Жалпы білім беретін мектептер (Павлодар облысы)

Алғашқы оқушыларының арасында болашақ директор, Қазақ ССР-нің еңбек сіңірген мұғалімі Б.А. Ахметов, Совет Одағының Ері М.Қабылбеков болды.

XX ғасырдың 30-жылдарының басында мектеп өміріне өзгерістер енді. 1934-35 оқу жылында мектеп жасындағы балаларды жалпы бастауыш біліммен қамту уезд бойынша 96,6%-ға жетті.

1938 жылы Павлодар облысының құрылуымен жаңа мектеп үйлері салына бастады. Павлодар қаласындағы №8,10,15 типтік орта мектептері сол кезеңде ірге көтерген. 30-жылдардың аяғын шынайы мәдени революция кезеңі деуге болады. Оқушылар саны 5-7 сыныптарда екі, 9-10 сыныптарда 15 есе өсті. Барлық мектептерде қалалық және ауылдық мектептерге бірдей жаңа оқу жоспары енгізілді. Жалпы оқытуға жататын балалардың нақты есебін жүргізу жүйесі осы кезеңде ұйымдастырылған болатын.

Ұлы отан соғысы жылдарында республикаға, соның ішінде біздің облысқа өз аумағына көшіп келген балалар мекемелері мен оқу орындарын орналастыру міндеті қойылды. Көшіріп әкелген балаларға арналған интернаттар мен пансионаттар ашылып, балалар үйі жүйесі кеңіді. 1941 жылы қыркүйекте қосымша 6 балалар үйі ұйымдастырылды. 14 балалар үйі мен пансионатты 2028 бала тәрбиеленіп оқыды. Мектеп үйлерінің бір бөлігі әскери госпитальға лайықталып, қайта жабдықталды (№8 орта мектеп, педтехникум, политехникум).

Соғыстан кейін жеті жылдық жалпы білім беруді жаппай жүзеге асыру одан ары жалғасты. Бастауыш мектептердің едәуірі, әсіресе ауылдық жердегілері жеті жылдық мектепке айналды. Тың және тыңайған жерлерді игеру жылдарында мектептерді ұйымдастыру бойынша көп жұмыс жүргізілді.

1957 жылы 594 мектеп жұмыс істеп, онда 65 мыңнан астам оқушы оқыды, бұл – 1917 жылмен салыстырғанда 10 есе көп. 1959 жылы наурызда Қазақ ССР Жоғарғы Кеңесі «Мектептердің өмірмен байланысын нығайту туралы және Қазақ ССР білім беру жүйесін одан әрі дамыту туралы» Заң қабылданды.

Заңмен 7 мен 16 жас аралығындағы балаларға міндетті жалпы сегізжылдық білім беру енгізілді. Сол жылдары орта білімге көшу бойынша қауырт жұмыс жүргізілді. Жыл сайын сегізжылдық мектептерді қайта ұйымдастыру есебінен орта мектептердің саны өсті (орта есеппен 10-15 данаға). Оқытудың кабинеттік жүйесіне көшу оқулықтардың кітапхана қорының едәуір ұлғаюына ықпал етті. Бұл 1983 жылы 1-5 сыныптардың әр оқушысын тегін оқулықпен қамтамасыз етуге мүмкіндік берді.

1988 жылдан облыста мектептерді компьютерлендіру басталды. 1989-91 жылдары мектептерге (218) оқу компьютерлері жаппай түсе бастады. 1991-96 жылдары компьютері бар мектептердің саны 241-ге өсті. Бұлар «Корвет», УКНЦ, «Микроша», БК 0010 және басқа типті оқу сыныптары еді.

1997-2000 жылдары облысқа жаңа үлгідегі компьютерлік техника түсті. Қазір 519 білім беру ұйымына 605 компьютер орнатылған, 455 информатика мұғалімі жұмыс істейді. «Интернет-мектеп» ведомство аралық бағдарламаға сәйкес мектептерді Интернет желісіне қосу кезең-кезеңмен жүзеге асырылуда.

Қазір облыста енгізілген мемлекеттік бағдарламалар («Предшкольная подготовка», «Дарынды балалар», «Ауыл мектебі», «Ақ ниет»), өңірдің жағдайы мен облыстық даму бағдарламалары ескеріліп, атқарушы биліктің мүдделілік танытып, қолдауымен жүйені реформалау жүзеге асырылуда.

Облыс білім беру жүйесінің оқушыларға түрлі оқу нысандарын, оқу орындары типтерін, білім алу деңгейін таңдауға ұсынуға мүмкіндігі бар. Облыста білім беру объектісі – 690 (2003 ж. - 669). Жаңа типті оқу орындарының саны артты. 17 гимназия мен лицей жұмыс істейді (6893 оқушы). 1999 жылдан дарынды балалар үшін қазақ тілінде оқытатын «Жас дарын» мектебі істейді. 128 мектептің 516 сыныбында (10392 оқушы) пәндер тереңдетіліп оқытылады. Мемлекеттік тілде оқытатын мектептердің саны көбейді, аралас мектеп – 153. 40,8 мың оқушы мемлекеттік тілде оқиды.

Облыстың білім жүйесінде түрлі нысандағы интернат мекемелері, соның ішінде мектеп-интернаттар, мектеп жанындағы интернаттар (бюджеттік), денсаулығы кеміс балаларға арналған арнайы интернаттар, санаторий типті мектеп-интернаттар бар. Бұл мекемелер маңызды мәселелердің шешілуіне, балаларды оқыту мен тәрбиелеуді жақсартуға, жеке басын дамытуға, оларды еңбек қызметіне тартуға ықпал етеді.

Қазір облыста 15 интернат ұйымы (1991 ж.-8), 26 мектеп жанындағы интернат, 3 жетімхана бар. Барлық интернаттар компьютерлік техникамен қамтамасыз етілген. Материалдық-техникалық базаны нығайтуға қомақты қаржы бөлінді. Жетім түлектер үшін Павлодар қаласында Жасөспірімдер үйі құрылды. Павлодар ауданы Розовка селосында отбасылық типті балалар деревнясы ашылды.

Облыста сабақтан тыс уақытта сынып пен мектептен тыс жұмыстарды ұйымдастыруда мұғалімдердің жақсы қолқанатына айналған мектептен тыс мекемелер жүйесі – білім мен тәрбие беруді одан әрі дамытудың маңызды бағыты. Мектептен тыс мекемелер жүйесі дегеніміз оқушылар сарайы мен үйлері, музыка және спорт мектептері, жас натуралистер, техниктер станциясы, қалалардың шағын аудандарында түрлі жасөспірімдер клубтары, балалар паркі, балалар темір жолы. Бұл мекемелерде жасына қарай балалармен жұмыс жүйесі қалыптасқан. Экологиялық тәрбиеге ерекше көңіл бөлінеді. Облыстық қоршаған ортаны қорғау басқармасымен бірлесіп Павлодар қаласындағы экология мектебі жүзеге асыратын облыстық флорасы мен фаунасын зерделеу жөніндегі зерттеу жұмысы қызықты. Облыстық музыка, көркем өнер мектептерінің оқушылар үнемі халықаралық, республикалық конкурстарға қатысып, жүлделер, дипломант, лауреат атанып жүр.

Облыстың барлық мектептерінде әртүрлі, негізінен ауылдық, қаланың тарихы, облыста тұратын халықтардың салт-дәстүрі бағындағы мектеп мұражайлары, жауынгерлік даңқ мұражайлары жұмыс істейді, 40%-ы – ұлттық мәдениет мұражайлары.

БІЛІМ БЕРУ, ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМИ МЕКЕМЕЛЕР (Павлодар облысы)

Сілтемелер

1. С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті Мұрағатталған 19 маусымның 2008 жылы.