Мұртты киттер: Нұсқалар арасындағы айырмашылық
ш «Теңіз сүтқоректілері» деген санатты қосты (HotCat құралының көмегімен) |
шӨңдеу түйіні жоқ Тег: Reverted |
||
| 24-жол: | 24-жол: | ||
Тісі болмайды, тұмсығының үстіңгі жағында ұзындығы 50-ден 450 сантиметрге дейін, саны 360-тан 800-ге дейін болатын [[кит мұрты|«кит мұрты»]] деп аталатын мүйізденіп кеткен тақташықтары болады; тіссіз киттің ең ірілерінің ұзындығы—33 м, салмағы—160 тоннаға дейін барады. Еті мен майы жеуге, тоң майы техникада қолдануға жарайды. Мұның 15 түрі бар, олар: [[поляр киті]], [[оңтүстік кит]], [[ергежейлі кит]], [[сұр кит]], [[бүкір кит]], [[көк кит]], [[финвал]], [[сейвал]], [[кішкене жолақты кит|кіші жолақ]], [[Брайд киті]]. Бұлардың көпшілігі мұхиттарда тіршілік етеді.<ref>Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев</ref> |
Тісі болмайды, тұмсығының үстіңгі жағында ұзындығы 50-ден 450 сантиметрге дейін, саны 360-тан 800-ге дейін болатын [[кит мұрты|«кит мұрты»]] деп аталатын мүйізденіп кеткен тақташықтары болады; тіссіз киттің ең ірілерінің ұзындығы—33 м, салмағы—160 тоннаға дейін барады. Еті мен майы жеуге, тоң майы техникада қолдануға жарайды. Мұның 15 түрі бар, олар: [[поляр киті]], [[оңтүстік кит]], [[ергежейлі кит]], [[сұр кит]], [[бүкір кит]], [[көк кит]], [[финвал]], [[сейвал]], [[кішкене жолақты кит|кіші жолақ]], [[Брайд киті]]. Бұлардың көпшілігі мұхиттарда тіршілік етеді.<ref>Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев</ref> |
||
==Палеонтология және эволюция== |
|||
А.Хассанин және т.б. (2012) молекулярлық талдау нәтижелері бойынша мұртты және тісті киттер 34,6–34,4 млн бұрын, эоцен дәуірінің абондық дәуірінде алшақтап кеткен. Мұртты киттерінің тәж тобы, сол зерттеуге сәйкес, 29,4-25,1 миллион жыл бұрын, олигоценде пайда болған. |
|||
2006 жылы Австралия жағалауында шамамен 25 миллион жыл бұрын өмір сүрген, ұзындығы 3,5 метрден аспайтын Janjucetus hunderi түрі табылды. Оның жақтары жыртқышты ұстауға және ұнтақтауға арналған үлкен тістермен безендірілген, бұл оны бүгінгі кит сүйегімен киттерден айтарлықтай ерекшелендірді. Табылған деректер көк киттердің және олардың ағайындарының үлкен серпімді жақтары қатты құрылымдардан пайда болғанын дәлелдейді. |
|||
== Дереккөздер == |
== Дереккөздер == |
||
15:48, 2022 ж. наурыздың 21 кезіндегі нұсқа
| Мұртты киттер Қазбалық ауқымы: latest Эоцен – Recent | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||
| ||||||||||
| Тұқымдастары | ||||||||||
Мұртты (тіссіз) киттер (лат. Mysticeti) – киттәрізділер отрядының айрықша бір отряд тармағы.
Тісі болмайды, тұмсығының үстіңгі жағында ұзындығы 50-ден 450 сантиметрге дейін, саны 360-тан 800-ге дейін болатын «кит мұрты» деп аталатын мүйізденіп кеткен тақташықтары болады; тіссіз киттің ең ірілерінің ұзындығы—33 м, салмағы—160 тоннаға дейін барады. Еті мен майы жеуге, тоң майы техникада қолдануға жарайды. Мұның 15 түрі бар, олар: поляр киті, оңтүстік кит, ергежейлі кит, сұр кит, бүкір кит, көк кит, финвал, сейвал, кіші жолақ, Брайд киті. Бұлардың көпшілігі мұхиттарда тіршілік етеді.[1]
Палеонтология және эволюция
А.Хассанин және т.б. (2012) молекулярлық талдау нәтижелері бойынша мұртты және тісті киттер 34,6–34,4 млн бұрын, эоцен дәуірінің абондық дәуірінде алшақтап кеткен. Мұртты киттерінің тәж тобы, сол зерттеуге сәйкес, 29,4-25,1 миллион жыл бұрын, олигоценде пайда болған.
2006 жылы Австралия жағалауында шамамен 25 миллион жыл бұрын өмір сүрген, ұзындығы 3,5 метрден аспайтын Janjucetus hunderi түрі табылды. Оның жақтары жыртқышты ұстауға және ұнтақтауға арналған үлкен тістермен безендірілген, бұл оны бүгінгі кит сүйегімен киттерден айтарлықтай ерекшелендірді. Табылған деректер көк киттердің және олардың ағайындарының үлкен серпімді жақтары қатты құрылымдардан пайда болғанын дәлелдейді.
Дереккөздер
- ↑ Т. Мұсақұлов, ОРЫСША-ҚАЗАҚША ТҮСІНДІРМЕЛІ БИОЛОГИЯЛЫҚ СӨЗДІК І-том ҚАЗАҚМЕМЛЕКЕТБАСПАСЫ, Алматы — 1959, Редакциясын басқарған: Биология ғылымының докторы профессор Т. Дарқанбаев
|
Бұл — зоология бойынша мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. |