Арамей жазуы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Арамей жазуы — б.з.б. мыңыншы жылдың басында финикия жазуы негізінде пайда болып, арамейлер арасында кең қолданылған көне жазу түрі. Бірыңғай дауыссыз дыбыстардан тұрады. Әр дауыссыздан кейін дауысты дыбыс қосылып оқылады. Оңнан солға қарай жазылады. Арамей жазуымен жазылған ескерткіштер Сирияның солтүстігінен, Мысыр, Шам, Хам, Арпад, Ассириядан табылған. Олар б.з.б. 9-13 ғасырларда жазылған. Бұл жазу Жерорта теңізінің жағалауындағы ежелгі тайпалар: ассириялықтар, бабылдықтыр, еврейлер, парсылар және тағы басқалар арасында кең тараған. Арамей жазуы Ахемен әулеті билік құрған тұста Парсы еліндегі екі мемлекеттік ресми жазудың бірі болған. Арамейлердің арабтарға сіңіп кетуіне байланысты арамей жазуы б.д. 3-4 ғасырларда қолданыстан шығып қалды. Таяу және Орта шығыстағы ежелгі Азия халықтары жазуының, соның ішінде араб, еврей, пехлеви, ұйғыр, моңғол жазуларының осы жазудың негізінде жасалғаны мәлім.

Тастағы екі тілді грек-арамей жазуы. Арамей бөлігі төменірек орналасқан.

Империялық арамей тілінің әліпбиі.

Әріп аты Әріп пішіні Әріп Еврей
баламасы
Араб
баламасы
Сириялық
баламасы
Дыбыс мағынасы
Алаф 𐡀 א أ ܐ /ʔ/; /aː/, /eː/
Бет 𐡁 ב ب‎ ܒ /b/, /v/
Гамаль 𐡂 ג ج ܓ /ɡ/, /ɣ/
Далат 𐡃 ד د‎ ܕ /d/, /ð/
Хе 𐡄 ה ﻫ‎ ܗ /h/
Вав 𐡅 ו و‎ ܘ /w/; /oː/, /uː/
Зайн 𐡆 ז ز‎ ܙ /z/
Хет 𐡇 ח خ,ح ܚ /ħ/
Тет 𐡈 ט ط ܛ эмфатты /tˤ/
Йуд 𐡉 י ي ܝ /j/; /iː/, /eː/
Каф 𐡊 כ ך ك ܟܟ /k/, /x/
Ламад 𐡋 ל ل ܠ /l/
Мим 𐡌 מ ם م‎ ܡܡ /m/
Нун 𐡍 נ ן ن ܢܢ ܢ /n/
Семкат 𐡎 ס س ܣ /s/
‘Ē 𐡏 ע غ,ع ܥ /ʕ/
Пе 𐡐 פ ף ف ܦ /p/, /f/
Саде , 𐡑 צ ץ ص‎ ܨ эмфатич /sˤ/
Коф 𐡒 ק ق‎ ܩ /q/
Реш 𐡓 ר ر ܪ /r/
Шин 𐡔 ש ش,س ܫ /ʃ/
Тау 𐡕 ת ت‎,ث ܬ /t/, /θ/