Метан: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдемеЖаңарақ өңдеме →
Content deleted Content added
VisualWikitext
Өңдеу түйіні жоқ
Өңдеу түйіні жоқ
1-жол: 1-жол:
[[File:Methane-2D-dimensions.svg|thumb|alt=A.| ''[[]]''.]]
[[File:Methane-2D-dimensions.svg|thumb|250px| Метан]]
⚫
=Метан=
''Метан'', батпақ газы, [[СН4]] – қаныққан көмірсутектер гомологтық қатарының бірінші мүшесі; түссіз, иіссіз газ,<br />
*ауаға қатысты тығыздығы 0,554 (20ӘС-та);
*балқу t –182,5ӘС,
*қайнау t – 161,5ӘС,
*жану жылуы 50,08 МДж/кг (11954 ккал/кг). <br />
⚫
Спиртте, [[эфир]]де және суда ериді, ауамен қауіпті қосылыстар түзеді және түссіз жалынмен жанады. Метан табиғи (97 – 99%), мұнайға серіктес (31 – 90%) және кен (34 – 40%) газдарының негізгі құраушысы. Ол шектелген ауа жағдайында (''батпақ газы, [[суарылатын алқаптағы газ]]'') метан түзетін бактериялар әсерінен органикалық заттар шірігенде пайда болады. [[Сатурн]] және [[Юпитер]] атмосферасы Метаннан тұрады. Метан [[мұнай]] және мұнай өнімдерін термоиялық өңдегенде, тас көмірлерді кокстегенде және гидрлегенде түзіледі. Лабароторияда [[натрий ацетат]]ын сілтімен балқыту, [[алюминий карбиді]]не сумен әсер ету арқылы алады. Метан ''синтез-газ, ацетилен, көгерткіш қышқыл, [[метил]] және [[метиленхлорид]], [[хлороформ]], [[техникалық көміртектер]] алуда қолданылады''. Табиғи газ құрамындағы метанды отын ретінде пайдаланады. Метанның әлсіз есірткілік әсері бар. <ref name="Source 1">[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>


'''Метан'''({{lang-la|Methanum}}) - [[Газ]] түріндегі [[көмірсутек]] ''СН<sub>4</sub>'', метанды немесе [[парафинді көмірсутектер]]і тізбегінің алғашқы мүшесі. <ref name=s1>Мұнай және газ геологиясы терминдерінің, орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Қазақстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов. 2000. — 328 бет.</ref>


==Жалпы мәліметтер==
==Пайдаланылған cілтемелер==


Қайнау температурасы — ''161,6 °С'', 1 литр метанның қалыпты жағдайындағы (''Т = 0 °С, Р = 760 мм'') массасы ''0,7168'' г. Метан биологиялық процестер нәтижесінде (''батпақ газы''), шірінділі көмірдің және органикалық заттарға тән өзге де шірінді түрлерінің метаморфтың өзгерістері жағдайында қалыптасқан [[көмірсутек]]ті газдардың ең басты құрамбөлшегі.<ref name=s1>Мұнай және газ геологиясы терминдерінің, орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Қазақстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов. 2000. — 328 бет.</ref>

⚫
Спиртте, [[эфир]]де және суда ериді, ауамен қауіпті қосылыстар түзеді және түссіз жалынмен жанады. Метан табиғи (97 – 99%), мұнайға серіктес (31 – 90%) және кен (34 – 40%) газдарының негізгі құраушысы. Ол шектелген ауа жағдайында (''батпақ газы, [[суарылатын алқаптағы газ]]'') метан түзетін бактериялар әсерінен органикалық заттар шірігенде пайда болады. [[Сатурн]] және [[Юпитер]] атмосферасы Метаннан тұрады. Метан [[мұнай]] және мұнай өнімдерін термоиялық өңдегенде, тас көмірлерді кокстегенде және гидрлегенде түзіледі. Лабароторияда [[натрий ацетат]]ын сілтімен балқыту, [[алюминий карбиді]]не сумен әсер ету арқылы алады. Метан ''синтез-газ, ацетилен, көгерткіш қышқыл, [[метил]] және [[метиленхлорид]], [[хлороформ]], [[техникалық көміртектер]] алуда қолданылады''. Табиғи газ құрамындағы метанды отын ретінде пайдаланады. Метанның әлсіз есірткілік әсері бар. <ref name="Source 1">[[Қазақ Энциклопедиясы]]</ref>

==Пайдаланған әдебиет==
<references/>
<references/>

{{stub}}
{{stub}}
{{wikify}}
{{wikify}}

[[Санат:category]]Нурсултан Айткулов
[[Санат:Сөздік]]
[[Санат:Мұнай және газ геологиясы]]
[[Санат:Терминология]]

[[af:Metaan]]
[[ar:ميثان]]
[[az:Metan]]
⚫
[[be:Метан]]
[[bg:Метан]]
[[br:Metan]]
[[bs:Metan]]
[[ca:Metà]]
[[cs:Methan]]
[[cy:Llosgnwy]]
[[da:Metan]]
[[de:Methan]]
[[el:Μεθάνιο]]
[[en:Methane]]
[[eo:Metano]]
[[es:Metano]]
[[et:Metaan]]
[[eu:Metano]]
[[fa:متان]]
[[fi:Metaani]]
[[fr:Méthane]]
[[ga:Meatán]]
[[gl:Metano]]
[[gv:Meetane]]
[[he:מתאן]]
[[hi:मिथेन]]
[[hr:Metan]]
[[hu:Metán]]
[[id:Metana]]
[[io:Metano]]
[[is:Metan]]
[[it:Metano]]
[[ja:メタン]]
[[ka:მეთანი]]
[[ko:메테인]]
[[ku:Mêtan]]
[[la:Methanum]]
[[lb:Methan]]
[[lij:Metano]]
[[lmo:Metà (chímega)]]
[[lt:Metanas]]
[[lv:Metāns]]
[[mk:Метан]]
[[ml:മീഥെയ്ൻ]]
[[mr:मिथेन]]
[[myv:Ведь тол]]
[[nds:Methan]]
[[nl:Methaan]]
[[nn:Metan]]
[[no:Metan]]
[[oc:Metan]]
[[pa:ਮਿਥੇਨ]]
[[pl:Metan]]
[[pnb:میتھین]]
[[pt:Metano]]
[[ro:Metan]]
[[scn:Mitanu]]
[[sh:Metan]]
[[simple:Methane]]
[[sk:Metán]]
[[sl:Metan]]
[[sq:Metani]]
[[sr:Метан]]
[[stq:Methan]]
[[sv:Metan]]
[[szl:Metůn]]
[[ta:மெத்தேன்]]
[[th:มีเทน]]
[[tr:Metan]]
[[uk:Метан]]
[[vi:Mêtan]]
[[yo:Methane]]
[[zh:甲烷]]
[[zh-yue:甲烷]]

03:09, 2011 ж. шілденің 13 кезіндегі нұсқа

Метан

Метан(лат. Methanum) - Газ түріндегі көмірсутек СН4, метанды немесе парафинді көмірсутектері тізбегінің алғашқы мүшесі. [1]

Жалпы мәліметтер

Қайнау температурасы — 161,6 °С, 1 литр метанның қалыпты жағдайындағы (Т = 0 °С, Р = 760 мм) массасы 0,7168 г. Метан биологиялық процестер нәтижесінде (батпақ газы), шірінділі көмірдің және органикалық заттарға тән өзге де шірінді түрлерінің метаморфтың өзгерістері жағдайында қалыптасқан көмірсутекті газдардың ең басты құрамбөлшегі.[1]

Спиртте, эфирде және суда ериді, ауамен қауіпті қосылыстар түзеді және түссіз жалынмен жанады. Метан табиғи (97 – 99%), мұнайға серіктес (31 – 90%) және кен (34 – 40%) газдарының негізгі құраушысы. Ол шектелген ауа жағдайында (батпақ газы, суарылатын алқаптағы газ) метан түзетін бактериялар әсерінен органикалық заттар шірігенде пайда болады. Сатурн және Юпитер атмосферасы Метаннан тұрады. Метан мұнай және мұнай өнімдерін термоиялық өңдегенде, тас көмірлерді кокстегенде және гидрлегенде түзіледі. Лабароторияда натрий ацетатын сілтімен балқыту, алюминий карбидіне сумен әсер ету арқылы алады. Метан синтез-газ, ацетилен, көгерткіш қышқыл, метил және метиленхлорид, хлороформ, техникалық көміртектер алуда қолданылады. Табиғи газ құрамындағы метанды отын ретінде пайдаланады. Метанның әлсіз есірткілік әсері бар. [2]

Пайдаланған әдебиет

  1. ↑ a b Мұнай және газ геологиясы терминдерінің, орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Қазақстанға еңбегі сіңген мұнайшы — геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Куандықов. 2000. — 328 бет.
  2. ↑ Қазақ Энциклопедиясы


Мақала бастамасы Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Метан&oldid=332170» бетінен алынған