Аманөткел

Ауыл
Аманөткел
Әкімшілігі
Ел	ҚазақстанҚазақстан
Статусы	Ауылдық округ орталығы
Облысы	Қызылорда
Ауданы	Арал
Ауылдық округі	Аманөткел
Тарихы мен географиясы
Координаттары	46°06′31″ с. е. 61°32′31″ ш. б.46.10861° с. е. 61.54194° ш. б. / 46.10861; 61.54194
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	2196 адам (2009)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	11
Аманөткел картада Аманөткел Аманөткел
Аманөткел шекарасы

Аманөткел — Қызылорда облысы Арал ауданындағы ауыл, Аманөткел ауылдық округі орталығы.

Географиялық орны

Аудан орталығы - Арал қаласынан оңтүстікке қарай 96 км жерде, Сырдария өзенінің жағасында орналасқан.

Халқы

1999 жылы тұрғындар саны 1623 адам (843 ер адам және 780 әйел адам) болса, 2009 жылы 2196 адамды (1087 ер адам және 1109 әйел адам) құрады.

Тарихы

Аманөткел елді мекенінің қазіргі орналасқан аумағында 1750-1800 жылдары аралығында қарақалпақ халқы қоныстанған. Аймақтағы негізгі өткелдердің бірі – Сырдария өзеніндегі қайық өткелі қарақалпақ ұлтының өкілі Аман есімді адамның басқаруымен жұмыс істеген. Тарихи деректерге сүйенсек, елді мекен атауы осы оқиғамен тікелей байланысты болып, «Аманның өткелі» атауынан туындаған. Қазан төңкерісіне дейін бұл өңірдің халқы негізінен Қамбаш, Ақшатау көлдері мен Сырдария жағалауындағы шағын елді мекендерде тіршілік еткен. 1921 жылы Сартай, Ақшатау, Мырзас, Шеңгелді, Сарыкөл, Кәрібөгет секілді елді мекендер біріктіріліп, №17 Аманөткел ауылдық кеңесі құрылды. Осы кезеңде ауылдық кеңеске тиесілі жер көлемі 20 мың гектарды құрады.Ауыл тұрғындары су ресурстарының мол болуына байланысты балық шаруашылығын негізгі кәсіп көзі ретінде игере бастады. 1928 жылы Аманөткел, Шеңгелді, Арғынбай, Табанқұдық балық серіктестіктері құрылып, бір жыл өткен соң олар Аманөткел балық ұжымшарына біріктірілді. Сонымен қатар, 1928 жылы Балықшылар одағы мен жұмысшылар кооперативі құрылып, кейіннен олардың қызметі Арал және Бөген аймақтарына көшірілді. 1937 жылы Аманөткел балық ұжымшарының құрамынан Ақшатау елді мекені бөлініп, Ақшатау балық ұжымшары ретінде дербес шаруашылық бірлігіне айналды. 1938 жылы шағын серіктестіктер ірілендіріліп, «8 Март» және «Социализм» атты ауылшаруашылық артелдері ұйымдастырылды. 1957 жылы қайта құрылымдау жұмыстары жүргізіліп, Ақшатау және Аманөткел балық ұжымшарлары біріктірілді. 1962 жылы Аманөткел ұжымшары Бөген мемлекеттік балық аулау базасының құрамына енгізіліп, Аманөткел мен Ақшатау балық аулау бөлімшелері ретінде қызметін жалғастырды. 1966 жылы бұл екі бөлімше біріктіріліп, 1974 жылға дейін Аманөткел балық аулау бөлімшесі ретінде жұмыс істеді. Осылайша, Аманөткел елді мекені өзінің тарихи қалыптасуы барысында бірнеше рет құрылымдық өзгерістерге ұшырап, негізінен балық шаруашылығының дамуына бейімделген экономикалық орталық ретінде орнықты.

Аманөткел елді мекенінің басқару құрылымы

Аманөткел елді мекенінің басқару жүйесі тарихи кезеңдер ішінде бірқатар құрылымдық өзгерістерден өтіп, ауылдың әлеуметтік-экономикалық дамуына ықпал еткен жетекші тұлғалармен толықты. 1921-1924 жылдар аралығында ауылдың алғашқы басшысы ретінде Нұрлыбай Қожағұлов қызмет атқарды. Оның басқаруынан кейін ауылдың даму үдерісіне елеулі үлес қосқан жетекшілердің қатарында Тлеулес Жаппасбаев, Медеубай Садақбаев, Жұмағали Ешмұратов, Сақитжан Бітімбаев, Маханбетәли Нұрымбетов, Үмбетбай Жанбатыров, Абдулла Жаңабаев, Өтеген Смағұлов, Сейталы Смағұлов, Шындалы Абдраманов, Тәңірберген Дәрменов, Әлібек Шораев және Кенжебек Жанназаров сынды азаматтар болды. Ал 2017 жылдан бастап Қайрат Әбдіраманов Аманөткел ауылдық округінің әкімі қызметін атқарып келеді.

Инфрақұрылым және әлеуметтік нысандар

• Жанұялық емхана және екі фельдшерлік пункт;​
• Мәдениет үйі, халық театры, клуб және кітапхана;​
• Орта мектеп, орталау бастауыш мектеп және 75 орындық балабақша;​
• Музыка мектебінің филиалы және ветеринарлық пункт;
• Денсаулық сақтау және шынықтыру кешені.