Ангидрит

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Ангидрит сульфаттар класына жататын минерал. Химиялық формуласы СаSО4. Гипстің сусыз түрі. Құрамында 41,2% СаО, 58,8% SО3 бар, стронций қоспа ретінде жиі кездеседі.[1] Суды сіңіргенде көл. 30%-ға дейін ұлғайып, гипске айналады. Ромбылық сингонияда кристалданады. Түсі ақ, кейде көгілдір, сұр, қызғылт болып келеді, түссіз мөлдір түрлері сирек кездеседі, шыныдай жылтыр. Қаттылығы 3 – 3,5, меншікті салмағы 2,8 – 3,0 г/см3. Климаты құрғақ аймақтарда суы тартылып келе жатқан көлдерде, тұз кендерінде химиялық шөгінді түрінде түзіледі. Құнды кристалдарынан ұсақ әшекейлі бұйымдар жасалынады. Негізінен цемент өндірісінде пайдаланылады.[2]

Ангидрит -

  1. Минерал, СаSO4. Каттылығы 3-3,5. Сулы ерітінділердің тұнбаға түсуі немесе гипстің сусыздануы нәтижесінде қалыптасады. Беткейлік жағдайда оп-оңай-ақ сумен қанығады, сөйтіп әуелі жартылай гидратқа (СаSO4 х Н2O) , кейінірек гипске (СаSO4 х 2Н2O) айналады. Бұл процесс нәтижесінде оның көлемі 30-40 % (пайызға) ұлғаяды.[3]
  2. Көлемінің 50 %-ы немесе одан да көп мөлшері аттас минералдан тұратын тау жынысы. Әдетте тұз түзетін алаптарда қалыптасады. Тұзды қабаттар мен күмбездер қимасында ізбестастармен, доломиттермен және тұздармен алмасқан күйде ұшырасады. Мұнай — және газкіріктіруші қабаттарда екі ұдай рөл атқарады: қуыстылығы және өтімділігі қанағаттанарлық жағдайда олар жинауыш (коллектор) рөлін атқаратын болса, аталған сипаттардың төмен дәрежесінде қақпақ (флюидоупор) рөлін атқарады.
  • Жаратылысы. Ангидрит шөгінді тау жыныстарының арасында кездеседі. Сирек те болса гидротермалық Ангидрит цемент өндірісінде, басқа құрылыс істерінде гипспен қатар қолданылады.
  • Кендері. Ангидрит біздің елімізде Батыс Уралда, Архангельск, Вологодск, Куйбышев облыстарында, Донбаста кездеседі.[4]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Мұнай және газ геологиясы танымдық және кәсіптік-технологиялық терминдерінің түсіндірме сөздігі. Анықтамалық басылым. — Алматы: 2003 жыл. ISBN 9965-472-27-0
  2. Қазақстан Республикасының табиғаты, 7 том;
  3. Мұнай және газ геологиясы терминдерінің, орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Казакстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Қуандықов. — А.: АРНGroup, 2000. — 328 бет.
  4. Кристаллография, минералогия, петрография. Бұл кітап Абай атындағы Қазақтың мемлекеттік педагогты институтының, география факультетінде оқылған лекциялардың негізінде жазылды, 1990. ISBN 2—9—3 254—69