гагарин, Г. Титов, А. Николаев және П. Попович қатысты.

14 мамыр. Орталық теледидар ғылыми сүрактар бойынша "Не? Қайда? Қашан? Неліктен?" викторинасын көрсетті.

18 мамыр. Канныда (Франция) өткен теледидар фильмдерінің Халықаралық фестивалінде бас жүлде кеңестік "Жолдағы үш сағат" теледидар фильміне берілді. Оны "Мосфильм" киностудиясы теледидар фильмдерінің бірлестігі шығарған еді (сценарий авторы — Вадим Кожевников, режиссері — Эдмонд Кеосаян).

20 мамыр. Орталық теледидар "Орыс кереметі" кинофильмы жасаушылар Аннели және Андрэ Торндайкке арналған хабарды көрсетті. Телекөрерменнің алдында фильм авторлары сөз сөйледі.

23 мамыр. Орталық радио мен теледидар Мәскеудегі В. Ленин атындағы стадионнан КСРО мен Куба Республикасы халықтарының арасындағы достық митингісі туралы репортаж берілді. Хабарды Кенестер Одағының 56 қаласы теледидар арқылы қабылдады. Шетелде оны Польша, Чехословакия, Венгрия, ГДР, Болгария, Австрия тұрғындары көріп тыңдады. Орталық радионың митинг туралы хабары бүкіл дүниежүзіне ағылшын тілінде, ал Куба үшін испан тілінде жүргізілді. Кубада оны республиканың барлық радиоарналары арқылы таратты.

28 мамыр. Тбилисиде Кавказдағы Тбилиси, Баку және Ереван телестудиялары дерекшілері бірігіп дайындаған "Достық хабаршысы" атты теледидар журналының бірінші нөмірі шығарылды. Журнал айына бір рет шығып тұрды. Ол көрермендерді Грузияның, Әзірбайжанның және Арменияның бауырлас халықтарының жетістіктерімен, олардың экономикасымен, мәдениетімен, өнерімен таныстырды.

2 маусым. Орталық теледидар жас ғарышкерлерінің ұлттық конкурстары женімпаздарының қорытынды кездесуін берді.Оны "Интервидение" де көрсетті. Жеңімпаздарға ескерткіш сыйлықтар тапсырылды. Хабарға кеңес ғарышкері, Кеңестер Одағының Батыры П. Попович қатысты. Ол оқушылардың басқа бауырлас елдерден келген ұлттық конкурстар жеңімпаздарының сұрақтарына жауап берді.

27 маусым. 20.30-да Орталық теледидардың ұшқыш-ғарышкерлер, Кеңес Одағының Батырлары Валентина Терешкова мен Валерий Быковскийдің телекөрермендермен кездесуіне арналған "Жаңалықтардың жұлдызды эстафетасы" басталды. Үлкен студияда ол армен бірге олардың ғарыштык әріптестері Ю. Гагарин, Г. Титов, А. Николаев пен П. Поповичтер болды. Ғарышты игерушілерді, олардың ішіндегі дүниежүзіндегі бірінші әйел-ғарышкерді Социалистік Еңбек Ерлері В. Гаганова мен Н. Заглада, жазушы К. Симонов, ақын Ю. Друнина, КСРО халық артистері Е. Гоголева, А. Грибов, РФСР-ға еңбек сіңірген әртісі, диктор Ю. Левитан шын жүректен құттықтады. Ю.Левитан В. Терешкова мен В. Быковскийге Бүкілодақтық радионың тыңдаушыларынан келіп жатқан хаттарды, жеделхаттарды тапсырды. Ғарыш батырларын оқушылар, мәскеулік кәсіпорындардың жұмысшылары, Мәскеуде өтіп жатқан әйелдердің Бүкілдүниежүзілік конгресінің делегаттары, ГДР еңбекшілерінің өкілдері және басқалары қызу құттықтады. Үш сағатқа созылған бұл үлкен және қызықты теледидар бағдарламасы кезінде оған Ленинград, Киев, Таллин, Прага да қосылды. Хабарды Валентина Леонтьева мен Юрий Фокин жүргізді.

13 қазан. Орталық теледидар "Кеңес музыкасының теледидарлық күнін" өткізді. 12.00-де Д. Шостаковичтің "Мерекелік увертюрасы" ойналды және телевизордың экранында эмблема пайда болды. Сазгерлер Одағының бірінші хатшысы КСРО халық артисі Т. Хренников телекөрермендерге алда тұрған: СОКП ОК маусым Пленумының нәтижелеріне арналған КСРО сазгерлер Одағының пленумы туралы әңгімеледі. Теледидарлық күннің ішінде: "Біз музыканы сүйеміз", "Кеңес сазгерлері балаларға", "Кеңестік опералар мен балеттер беттерінен", "Ән өмірдің серігі" сияқты хабарлар көрсетілді. Кеңес музыкасының теледидарлық күні Бүкілодақтық радио мен теледидардың эстрадалық оркестрінің үлкен концертімен аяқталды. Бұл концерт "Кешкі әуендер" деп аталды.

15 қазан. 20.20-да Орталық теледидардың бірінші бағдарламасында деректік жаңа "Ғарышты кеңестік көру" (екінші шығарылымы. Бірінші шығарылым 1963 жылы 12 сәуірде көрсетілді) телефильмі берілді. Фильм В. Быковский мен В.Терешкованы ғарышқа аттандыруға дайындау туралы әңгімелейді. Бірегей кадрлар 5 және 6-ғарышкердің өмірі мен жұмысын көрсетті. Телекөрермендер сондай-ақ ғарыштық медицина қайраткерлерімен және кеңестік ғарыштануға үлес қосқан радиоэлектроника жөніндегі мамандармен де танысты. Телефильмге бұның алдындағы картиналарда болмаған, ғарышты игеруге арналған жаңа қызықты материалдар енгізілді. Фильмді теледидар операторлары мен ғарыш кемелерін дайындау мен ұшуын жүзеге асыруға қатысқан ұйымдар түсірді. Мәтін мен сценарий авторы - Л. Золотаревский, режиссеры М. Володарский, редакторы С. Кузнецов. Фильмнің жалпы редакциясын авиация генерал-лейтенанты Н. Камалип басқарды. Телефильм кеңестік жұртшылық пен телекөрермендерден жоғары баға алды Монте Карлодағы телефильмдердің Халықаралық фестивалінде "Ғарышты кеңестік көру" (екінші шығарылымы) телефильміне "Алтын Нимфа" Үлкен жүлдеі і берілді.

3 желтоқсан. Орталық теледидар "Ауыл жаңалығы" тележурналының бірінші номірін шығарды. Журнал ауыл шаруашылығы озаттарымен, олар дың тәжірибесімен, жаңа техникамен және ауыл шаруашылық өндірісін механикаландыру мен химияландырудың аса маңызды проблемаларымен, ғылым жетістіктерімен таныстырды. Мамандардың кеңестері берілді, жаңа әдебиеттер туралы әңгімеленді. Журналы "Гектардың бағасы", "Жер және адамдар" және басқа айдарлар болды.

26 желтоқсан. "Жаңалықтар эстафетасы" теледидар журналының жүзінші нөмірі шықты. Оған ғарышкерлер: Г. Титов, A. Николаев, В. Николаева-Терешкова мен В. Быковский, КСРО Халық артисі О. Лепешинская және басқалар қатысты. Журналдың жекелеген "беттері" Ленинградтан, Ақмешіт, сондай-ақ Лондоннан да берілді. Мәскеу радиосы мен теледидарының тілшісі Г. Трофименко жаңа жыл алдындағы Англия астанасынан репортаж берді. "Жаңалықтардың эстафетасы" көрсетілген екі жылдың ішінде оған әртүрлі мамандықтағы, әртүрлі және қызықты тағдырлары бар З мың адам қатысты.

30 желтоқсан. Архангельск теледидар студиясы іске қосылды. 1963 жылы соңында КСРО-да 114 бағдарламалық теледидар орталығы мен бағдарламалық теледидар студияларының әрекет радиусын кеңейтуге мүмкіндік беретін 40-тан астам қуатты ретрансляциялық теледидар станциялары (РТС) болды. Бұған тағы да қуаты 250-ден аз емес ретрансляторларды қосу керек, олардың арқасында Мәскеуден және теледидар хабарларын таратудың басқа да ірі орталықтарынан теледидар хабарларын сенімді қабылдау аймағы үлғая түсіі. 1964-65 жылдары Кавказ бен Қырымның Қара теңіз жағалауларында, Кавказ және Орта Азиялық республикалардың, сондай-ақ Куйбышев (қазіргі Самара), Челябинск және баска да қалаларда миллиондаған телекөрермендер Орталық теледидардың хабарлармен көруге мүмкіндік алды.

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. Қазақ телевизиясы. Энциклопедия. — Алматы: "ҚазАқпарат", 2009, 1-т. ISBN 978-601-03-0070-57.