Анюй ұлттық саябағы (Ресей)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Анюй ұлттық саябағы
орыс. Анюйский национальный парк
ХТҚО санаты — II (Ұлттық парк)
Жалпы мағлұмат
Ауданы429 370 га (1 060 996 акр; 4 294 км 2; 1 658 шаршы миль)
Басқаратын ұйым«Анюй» ФМБУ
Сайтыhttp://anyui-park-rf.ru/
Орналасуы
49°26′26″ с. е. 136°33′25″ ш. б. / 49.4406° с. е. 136.5569° ш. б. / 49.4406; 136.5569 (G) (O) (Я)Координаттар: 49°26′26″ с. е. 136°33′25″ ш. б. / 49.4406° с. е. 136.5569° ш. б. / 49.4406; 136.5569 (G) (O) (Я) (T)
Ел Ресей
АймақХабаровск өлкесі
Анюй ұлттық саябағы (Ресей) (Ресей)
Анюй ұлттық саябағы
Анюй ұлттық саябағы Ортаққорда

Анюй ұлттық саябағы (орыс. Анюйский национальный парк) — Ресейдің Қиыр Шығысындағы Орталық Сихоте-Алин тау жотасының батыс беткейіндегі Анюй өзенінің алабын қамтиды. Анюй өзені солтүстік-шығысқа қарай Охот теңізіне құятындықтан, аймақтың басты өзені Амур өзеніне батысқа құяды. Саябақ Амурдың аласа жайылмасынан Сихоте-Алиннің биік орманды тауларына дейін экологиялық дәліз жасайтындықтан оның маңызы зор болып табылады. Саябақ Хабаровск өлкесінің Нанай ауданында, Хабаровск қаласынан төмен қарай (яғни солтүстік-шығысқа қарай) шамамен 50 миль жерде орналасқан[1][2]. Бұл аймақ шалғай, қалалары және халқы аз. Тарихи тұрғыдан бұл аймақ лосось аулауға, ағаш кесуге және аң аулауға тәуелді болған. Жергілікті байырғы тұрғындар — нанайлар, олар жақын маңдағы елді мекендердің төрттен бір бөлігін құрайды.

Орналасқан жері[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Саябақтың шекаралары батысқа Қарай Амур өзеніне құятын Анюй және Пица өзендерінің шағын өзен бассейндерінің бөлінетін жоталарына сәйкес келетін тақа тәрізді пішінді құрайды. Аумақтың шығыс бөлігі таулы, ал төменгі батыс бөлігі негізінен жайылмалы[1]. Саябақтың ағаш жамылғысының шамамен 45% - ы қиыр шығыс тайга , 30% - ы субтайга (орта таулы қылқан жапырақты орман), 14% - ы жайылма және өзен атырауы, 11% - ы батпақтар. Аумағының төрттен бір бөлігі Амур-Хейлун өзендерінің бассейніндегі қоңыржай сулы-батпақты алқаптарды алып жатқан Анюй ауданы Амур үстіндегі тау ағындарындағы сулы-батпақты түрлер мен балықтардың маңызды мекені болып табылады[3]. Оңтүстік шекарасы «Үш апалы-сіңлілі» тау жотасының солтүстік сызығымен өтеді.

Анюй ұлттық саябағының шекарасы ( ортаңғы оң жақта ). Амур өзеніндегі Хабаровск өлкесінің солтүстік-шығысқа қарай ағып жатқан Троицкое қаласының маңында шыңы бар, төңкерілген тақа пішініне назар аударыңыз. Саябақ шығысқа қарай Сихкоте-Алин тауларына дейін созылып жатыр. Хабаровск қаласы төменгі сол жақта.

Саябақтың батыстағы жартысы «орта Амур жазығының» төменгі шығыс жалғасында орналасқан. Бұл жазық — шығысында Сихоте-Алин жотасы мен батысында Кіші Хинган арасындағы батпақты ойпат. Бұл биіктігі 40 метрге дейінгі Амур өзенінің жайылмасының шөгінді ойпаттары[4]. Саябақтың Оңтүстік-Шығыс қанаты — Пица өзенінің аңғары және салыстырмалы түрде жазық жер. Солтүстік-шығыс қанаты — Анюй өзенінің аңғары және оның салалары және орташа биіктігі 600 метрлік тік және терең каньондары[1]. Анюй өзенінің түпкі көзі — Тордоки Яни, Сихоте-Алинның ең биік шыңы.

Климат және экологиялық аймақ[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Бұл аймақта ылғалды континентальды климаттың кіші түрі, төрт мезгілі айқын, қысы суық, құрғақ және жазы жылы, ылғалды. Мұндай экологиялық аудандар күзгі жапырақтары аз қоңыржай ормандармен танымал[5][6].

Анюй аумағы Уссури жалпақ жапырақты және аралас ормандарының экодогиялық ауданында орналасқан . Дүниежүзілік жабайы табиғат Федерациясының (WWF) мәліметтері бойынша «басқа қоңыржай экожүйелермен салыстырғанда аймақтағы өсімдіктер мен омыртқасыздардың алуантүрлілік деңгейі өте жоғары»[7][8]. Биоалуантүрліліктің бұл жоғары деңгейі аймақта кездесетін экологиялық аймақтардың санына, Амур өзенінің Ресей бөлігінің оқшауланған сипатына (дамыған Қытай және корей аналогтарымен салыстырғанда) және соңғы мұз дәуірінде мұзданудың болмауына байланысты.

Анюйдің тұщы сулы экологиялық ауданы — «төменгі Амур өзенінің бассейні»[3]. Амур өзені Ресейдегі кез-келген өзенге қарағанда тұщы су түрлерін көбірек қолдайды (120 түрі) және Амур мен оның таулы өзендерінің салаларына қоныс аударатын лосось балығымен танымал[9][10].

Өсімдіктер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Саябақ орта және төменгі Амурдағы қорғалатын табиғи аумақтар желісінің маңызды құрамдас бөлігі болып табылады, әсіресе ол өзендердің жайылмаларынан, моңғол емендерінің алқаптық-таулы субтайгасынан және корей қарағайынан тау жоталарына дейін үздіксіз тіршілік ету ортасын біріктіреді. Дүниежүзілік жабайы табиғат қоры көлемді корей балқарағайын «экожүйенің жүрегі» деп атады. Соңғы 50 жылда корей балқарағайының саны үштен екіге қысқарды және ол Анюй ауданының маңында заңсыз ағаш кесудің объектісіне айналуда[11].

Жануарлар[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Саябақтың тұрақты жануар түрі — жойылып кету қаупі төнген Амур жолбарысы. Төменгі жайылмалар қоныс аударатын құстарды қолдау үшін маңызды болып есептеледі. Саябақтағы осал түрлерге жойылып кету қаупі төнген тау қарақұйрығы, осал азиялық қара аю және (ХТҚО анықтамасы бойынша «деректер жеткіліксіз») ұзын құйрықты қайың тышқандары жатады.

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. ↑ a b c http://www.zapoved.ru/catalog/148/%D0%90%D0%BD%D1%8E%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D0%BD%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA Охраняемые территории России.
  2. ↑ http://oopt.aari.ru/oopt/%D0%90%D0%BD%D1%8E%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9 ПА Россия.
  3. ↑ a b https://web.archive.org/web/20160304044314/http://amur-heilong.net/map/002MAPS/ecosys002maps/pages/image/imagepage12.html Всемирный фонд дикой природы, США, 2007 г.
  4. ↑ https://web.archive.org/web/20160122035000/http://eao.ru/?p=27 Департамент выделяет ресурсы Еврейской автономной области (на английском языке).
  5. ↑ Коттек, М.; Гризер, Дж.; Бек, К.; Рудольф, Б.; Рубель, Ф. (2006).http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/pdf/Paper_2006.pdf
  6. ↑ https://datacatalog.worldbank.org/dataset/world-maps-k%C3%B6ppen-geiger-climate-classification Всемирный банк .
  7. ↑ https://web.archive.org/web/20161204002343/http://wwf.panda.org/about_our_earth/ecoregions/russian_fareast_temperate_forests.cfm WWF
  8. ↑ https://ecoregions2017.appspot.com/ Решите, используя данные WWF .
  9. ↑ https://web.archive.org/web/20160304022527/http://amur-heilong.net/http/02_ecosystem/0220AmurWetlandsGlobal200.html Амурский филиал WWF России.
  10. ↑ https://web.archive.org/web/20110411001556/http://wwf.panda.org/about_our_earth/ecoregions/eastrussian_rivers_wetlands.cfm Всемирный фонд дикой природы (WWF Global).
  11. ↑ http://wwf.panda.org/what_we_do/endangered_species/korean_cedar_pine/ Всемирный фонд дикой природы.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Анюй_ұлттық_саябағы_(Ресей)&oldid=3310467» бетінен алынған