Гаянадағы денсаулық сақтау ісі
Гайана денсаулықтың негізгі көрсеткіштері басқа көршілес елдермен салыстырғанда нашар дамыған. Базалық медициналық қызметтер қарапайым немесе мүлдем жоқ, ал кейбір процедуралар мүлдем қолжетімсіз. Гайана денсаулығының жағдайы Кариб аймағы бойынша көптеген көршілермен салыстырғанда нормаға сәйкес келмесе де, 1988 жылдан бастап айтарлықтай ілгерілеуге қол жеткізілді және денсаулық сақтау министрлігі жағдайларды, процедуралар мен мүмкіндіктерді жақсарту бойынша жұмыс істейді. Көптеген гайандықтар медициналық Америка Құрама Штаттарынан, Тринидад пен Тобагода немесе Кубадан көмек сұрауда.
Денсаулық сақтау инфрақұрылымы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Медициналық қызметтерді ұсыну мемлекеттік секторда бес түрлі деңгейде жүзеге асырылады:
І деңгей: Жергілікті емдеу мекемелері (барлығы 166) жалпы аурулардың алдын-алу және жеңіл көмек көрсететін және жақсы медициналық тәжірибені таратуға тырысатын қоғамдық денсаулық сақтау қызметкерлерінен тұрады
II деңгей: профилактикалық және оңалту көмегін және насихаттау іс-шараларын ұсынатын денсаулық орталықтары (барлығы 109). Олар білімге негізделген медициналық қызметкермен, медбикелермен, сондай-ақ мейірбике көмекшісімен, стоматологиялық мейірбикелермен және акушерлермен жақсы жабдықталған.
III деңгей: 19 аудандық аурухана (473 төсегі бар), олар базалық стационарлық, амбулаторлық көмек және жеке диагностикалық қызметтер көрсетеді. Сондай-ақ қарапайым рентгенологиялық және зертханалық қызметтерді ұсынуға, гинекологияға және стоматологиялық көмекті қамтамасыз етеді. Олар 10 000 және одан да көп халқы бар географиялық аудандарға қызмет көрсетуге арналған.
IV деңгей: шұғыл көмек, жоспарлы хирургиялық және акушерлік және гинекологиялық көмек, стоматологиялық қызметтер, диагностикалық қызметтер мен жалпы медицина және педиатрия саласындағы мамандардың қызметтерін көрсететін төрт өңірлік аурухана (620 төсек). Олар медициналық көмектің осы деңгейіне зертханалық және радиологиялық жабдықтар, дәріханалар мен диеталық тәжірибе тұрғысынан қажетті қолдау көрсетуге арналған. Бұл ауруханалар 2, 3, 6 және 10 аймақтарда орналасқан.
V деңгей: Джорджтаундағы стационарлық және амбулаториялық негізде диагностикалық және мамандандырылған қызметтердің кең спектрін ұсынатын ұлттық ауруханас (937 орын), Каньедегі психиатриялық аурухана және Джорджтаундағы гериатриялық аурухана. Сонымен қатар бір балаларды оңалту орталығы бар.
Бұл жүйе оның тиісті жұмыс істеуі бағыт процесімен тығыз байланысты. Ауыр төтенше жағдайларды қоспағанда, пациенттер алдымен төмен деңгейде қаралуға тиіс, алайда, іс жүзінде көптеген пациенттер төмен деңгейлерді айналып өтеді.
Қазіргі уақытта денсаулық сақтау секторы белгілі бір күрделі үшінші деңгейдегі қызметтерді ұсына алмайды. Себебі күрделі үшінші қызметтерге технология Гайанда қол жетімді емес, мамандандырылған қажетті медициналық мамандар жоқ. Денсаулық сақтау саласындағы айтарлықтай жақсартуларға қарамастан, кейбір қызметтер үшін шетелде емделуге қажеттілік жалғасуы мүмкін. Денсаулық сақтау министрлігі мұндай емге мұқтаж пациенттерге қаржылай көмек көрсетеді, әсіресе балаларға басымдық беріледі. Бұл секторларда жеке секторға және мемлекеттік корпорацияларға тиесілі 10 аурухана, сондай-ақ диагностикалық мекемелер, клиникалар мен диспансерлер бар. Бұл 10 аурухана 548 төсекке есептелген. Он сегіз клиникалар мен диспансерлер GUYSUCO меншігінде.
Денсаулық және еңбек департаменті жақында қоғамдық корпорацияға айналған Джорджтаундағы Ұлттық аурухананы қаржыландырады. 6-аймақ Ұлттық психиатриялық аурухананы басқаруға жауапты. Бұған дейін Еңбек министрлігі басқарған Гериатриялық аурухана 1997 жылдың желтоқсанында Гайана адам ресурстары және әлеуметтік қамтамасыз ету министрлігінің қарамағына берілді.
АҚШ Мемлекеттік департаментінің консулдық ақпарат парағында «кішігірім ауруларға медициналық көмек көрсетіледі» деп ескертілген. Ірі медициналық аурулар үшін шұғыл көмек және ауруханаға жатқызу немесе хирургиялық араласу шектеулі, тиісті түрде дайындалған мамандардың жетіспеуінен, стандартты медициналық көмектен және санитарлық жағдайдың нашарлығынан қол жетімсіз. Көптеген гайандықтар Құрама Штаттардан, Тринидад және Тобаго немесе Кубадан медициналық көмек сұрайды
Денсаулық жағдайы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Өмір сүру ұзақтығы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2012 жылы туылған кездегі күтілетін өмір сүру ұзақтығы 71,0 жасты құрады.
Аурулар[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Барлық жастағы топтардағы өлімнің негізгі себептері цереброваскулярлық аурулар (11,6%); жүректің ишемиялық ауруы (9,9%); иммунитеттің бұзылуы (7,1%); тыныс алу жүйесінің аурулары (6,8%); өкпе қан айналымы аурулары және жүрек
ауруларының басқа түрлері (6,6%); эндокриндік және метаболикалық аурулар (5,5%); ас қорыту жүйесінің басқа бөлімдерінің аурулары (5,2%); зорлық-зомбылық (5,1%); пренатальды кезеңде пайда болатын белгілі бір жағдай (4,3%); және гипертония (3,9%). Барлық жас топтары бойынша аурудың негізгі 10 себебі: безгек, жедел респираторлық инфекциялар, симптомдар, белгілері және нашар анықталған немесе белгісіз жағдайлар, артериялық гипертензия, авария және жарақат, жедел диарея, қант диабеті, құрт инфекциясы; ревматикалық артрит және психикалық және жүйке бұзылыстары.
Аурудың бұл профилі оны профилактикалық медициналық көмекті күшейту, денсаулық туралы білімді жақсарту, ауыз су мен санитарияға қол жетімділік пен сапалы негізгі медициналық көмекке қол жетімділікті кеңейту арқылы едәуір жақсартуға болатындығын көрсетеді. Қазіргі уақытта бірқатар үкіметтік емес ұйымдар, оның ішінде Гайана денсаулық сақтау және білім беру қызметі (HERG, INC) және Гайана медициналық көмегі (GMR, INC) денсаулық сақтау мен білім беру инфрақұрылымына қол жеткізуді жақсарту жолымен осы проблемаларды шешу үшін жұмыс істеуде.
Суицид[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Өзін-өзі өлтіру Гайанда өлімнің негізгі себебі болып табылады.[1] Гайана Оңтүстік Американың барлық елдері арасында өзіне-өзі қол жұмсаудың ең жоғары деңгейінен зардап шегеді. 2008 жылы Гайанда жыл сайын кемінде 200 адам немесе жылына әрбір 100 000 адамға шаққанда 27,2 адам өзіне-өзі қол жұмсайды деген болжам бар.[2]
Адам өлтіру[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2008 жылы Гайанда кісі өлтіру деңгейі 100 000 адамға шаққанды 26 адам болды.[3]
Ана мен бала денсаулығын қорғау[өңдеу | қайнарын өңдеу]
2010 жылы Гайанда 100 000 тууға ана өлімінің коэффициенті 260 құрайды. Бұл 2008 жылы 143,1 және 1990 жылы 162,3-ке тең. 1000 тууға 5 жасқа дейінгі балалардың өлім-жітім коэффициенті 36 құрайды. Гайанада 1000 тірі туғанға шаққандағы акушерлердің саны қол жетімсіз, ал жүкті әйелдердің өмірлерінде өлім қаупі 1-ден 150-ге жетеді.[4]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ WHO Report 2014 Preventing suicide: A global imperative.
- ↑ BBCCaribbean.com. Bbc.co.uk (11 қаңтар 2008). Тексерілді, 2 мамыр 2010.
- ↑ Guyana’s murder rate is up this year. Stabroeknews.com (1 тамыз 2008). Тексерілді, 2 мамыр 2010.
- ↑ The State of World's Midwifery 2011: Delivering Health, Saving Lives. United Nations Population Fund. Басты дереккөзінен мұрағатталған 19 тамыз 2011. Тексерілді, 1 тамыз 2011.