Байырғы сөздер

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Байырғы сөздер— тілдің сөздік құрамында бұрынғы заманнан қалыптасқан, негізгі сөздік қордың ұйытқысы болатын сөздер. Байырғы сөздердің құрылымдық-стилистикалық және грамматикалық сипаты алуан түрлі. Байырғы сөздер қазақ халқының тіршілігі мен тұрмысына, мәдениеті мен дүниетанымына байланысты жалпыхалықтық қолданыста қалыптасқан. Мысалы: жер, су, жылқы, аң, шеше, аға, құда, сүт, кеспе, қазан, көк, былтыр, бүгін, қол, т.б. Қазақтың Байырғы сөздері, негізінен, қазақ тайпаларының этникалық даралану кезеңінде 15—16 ғасырларда пайда болған. Мысалы: желғабыз (жел — Байырғы сөздер ғабыз — моңғол қабас күшті жел, дауыл). Кейбір диалектизмдер мен кәсіби сөздерде белгілі бір аймақ үшін байырғылық сипат болады. Әбден халықтық сипат алып кеткен кірме сөздер моңғол ге жатқызылады. Мысалы: араб-парсы тілдерінен енген: қорек, әрекет, астар; орыс тілінен енген: самауырын, рет, бәтіңке, т.с.с.[1]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. «Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;