Бәйімбет батыр Төбетұлы

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту

Бәйімбет батыр Төбетұлы
Авторы Ғ. Жүсіпұлы
Түпнұсқасы
Тілі қазақша
Қазақша басылым
Баспасы «Б. о. ж.», Алматы
Беттер саны 148
ISBN 978-601-06-1455-0[1]

Бәйімбет батыр Төбетұлы2011 жылы Алматы қаласы «Б. о. ж.» баспасында басылып шыққан кітап. Кітап авторы/құрастырушысы — Ғ. Жүсіпұлы. Беттер саны — 148.[2]

Қазақстан Республикасының Ұлттық мемлекеттік кітап палатасынан тіркелу кезінде берілген ISBN нөмірі — 978-601-06-1455-0.[1]

Қысқаша мазмұны[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Бәйімбет батыр Ор­та Жүздің Күрсары Керей руы­нан тараған. Бә­­йімбет ба­тырдың әкесі Төбет бай Көк­ше­тау өңірінде (Кіші Қарой, Үлкен Қарой) өмір сүр­іпті. Малының көптігі сонша, малшы-жалшыларының өз­дері ауыл-ауыл болып, қиыр-қиырда көшіп-қонып жүреді екен. Олардың бәрінің басын қо­сып, былайғы ел, тіпті өздері де «Орда» деп атайды екен. Осыншама байлықты қорғау үшін де қаншама сенімді атарман-шабарман керек қой. Сондықтан Төбеттің төрт ұлы да батыр болған: Өтебай, Бәйім­бет, Асан, Үсен. Ал әкесі Төбет балаларының ішіндегі Бәйімбетті жастайынан ауыл-аймағына cөзі өткен ақылгөй, алысса білегін ба­ты­ра білген балуан, сөзге салса шалдырмаған сегіз қырлы, бip сыр­лы осы орданың басшысы ре­тінде тәрбиелеген. Бәйімбет ата­мыз ерекше батырлығымен ел көзіне түскен, Абылай ханның қол­басшыларының бірі болған екен. Бәйімбет батырдың даңқты есімі кешелі-бүгінгі Ресейдің Омбы, Сол­түстік Қазақстан облыстарында қалың қазақ даласын аралап, ба­тырлық пен ерліктің рәмізіндей ел аузында сақталып қалған.

Бәйімбет батыр 16–18 жасында атқа қонып, ағасы Өтебаймен жә­не серіктерімен ел еркіндігі жо­лында Абылай ханның орда сарбаздарының қатарына қо­сы­лады. Бәйімбет батыр да, аға­сы Өтебай, інілері Асан, Үсен ба­тырлар да 1732-ші жылы тамыз айындағы, 1741-ші жылы ақпан айындағы, 1752-ші жылы қыркүйек айын­дағы қалмақ әскерлерімен Ор­та жүз жеріндегі соғысы, 1751–1775-ші жылдары Абылай ханның бірнеше шешуші шайқастарына қатысып, сенімді серіктерінің біріне айналады.

Омбы архивінен табылған деректер мен құжаттардан Бәйімбетті батыр ғана емес, Керей-Атығай елін басқарып, жүгін арқалай білген «Бәйімбет бек» аталған және патша ағ­замның сарайына «елші» барған.

Бәйімбет батыр өлгенде өсиеті бойынша қасиетті Түркістан қаласына апарылып жерленіпті. Қыстың қырау кезінде қайтыс болған бабамызды жаңа сойылған жылқының терісіне орап, ауа кірмейтіндей етіп таспамен бітеу тігіп, сыртын қара маймен майлап сақтаған екен. Күн жылынғасын мәйітті қасиетті орнына жеткізіп жерлеген екен. Бар қазақ­тың баласы Түркістанды киелі санап, тәу етіп, қастерлеп, қадір тұтады, бұл жерде хандар, сұлтандар, атағы шыққан билер, батырлар ғана жерленген.


Бұл кітапта Күрсары Керей руының Бәйімбет батыры және Бәйімбет әулетінің бастан кешкендері баян етіледі. Іздестірудің және ғылыми-зерттеу жұмыстарының арқасында құнды деректер табылып нәтижесінде Бәйімбет батырдың Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесінде жерленгені делелденгені баяндалады. Батыр бабамыздың ерлікке толы өнегелі өмірі көркем тілмен бейнеленген. Басылым қазақ тарихына, Абылайтанушы зерттеушілерге, студенттермен жоғары сынып оқушыларына, қалың көпшілікке және Бәйімбет батырдың ұрпақтарына арналған.

Тағы қараңыз[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]

  1. a b ISBN, ISMN, ISSN Агенттіктері
  2. «bookchamber.kz» сайтындағы кітаптар базасы(қолжетпейтін сілтеме)

Сыртқы сілтемелер[өңдеу | қайнарын өңдеу]