Бояу қызылтамыры
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||||||||
| Екі-есімді атауы | ||||||||||||||||
| Arnebia euchroma | ||||||||||||||||
| Синонимдері | ||||||||||||||||
|
Macrotomia euchroma |
Бояу қызылтамыры (лат. Arnebia euchroma немесе лат. Macrotomia euchroma) – айлауыктар тұқымдасына жататын қызылтамыр түрі. Тауға тән түр, ірі қиыршық тасты беткейлерде, жартастарда және альпі белдеуіндегі қорымдарда өседі. Ұғам қызылтамырынан айырмашылығы бояу қызылтамыр бүкіл Тянь-Шаньда, сондай-ақ Жоңғар Алатауы және Алтайда кездеседі, ал екінші түр тек Қазақстандық Батыс Тянь-Шаньмен шектеледі. Онша биік емес (35 сантиметрге дейін) шөптесін көпжылдық, тамырсабағы жуан, күңгірт қызыл түсті, одан барынша тығыз жастық құратын көптеген вегетативті және генеративті өскіндер жетіледі. Сабақ түбіндегі және сабақтағы жапырақтар саны көп, қандауырша таспа тәрізді түкті (сабаққа ұқсас), бірақ бояуы олардың сары емес, шарап қызыл түсті. Қызылтамыр мамыр-шілдеде гүлдеп, жемістері (ұсақ дөңесті, қоңыр, жаңғақшалар) шілде-тамызда піседі. Бұл түрдің тамырсабағы қытай, тибет медицинасында жақсы таныс, ісіктің кейбір түрлерінің қан бұзылғанда, өкпе ауруларына және уланғанда қолданады. Құрамында болатын бояғыш заттар косметикалық заттарды жасауға (опа, іріңге жағатын бояу, далап) пайдаланылады. Сондай-ақ жүнді және жібекті қызыл, көк және күлгін түске бояу үшін қолданылады.[1]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ "Қазақстанның өсімдіктер әлемі. Суретті энциклопедия". Алматыкiтап баспасы 2008 Автор: Иващенко А.А.