Байғұлақ

Байғұлақ (туған-өлген жылдары белгісіз), Тобықтының Жуантаяқ руынан, оның әкесі Базыл Құнанбаймен көп алысқан.

Абайдың сабалуына себеп болған Қадиша қыз - Базылдың қызы, Байғұлақтың қарындасы. Жастығына қарамай, Құнанбай Байғұлақты руаралық дау-жанжалды бітістіру ісіне жұмсап отырған. Омбыға айдалғаңда артындағы ағайыңды қайта арыздандырмас үшін, екі жағының сөзін ұстап жүруге ол Қаратай мен Байғұлақты тандаған. Осы жай романда: «Сол жағын ескерген Құнанбай араға жүретін кісілерді атап берді. Бұның бірі-Тоғалақ ішіндегі мықты, жас Байғұлақ» («Абай жолы», 1997, 177-бет) деп жазылған. Өз басы тікелей жаулық істемегенмен, Байғұлақ Абайдың қарсыластары тобынан табылып отырған. Бірақ Абай онын алымы мен кең қарымдылығын, шешендігін қатты бағалаған. Мағауия дүниеден өткенде Байғұлақ: «Ақсұңқар қолдан ұшты, бәрінен құдайдың қүдіреті күшті» деп көңіл айтыпты. Эпопеяда Байғұлақ «Салиқа қыз дауыңда», Абай қарсыластарының оған қарсы баталасуы тұсында және Оспан мүлкін беліске салу кезінде кеңірек керінген. Шешендігін романда мына бір суырып сөйлеуінің өзімен-ақ аңғартқан: «Бұл түгел Тобықты жиыны сияқты. Болыстардан Молдабай, Дүтбай және Құнанбай балалары да тегіс. Ата ұлдарының атқамінерлерін айтсақ Сақ-Тоғалақтан осы жиынның үлкені Байғұлак сөйлеп отыр екен. - Ағайын! Күн сынайды, күдері бел шыдайды, Күйсіз белге кезігіп отырған күнім жоқ. Күйлі, келелі Тобықтының тобы боп отырмын. Іргеңе кеп төрт арыстың жиыны қонды. Төбедегі айға ұмтылсаң, арманды, шерменді кезім деп отырған жоқсың. Осы отырған ортаңа үлкен бір сыбаға тасталып отыр...» (сонда, 272-бет). Әуезов Байғұлақтың баласы Ермағамбетті (Ерімпұшық) жақсы білген. Одан Абай айналасы және Байғұлақ туралы көп әңгімелер естіген.